ania

Pytanie nr 7/2023

Zdobywcy odznaki turystycznej „Krzyż na górskim szlaku” zapewne nie będą mieli problemów z odpowiedzią na to pytanie: Na zdjęciu widnieje krzyż, którego kopię (choć nie wierną) możemy podziwiać w polskich Karpatach. W odpowiedzi prosimy o podanie jakimi szlakami (kolor lub kolory) można dotrzeć do „polskiego krzyża” oraz w jakiej grupie górskiej znajduje się oryginał, na którym się wzorowano (czyli krzyż ze zdjęcia).

Odpowiedź:

Krzyż ze zdjęcia znajduje się na górze Sass Pordoi (grupa Sella we włoskich Dolomitach). W 2010 r. na Lubogoszczu w Beskidzie Wyspowym postawiono (niezupełnie identyczną) replikę tego krzyża. Można tam dojść Małym Szlakiem Beskidzkim (czerwonym) lub zielonym szlakiem Jasień – Lubogoszcz.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 8/2023

Uwielbiamy w Konkursie wyciągać na światło dzienne niezwykłe, lecz zapomniane postaci związane z Karpatami.Tak będzie i w tym pytaniu. Był sobie ekscentryczny arystokrata, podróżnik, szpieg i domorosły naukowiec. Wiele lat swojego życia poświęcił badaniom pewnego europejskiego kraju, stworzył jego mapę geologiczną oraz opisywał jego etnografię. Tak się z nim zżył, że pewnego razu spróbował zostać głową tego państwa – do tego jednak nie doszło. Z Karpatami przede wszystkim wiążą go odkrycia z zakresu… paleontologii, których dokonywał w okolicach swojej rodowej siedziby. Cóż to za fascynująca osoba? Podajcie jego imię i nazwisko, jakiego kraju stworzył wspomnianą mapę geologiczną, a także podajcie nazwy gatunkowe (łacińskie) trzech odkrytych przez niego na terenie Karpat zwierząt.

Odpowiedź:

Ta barwna postać to baron Franz Nopcsa von Felső-Szilvás, pan na zamku Sacel w kotlinie Hațeg, u stóp gór Retezat w Rumunii. To właśnie tutaj w 1895 r. jego młodsza siostra Ilona znalazła podczas spaceru wzdłuż rzeki dziwnie wyglądającą czaszkę i przekazała ją swojemu starszemu bratu. Ten, podejrzewając, że jest to czaszka dinozaura, rozpoczął trwające kilka lat poszukiwania i pracę naukową, która doprowadziła do odkrycia i sklasyfikowania szeregu nowych gatunków tych prehistorycznych gadów, pierwszych takich na terenie Karpat. Te gatunki dinozaurów odkryte przez Nopcsę to między innymi: Struthiosaurus transylvanicus, Magyarosaurus dacus, Zalmoxes robustus, Telmatosaurus transylvanicus, Elopteryx nopcsai. Kariera naukowca to było jednak za mało dla naszego barona. Kiedy nie badał dinozaurów, oddawał się rozrywce, awanturnictwie i podróżom. Szczególnie upodobał sobie Albanię, którą również zaczął badać okiem naukowca. Poznawał lokalną etnografię, a takżę geografię i geologię – jako pierwszy stworzył mapę geologiczną tego wówczas młodego kraju. W swoim życiu przeżył jeszcze wiele przygód, ale nie będziemy ich tutaj opisywać wszystkich – zapoznajcie się sami z jego życiorysem, naprawdę warto!

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 5/2023

Ciekawe czy wiecie czego pilnuje przedstawiony na zdjęciu osobnik… Dla podpowiedzi zacytujemy znanego propagatora turystyki, który pisał o tym w taki sposób: znajduje się (…) na Jarmarcznym Groniku (…). Niedawno nabyty od (…) przez nasz rząd, urządzony po nowoczesnemu ma (…) charakter dużej fabryki czy kopalni. Warstwy (…), nieraz bardzo grube, tworzą czasem lite ściany, częściej cienkie, przetykane (…) warstwy, których wystające brzegi przybierają formy ostro ząbkowane, nawet misternie koronkowate, nie tylko dla badacza ciekawe, ale i dla oka ładne. Ze zwisających górą obrywów stuka sobie ustawny deszczyk kamienny lub z szelestem obsuwają się kamienne lawinki. 

W odpowiedzi powiedzcie nam od kogo nabył to rząd i podajcie nazwę opisywanej jednostki litostratygraficznej.

Odpowiedź:

Powyższe zdjęcie przedstawia rzeźbę „Terranus” umieszczoną w 2021 roku na ruinach infrastruktury kamieniołomu w Kozach. Miejsce to zostało opisane przez Kazimierza Sosnowskiego w tekście dotyczącym Beskidu Małego, który opublikowano w trzecim wydaniu „Wierchów” w 1925 roku. Kamieniołom w Kozach powstał z inicjatywy właściciela tych ziem, Mariana Czecza de Lindenwald, a następnie przedsiębiorstwo zostało sprzedane państwu. W Kozach możemy spotkać największe i najokazalsze w całych Karpatach odsłonięcie warstw lgockich fliszu karpackiego. Natomiast dalsze przywołane fragmenty tekstu opisują odkrywki skalne w dolinie Soły w rejonie Porąbki, gdzie występują łupki i piaskowce warstw godulskich.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Kasia Węgrzyn 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
M&M 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 6/2023

„Wszystko płynie i nic nie pozostaje takie samo”. Nawet płynie inaczej – tak jak Białka, której koryto jest dziś w innym miejscu niż przed wiekami i przez to jakże spiska Nowa Biała rezyduje po jej podhalańskiej stronie. Oczywiście Białka nie jest wyjątkiem – inna karpacka rzeka niegdyś podzieliła na dwie części osadę z określeniem „królewska” w nazwie. Dziś na miejscu tej osady istnieją dwie wsie – jedna z nich zachowała pierwszy człon dawnej nazwy, natomiast nazwa drugiej nie należy do przyjemnych i zupełnie nie pasuje do lat dobrobytu, którymi tamtejsza okolica żyła w XVI w. A przyczyna tego dobrobytu ma swoje odzwierciedlenie w drugim członie nazwy pierwszej wspomnianej miejscowości (tym, który zastąpił dawny przymiotnik „królewska”). Od tego samego słowa (określającego wspomniany powód dobrobytu) wywodzi się nazwa pasma górującego nad okolicą. W odpowiedzi prosimy o podanie skąd dokąd prowadzi szlak, który wiedzie przez najwyższy szczyt tego pasma.

Odpowiedź:

Nikt dzisiaj o tobie sławnej nie pamięta
O wielu zaszczytach, które posiadałaś,
w zachwycie poetów jesteś pominięta,
A taka mocarna byłaś i wspaniała.

Tak o Tyrawie Królewskiej (Tirafa Regalis) w wierszu „Pominięta” napisał Szczepan Rudnicki. To właśnie tę osadę u podnóża Gór Słonnych na dwie części podzielił San (który początkowo opływał miejscowość od zachodu). Dziś istnieją tu dwie wsie: Tyrawa Solna (solna od żupy solnej, która istniała tu w XVI w.) oraz Mrzygłód (wg miejscowej tradycji „morzenie głodem” było spowodowane epidemią tyfusu oraz powodzią, która zniszczyła zbiory). Od tyrawskiej soli biorą swoją nazwę także Góry Słonne – pasmo Gór Sanocko-Turczańskich. Ich grzbietem biegnie czerwony szlak Przemyśl – Sanok. Idąc tym szlakiem można wejść na szczyt Słonny (668 m n.p.m.) położony po wschodniej stronie przełęczy Przysłup i trawersować szczyt o tej samej nazwie (na niektórych mapach znany też jako Słonny Wierch) położony po zachodniej stronie przełęczy Przysłup (667/668 m n.p.m.).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piechuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 3/2023

Pewien wersalski ogrodnik w XVIII w. opisał dla potomnych spotykaną obecnie i w Polsce roślinkę wydającą smaczne, soczyste owoce. Nazwa jednej z podkarpackich miejscowości z tą roślinką kojarzy się bez wątpienia, lecz przypuszczenie, że pochodzi ona właśnie od niej jest zupełnie absurdalne. Mniej absurdalny wydaje nam fakt, że w miejscowości tej są wody mineralne, sądzimy oczywiście, że znacie je wszystkie, natomiast wystarczy nam zupełnie, gdy jako odpowiedź podacie nazwę tej najsłynniejszej, zwykle uznawanej za mniej smaczną niż wspomniane na początku owocki.

Odpowiedź:

Ogrodnik, a właściwie botanik, o którym mowa, to Antoine Nicolas Duchesne, który w 1766 roku stworzył pierwszy naukowy opis truskawki. Podkarpacka miejscowość, której nazwa może kojarzyć się z tą roślinką, to słynący z wód mineralnych Truskawiec. Zaś najcenniejsza z nich „Naftusia” ma bardzo specyficzny smak i zapach ropy naftowej.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Nikoletta 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Piotr Olczykowski 1 pkt
M&M 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 4/2023

Sezon w pełni, a jak widać na zdjęciu, narciarzom też należy się odpowiedni patronat i ‚sanktuarium”. Sama budowla ulokowana jest rzec można egzotycznie, gdyż wzięty spod niej rozbieg przecinałby… winnicę. Winnica też ma patrona – nazwano ją bowiem na cześć osoby, której również zdarzyło się założyć winnicę, w pewnych kategoriach pierwszą w Polsce (wprawdzie oddaloną od miejsca o którym mówimy i w dodatku po drugiej stronie Wisły, jednak nie można im odmówić punktów wspólnych). W okolicy widocznego na zdjęciu budynku (w promieniu 3 km) znaleźć można co najmniej trzy inne obiekty sakralne (w tym jeden martyrologiczny, a jeden przeniesiony tutaj z pewnej znanej smakoszom miejscowości), dwa nie byle jakie obiekty noclegowe (wyjątkowość jednego z nich polega jednakże na podobieństwie do kilku innych), wieżę widokową i rezerwat przyrody. Ale do rzeczy, bo przecież mieliśmy mówić o nartach – gdzie znajduje się najbliższy względem widocznej na zdjęciu budowli wyciąg narciarski?   

Odpowiedź:

Na zdjęciu widoczna jest Kaplica Matki Bożej Różańcowej „Narciarskiej” w Jamnej. Usytuowana na stoku góruje nad winnicą świętego Jacka, który na początku XIII wieku założył w Sandomierzu pierwszą dominikańską winnicę w Polsce. W okolicy kapliczki znajduje się kościół pw. MB Niezawodnej Nadziei, Kaplica Męczeństwa, a w promieniu 3 km budynek cerkwi, przemianowanej na kościół i przeniesionej do Bukowca z Kamiannej (która słynie z produkcji miodu). Nad miejscowością wznosi się wzgórze Bukowiec z rezerwatem Diable Skały. Bazę noclegową w okolicy stanowi Chatka Włóczykija prowadzona przez wieloletniego gospodarza Bacówki Jamna – jednej z bacówek turystyki kwalifikowanej, obok której znajduje się wieża widokowa. Bacówką zarządzają obecnie inwestorzy pobliskiego wyciągu narciarskiego Jastrzębia-Ski.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Kasia Węgrzyn 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Piotr Olczykowski 1 pkt
M&M 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 1/2023

Ci, którzy śledzili Konkurs Całoroczny w dawnych latach wiedzą, jak bardzo lubimy wieże widokowe. Tym razem, jako że dopiero zaczynamy nową edycję, nie damy Wam żadnej zawiłej zagadki z nimi związanej, a zapytamy po prostu – z jakiej wieży widokowej zostało zrobione poniższe zdjęcie?

Odpowiedź:

Zdjęcie konkursowe zostało zrobione o poranku z wieży widokowej „Szczerbanówka”. Wieża ta znajduje się na przełęczy Przysłup (Nad Szczerbanówką) przy samej drodze wojewódzkiej nr 897 nad wsią Żubracze. W widocznej na zdjęciu panoramie bezbłędnie rozpoznaliście Smerek i Połoninę Wetlińską.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Nikoletta 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Waldemar Szczepanczyk 1 pkt
Agata Żak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Patryk Smółka 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 2/2023

Rozwiązania tej zagadki można szukać w lesie, skansenie lub w browarze, więc wydaje się, że miłośnikom Konkursu Całorocznego nie będzie trudno je spotkać. Można go powołać, zjeść lub wypić. Dzięki obserwacji jego części można było dowiedzieć się o tym, że jest święto lub obowiązuje żałoba. Uwielbia towarzystwo literki ‚h’. Holender jest jego bratem, cieszy się wielką sławą w okolicach Hamburga, dla urozmaicenia czasem przedstawia się nazwą na literę ‚h’. O co lub kogo chodzi?

