Nazwę swą, podobną zresztą w wielu językach europejskich (ang. Devil’s-bit scabious , niem. Teufelsabbiss), zawdzięcza krótkiemu, jakby „obgryzionemu” kłączu. W rzeczywistości czarcikęsy są obgryzane, ale nie przez czarta a gąsienice pięknego i rzadkiego motyla Przeplatkę aurinie (Euphydryas aurinia), dla którego jest rośliną żywicielską. Samice motyla składają na spodniej stronie liścia czarcikęsu pakiety jaj, z których na przełomie lipca i sierpnia wylęgają się brązowo-czarne, pokryte włoskami gąsienice. Gąsienice żerują wspólnie przez całe lato ukryte pod białym, jedwabnym oprzędem i następnie zimują w nim do następnego roku. W lutym opuszczają oprzędy i żerują na młodych pędach czarcikęsu, by na przełomie kwietnia i maja przekształcić się w poczwarki. Dorosłe motyle pojawiają się w maju. Ponadto czarcikęs jest wskaźnikiem dla ubogich łąk zmienno-wilgotnych oraz torfowisk niskich. Kwiatów używano do wytwarzania barwnika. Czarcikęs ma działanie przeciwrobacze, łagodzące, oczyszczające, napotne, odwadniające, wywołujące miesiączkę, wykrztuśne, przeciwgorączkowe i poprawiające łaknienie. Pito więc herbatki z ziela na przeziębienie oraz robiono łagodzące okłady na wypryski skórne oraz podrażnione oczy.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: podmokłe łąki, torfowiska niskie, wilgotne lasy (rzadziej), po regiel dolny do 1400mnpm
Występowanie: prawie cała Europa (z wyjątkiem południowo-wschodniej), Syberia, północno-zachodnia Afryka
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
