Monthly Archives

październik 2018

Żywokost sercowaty

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Kwiecień, Maj, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Jeden z 4 gatunków rosnących w Polsce żywokostów jest gatunkiem typowym dla wschodniokarpackiej buczyny, ale spotykany również w Karpatach Zachodnich aż po Babią Górę. Nazwa gatunkowa podkreśla sercowaty kształt liści.

Występowanie

Siedlisko: Buczyna karpacka, olszyny, ziołorośla
Występowanie: Europa, Azja, subendemit karpacki, w Polsce od Bieszczadów po Babią Górę

Okres kwitnienia

  • kwiecień
  • maj
  • czerwiec

Roślina nie obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Żywokost lekarski

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Fioletowy, Lipiec, Maj | Brak komentarzy

Nazwa łacińska symphytum officinale powstała w średniowieczu od greckiego słowa symphein – zrastać się, ponieważ bogatych w skrobię korzeni żywokostu – po ugotowaniu tężejących jak gips, używano do unieruchamiania złamanych kończyn. Ponadto zawiera alantoinę przyspieszającą gojenie się ran, wykorzystywaną do dziś w medycynie. Jednak ze względu na zawarte w korzeniu substancje hepatotoksyczne i rakotwórcze pozyskuje się ja dziś syntetycznie. Liści żywokostu używano do barwienia tkanin na jasnobrązowy kolor. Występuje w dwóch odmianach barwnych: fioletowej i żółtej.

Występowanie

roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: wilgotne łąki, brzegi wód, rowy, zarośla
Występowanie: Europa, zachodnia Syberia, Azja Mniejsza, zdziczały w Ameryce Północnej

Okres kwitnienia

  • maj
  • czerwiec
  • lipiec

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Żywiec gruczołowaty

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Fioletowy, Kwiecień, Maj, Obowiązująca | Brak komentarzy

Żywiec gruczołowaty jest subendemitem karpackim, będącym typowym składnikiem buczyny karpackiej. Po obecności tej rośliny można poznać, w których miejscach pierwotna buczyna karpacka regla dolnego została zastąpiona przez sztucznie zasadzoną monokulturę świerka.

Występowanie

Siedlisko: głównie lasy bukowe, rzadko świerkowe i zarośla kosówki
Występowanie: Karpaty

Okres kwitnienia

  • kwiecień
  • maj
  • czerwiec

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Żywiec dziewięciolistny

  | Atlas Roślin, Kwiecień, Maj, Obowiązująca, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Jest typowym składnikiem tzw. buczyny sudeckiej. Rodzajowa nazwa łacińska (dentaria) nawiązuje do charakterystycznych łusek pokrywających kłącze, a przypominających zęby (łac. dens =ząb).

Występowanie

Siedlisko: buczyny
Występowanie: tereny górskie środkowej Europy, w Polsce w Sudetach, zachodniej części Karpat i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

Okres kwitnienia

  • kwiecień
  • maj

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Żurawina błotna

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Czerwony i różowy, Lipiec, Sierpień | Brak komentarzy

Nazywana także z rosyjska klukwą. Owoce żurawiny błotnej zawierają wiele wartościowych substancji. Udowodniono ich działanie odkażające drogi moczowe (sok z żurawin stosuje się m.in. w profilaktyce u pacjentów cewnikowanych), spowalniające miażdżycę (zawierają flawonoidy i antyoksydanty podobne do zawartych w czerwonym winie) oraz przeciwbakteryjne i grzybobójcze, za które odpowiedzialne są cykliczne proantocyjanidyny. Ponadto zawierają wiele witamin, m.in. duże ilości witaminy C, co wykorzystywano w leczeniu szkorbutu. A przede wszystkim mają niezwykły smak (głównie kwaśny, który nieco słabnie po pierwszych przymrozkach) – wyrabiano z nich soki, galaretki, dżemy i kisiele, a także jako dodatek do mięs. W Rosji z klukwy robi się słynny kwas chlebowy. Owoce żurawiny są niezwykle trwałe dzięki powlekającej je woskowej skórce, a także z powodu zawartego w nich kwasu benzoesowego.