Odpowiedź:

Rozwiązaniem zagadki jest słowo ‚koźlak’, dla którego rozpatrujemy tutaj trzy definicje:

1. Koźlak jako prymitywny typ wiatraka, którego będziemy szukać w skansenie. Jego bardziej zaawansowanym bratem jest holender (wiatrak holenderski). W przeciwieństwie do koźlaków, w przypadku których całą konstrukcję obracano przy pomocy dyszla tak, by wiatr poruszał skrzydła z jak największą siłą, u holendrów obrotowa jest tylko górna część – czapa, która porusza się dzięki specjalnym roleczkom. Młynarze, proces budowy wiatraka określali mianem „powoływania do życia”. Wiatraki traktowano jak ludzi, stąd też poszczególne części wiatraka utożsamiano z częściami ludzkiego cała. Gdy wiatrak nie pracował, jego skrzydła (śmigi) ustawiane były w odpowiedni sposób tak, by można było rozpoznać powód przestoju. Inny układ skrzydeł oznajmiał zwykłą przerwę, a inny brak aktywności z powodu święta lub żałoby. 
2. Koźlak jako rodzaj jadalnego grzyba. Inaczej koźlarz babka czy huba podbrzeźniak.
3. Trzecim koźlakiem – tym, którego można wypić – jest piwo warzone ze słodu jęczmiennego, niegdyś bardzo popularne w okolicach Hamburga.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Nikoletta 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Waldemar Szczepańczyk 1 pkt
Agata Żak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Kasia Węgrzyn 1 pkt
Misiek 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt
Wojciech Pawlus 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Koleżanki i Koledzy!

Serdecznie zapraszamy Was do udziału w nowej edycji Konkursu Całorocznego! Pozostawiamy bez zmian formułę Konkursu – od lutego do listopada będziemy publikowali po dwa pytania, które przygotowaliśmy dla Was w lekko odświeżonym składzie 😉

Przypominamy, że „Konkurs SKPG nie jest konkursem wiedzy o Karpatach, nie jest konkursem wiedzy o górach, nie jest też konkursem wiedzy krajoznawczej. Jest po prostu konkursem SKPG. Pytania wymyślamy takie, jakie chcemy. To, że większość z nich dotyczy gór, a prawie wszystkie szeroko pojętego krajoznawstwa jest spowodowane jedynie tym, że góry to nasze główne hobby. Nie gwarantujemy, że na przykład 90% pytań będzie dotyczyło tematyki karpackiej, chociaż pewnie tak będzie”.

Pierwszą serię pytań znajdziecie >tutaj< a regulamin Konkursu >tutaj<

Odpowiedzi prosimy przesyłać na naszą skrzynkę mailową konkurs.skpg@gmail.com

Jak co roku zaplanowaliśmy dla Was niespodzianki. Na początek: udzielając dwóch poprawnych odpowiedzi w pierwszej serii pytań można będzie wygrać zaproszenie na pokaz archiwalny w Oddziale Materiałów Kartograficznych zorganizowany specjalnie dla uczestników naszego Konkursu przez Archiwum Narodowe w Krakowie 🙂

Liczymy na Was!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Oficjalnie zakończyliśmy 22-gą edycję Konkursu Całorocznego. W bieżącym roku Konkurs trwał od 1 lutego do 30 listopada. Opublikowaliśmy 20 pytań, na które odpowiedziało w sumie 36-ciu uczestników. Bardzo serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy zaglądali na naszą stronę, mniej lub bardziej regularnie przesyłali odpowiedzi na pytania oraz dopingowali zarówno siebie, innych jak i nas do dalszej pracy (czyt. zabawy). Gratulujemy wszystkim uczestnikom tegorocznej edycji, a w szczególności zwycięzcom! 😊

Rywalizacja o miejsca na podium toczyła się do samego końca. Zwycięzcą tegorocznego Konkursu został Hadrian Jakóbczak, który odpowiedział poprawnie na wszystkie 20 pytań zdobywając 20 punktów. Na drugim miejscu uzyskawszy 17.5 pkt znalazła się Monika Mielnikiewicz. Miejsce trzecie przypadło Tomaszowi Bujoczkowi, który zdobył 14.5 pkt.

Wszyscy uczestnicy, którzy stanęli na podium otrzymali kupony podarunkowe do wykorzystania w Księgarni Internetowej Bonito, stemple Ex libris, zestawy wydań Gazety Górskiej, jubileuszowe kalendarze wydane przez COTG PTTK, a także inne małe upominki. Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy wsparli Konkurs Całoroczny w 2022 roku! 

fot. ANABU

Jak co roku, wylosowaliśmy nagrody specjalne. Tym razem spośród uczestników, którzy poprawnie odpowiedzieli na co najmniej 4 pytania maszyna losująca wybrała Agnieszkę Bazylów, Karola Olszańskiego, Marka Węglarza i Andrzej Zabłockiego, dla których przygotowaliśmy zestawy trzech ostatnich wydań Gazety Górskiej.

Uroczyste wręczenie nagród miało miejsce w trakcie Walnego Zebrania SKPG w dn. 08.12.2022. Nieobecnych będziemy starali się nagrodzić w najbliższym czasie 😊

Jeszcze raz serdecznie gratulujemy i dziękujemy za Waszą obecność!

Gorąco zachęcamy do udziału w kolejnej edycji w 2023 roku!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 19/2022

Ile metrów trzeba minimalnie przedreptać, żeby dojść od Gubałówki przez Giewont do Kalatówek? Można się pomylić o 100 metrów.

Odpowiedź:

Tak jak to zauważył jeden z uczestników, było to niespodziewanie proste jak na tak późny etap pytanie. Wystarczyło do dowolnej nawigacji wpisać “Gubałówka”, “Giewont” i “Kalatówki” i… już dostawało się wynik, tak jak na załączonym screenie:

Jak widać, droga  jest prosta, nie trzeba skręcać w Czerwone Wierchy. Mówimy oczywiście o ulicach na osiedlu Stoki-Sikawa-Podgórze w Łodzi. Żadne inne Gubałówki, Kalatówki i Giewonty nie są położone tak blisko siebie.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Wojtek Pawlus 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 0.5 pkt

Pytanie nr 20/2022

W tych słowach szaleńca spisanych poniżej chodzi o jakieś miasto, ale kto by zgadł jakie… no chyba tylko Wy, drodzy uczestnicy 😊 Więc po prostu podajcie nam prosimy jego nazwę.

u stóp gór skalistych wciąż patrzy spod oka
to miasto wielkie imieniem wojownika zwane
obrońcy twierdzy dalekiej albo jeszcze inaczej
rakieta wielostopniowa narodów kultury
stolica wciąż bitwy krajobraz w okruchach
a dziś monetę tworzą elfowie traktatu wpływ
wielki stąd przywódca rządzi całym krajem
dziedzictwo kiedyś może dziś gwiazda
nad drewnem pieczę dzierży opodal
żeliwo wiekowe zaś prawdą chronić trzeba
by nie runęło pod przechodnia stopą

Odpowiedź:

Odpowiedź to jedno słowo: Sybin. Ale kilka chwil słowom szalonego miłośnika Rumunii można poświęcić, bo ich pogmatwany zlepek naprawdę zawiera rozmaite podpowiedzi i skojarzenia dotyczące Sybinu. Idąc od początku możemy zauważyć następujące:

– u stóp gór skalistych – chodzi o Góry Fogaraskie (Munții Făgăraș), które znajdują się jakieś 20 km od miasta i często są doskonale widoczne z Sybinu;

– wciąż patrzy spod oka – w Sybinie charakterystycznym elementem architektury wielu budynków starego miast są mansardowe okna, które wielu osobom kojarzą się nieodparcie z lekko przymrużonymi oczami spoglądającymi bezustannie na wszystko, co dzieje się w mieście; są z nimi związane różne opowieści czy legendy, a w ostatnich latach stały się też symbolem jednej z kampanii antykorupcyjnych;

– to miasto wielkie – jeśli komuś na pierwszy rzut oka wyda się, że Sybin nie jest taki znowu wielki, to odsyłamy do węgierskiej nazwy: Nagyszeben; „nagy” w języku węgierskim znaczy „duży, wielki”;

– imieniem wojownika zwane – niemiecka nazwa Sybinu to Hermannstadt, zaś w dialekcie Sasów Siedmiogrodzkich zamieszkujących to miasto brzmi ona Härmeschtat; w obu przypadkach pochodzi ona od imienia Hermann, które wywodzone jest od starogermańskiego słowa „heri” oznaczającego wojsko lub wojownika;

– obrońcy twierdzy dalekiej – to jeszcze jedno nawiązanie do niemieckiej nazwy Hermannstadt, dodane w szaleńczym natchnieniu chyba tak na wszelki wypadek; chodzi w nim o Hermanna Kusmanka, który w czasie I wś był komendantem Twierdzy Przemyśl, a urodził się w Sybinie właśnie;

– albo jeszcze inaczej – oczywiście to nie jedyna nazwa Sybinu, w czasach rzymskich zwany był po prostu Cibinium;

– rakieta wielostopniowa narodów – tu nawiązania są dwa… pierwsze jest dość proste i odnosi się do bogatej historii i wielokulturowości tego miasta, drugie mniej może oczywiste, do postaci mających związek z Sybinem, a zajmujących się opracowywaniem i konstruowaniem rakiet, czyli (1) Conrada Haasa, żyjącego i zmarłego w Sybinie w XVI w. inżyniera, który najpewniej jako pierwszy na świecie skonstruował trzystopniową (a więc właśnie wielostopniową) rakietę, (2) urodzonego w Sybinie pod koniec XIX w. fizyka i inżyniera Hermanna Obertha, mimo skomplikowanego życiorysu i kontrowersyjnych poglądów zaliczanego do najważniejszych w historii twórców techniki rakietowej oraz (3) Józefa Bema, który dowodząc powstańcami węgierskimi zdobył Sybin w marcu 1849 roku, a którego tak zainteresowanie techniką rakietową, jak i rozliczne jego skutki, są powszechnie znane;

– kultury stolica – ponieważ szaleniec nie znał interpunkcji i przecinków brak, wydaje się, że optymalnie jest połączyć te dwa słowa z dwóch różnych wersów, bowiem Sybin był w 2007 r. Europejską Stolicą Kultury;

– wciąż bitwy krajobraz w okruchach – cóż, Panorama Siedmiogrodzka namalowana przez Jana Stykę nadal nie została zebrana w całość po jej pokawałkowaniu przez autora na 60 części, a jak wiadomo przedstawiała ona wspomnianą wyżej bitwę prowadzącą do zdobycia Sybinu przez powstańców węgierskich pod wodzą Józefa Bema;

– a dziś monetę tworzą elfowie – z Sybinu pochodzą założyciele grupy Elrond (związek tej nazwy z elfami – patrz: „Władca Pierścieni”), która stworzyła kryptowalutę eGold;

– traktatu wpływ wielki – bez wątpienia Traktat w Trianon zmienił w tym mieście wiele;

– stąd przywódca rządzi całym krajem – prezydentem Rumunii jest obecnie Klaus Werner Iohannis, który pochodzi właśnie z Sybinu i przez kilkanaście lat był burmistrzem tego miasta;

– dziedzictwo kiedyś może – historyczne centrum Sybinu jest kandydatem do Listy światowego dziedzictwa UNESCO;

– dziś gwiazda nad drewnem pieczę dzierży opodal – to nieco bardziej luźne skojarzenie dotyczy stowarzyszenia ASTRA (Asociația Transilvană pentru Literatura Română și Cultura Poporului Român), które ma swoje zasługi w budzeniu rumuńskiej świadomości narodowej a dziś sprawuje pieczę nad zlokalizowanym w sąsiedztwie przedmieść Sybinu ogromnym i wspaniałym muzeum, pełnym drewnianych zabytków; słowo astra zaś to po łacinie gwiazdy, stąd umieszczone w tekście skojarzenie;

– żeliwo wiekowe zaś prawdą chronić trzeba by nie runęło pod przechodnia stopą – chodzi oczywiście o Most Kłamców w Sybinie, który pochodzi z połowy XIX w. jest ponoć najstarszą żeliwną przeprawą w tej części Europy, ale ma być zupełnie nieodporny na kontakt z osobami, które splamiły się kłamstwem.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2022:

Pytanie nr 17/2022

Tym razem chcemy zadać nieco śliskie, choć przecież górskie pytanie. Każdy z nas się czasem jakoś ślizga, sposobów na to jest przecież wiele. Jedni się z tego cieszą, inni się wówczas wkurzają, czasem bywa śmiesznie, czasem niebezpiecznie, czasem po prostu cudownie. Prawie sto lat temu w pewnej zwykle nie kojarzonej ze stromiznami i przepaściami górskiej miejscowości, gdzie dziś ludzie ślizgają się na potęgę, zorganizowano taki konkurs w ślizganiu, jakiego Polska wówczas jeszcze nie widziała. Kilkanaście lat później w zupełnie innym, ale także położonym w Karpatach miejscu, jeden z naszych rodaków ślizgnął się tak wspaniale, że jako pierwszy na świecie otrzymał pewne przyznawane do dziś i niezmiernie cenione wyróżnienie. W odpowiedzi prosimy o podanie, jak nazywał się ten człowiek i gdzie swój ślizg rozpoczął.

Odpowiedź:

W pytaniu chodzi oczywiście o Tadeusza Edwarda Górę i jego przelot o długości 577,8 km z Bezmiechowej Górnej do Solecznik Małych koło Wilna. Dokonał tego 18 maja 1938 r. na szybowcu PWS-101 i za to osiągnięcie został on jako pierwszy w historii pilot szybowcowy nagrodzony Medalem Lilienthala. W pytaniu wspomniano o jeszcze jednym wydarzeniu – chodzi o I Konkurs Ślizgowców czyli zawody szybowcowe, które odbyły się w 1923 r. na stokach góry Litwinka, znajdującej się pomiędzy Białką a Czarną Górą.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Sebastian Wypych 1 pkt

Pytanie nr 18/2022

W jednej z pogórzańskich miejscowości znajduje się kopia pewnego interesującego obiektu sakralnego. Można powiedzieć, że kopię z oryginałem łączy dosłownie i w przenośni mały kawałek gruntu. Kopiowane dzieło zostało jednak zaadoptowane do lokalnych warunków i jak sami widzicie, na przykładzie przedstawionych poniżej panoram, różni się od oryginału detalami. Jak nazywa się i w jakich górach leży ujęte w ramkę miasto uwidocznione w oryginalnym dziele?

Odpowiedź:

Poszukiwany obiekt sakralny to kaplica Matki Bożej Anielskiej, zwana Porcjunkulą, którą otrzymał w darze od benedyktynów święty Franciszek z Asyżu. Wierną kopię tej kaplicy można obejrzeć w Wieliczce w ogrodach klasztoru Ojców Franciszkanów–Reformatów. W boczną ścianę wielickiej kaplicy wmurowano kamień węgielny pochodzący z Asyżu, a samo słowo portiuncula po łacinie oznacza ‘małą cząsteczkę, skrawek gruntu’. Przyglądając się pogórzańskiej kaplicy znajdziemy kilka różnic względem oryginalnej budowli, m.in. próżno szukać na polichromii zdobiącej fasadę panoramy Asyżu, leżącego u stóp Monte Subasio, jednego ze szczytów Apeninu Umbryjsko-Marchijskiego, będącego częścią Apeninów.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Pytanie nr 15/2022

Zawsze lepiej mieć jakąś podpowiedź niż żadną. Podpowiadamy więc pokrótce, że chodzi nam o nazwę miasta leżącego na terenie polskich Karpat, w którym zakłady związane z jego nazwą nazywano potocznie jak roślinę, roślinę jednak nazywano jak grzyb. Napiszcie nam prosimy, co to za miasto.

Odpowiedź