Występowanie

Roślina lecznicza
Siedlisko: torfowiska wysokie i przejściowe, bory bagienne
Występowanie: Europa północna i środkowa, Ural, Syberia, Azja Wschodnia, północna część Ameryki Północnej, Grenlandia

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Żmijowiec zwyczajny

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Lipiec, Niebieski, Październik, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Starożytni wywodzili łacińską nazwę (łac. echium vulgare) od greckiego słowa echis = wąż, żmija i używali jej do nazywania różnych roślin szorstkolistnych stosowanych przeciwko ukąszeniom węży. Później nazwę tę zawężono do tego jednego gatunku. W Polsce również wierzono w jej działanie unieszkodliwiające jad żmiji, co odzwierciedla polska nazwa. W rzeczywistości korzeń i ziele zawiera alantoinę, saponinę oraz alkaloidy (cynoglosynę, konsolidynę, konsolicynę), dające dość trującą mieszankę, co wykorzystywano do wyrobu trutek na szczury. Leczono nią także padaczkę oraz różne boleści. Ponadto korzeń i kwiaty zawierają czerwony barwnik alkalinę używany do farbowania tkanin.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: suche zbocza, murawy, przydroża, siedliska ruderalne (wysypiska, nasypy kolejowe, kamieniołomy), do 1200mnpm
Występowanie: Europa, Azja Mniejsza, rejon Uralu

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień
  • październik

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Złoć żółta

  | Atlas Roślin, Kwiecień, Maj, Marzec, Obowiązująca, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Nazwę rodzajową (łac. gagea lutea) utworzono na cześć angielskiego mecenasa nauki i botanika amatora sir Thomasa Gage’a (1781-1820).

Występowanie

Siedlisko: wilgotne łąki, łęgi, zarośla, lasy liściaste, parki
Występowanie: prawie cała Europa

Okres kwitnienia

  • marzec
  • kwiecień
  • maj

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Zimowit jesienny

  | Atlas Roślin, Fioletowy, Obowiązująca, Październik, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Często mylony z krokusem, który jednak w przeciwieństwie do zimowita kwitnie wiosną. Nazwa rodzajowa (łac. colchicum autumnale) związana jest z Kolchidą, uważaną w starożytności za ojczyznę trucizn i trucicieli. I rzeczywiście roślina zawiera silny cytostatyk kolchicynę, stosowany w dnie (podagrze). Dawka śmiertelna dla człowieka to 20-40 mg czyli od pięciu do dziesięciu nasion. Do zatrucia może dojść również w sposób pośredni, po spożyciu mleka kóz i owiec, które zjadły zimowit jesienny. Śmiertelność w przypadku zatrucia dochodzi do 90%.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: wilgotne łąki
Występowanie: zachodnia, środkowa i południowa Europa

Okres kwitnienia

  • sierpień
  • wrzesień
  • październik

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Ziarnopłon wiosenny

  | Atlas Roślin, Kwiecień, Maj, Marzec, Obowiązująca, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Mimo, że kwitnie co roku, nasiona wytwarza rzadko (stąd polska nazwa ziarno-płon), a rozprzestrzenia się głównie na drodze wegetatywnej. Dawniej jadano na wiosnę bogate w witaminę C liście ziarnopłonu w celu zapobieżenia szkorbutowi, a także na krwawienia. Po przekwitnięciu w liściach odkłada się trucizna protoanemonina, znikająca jednak podczas suszenia lub gotowania. Zaprawiane w occie pączki kwiatowe używano jako namiastkę kaparów.

Występowanie

Roślina trująca
Siedlisko: wilgotne lasy liściaste, zarośla, parki, cieniste miejsca na łąkach
Występowanie: Europa, Bliski Wschód

Okres kwitnienia

  • marzec
  • kwiecień
  • maj

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Zerwa kulista (główkowata)

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Lipiec, Maj, Niebieski, Sierpień | Brak komentarzy

W Polsce występują jedynie 2 gatunki zerw: kłosowa o biało-żółtych kwiatach oraz kulista o kwiatach niebieskich. Zerwy były znane już w starożytności i stosowane prawdopodobnie jako afrodyzjak.

Występowanie

Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: łąki, polany, hale, skaliste zbocza, przeważnie na wapieniu
Występowanie: góry Europy

Okres kwitnienia

  • maj
  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym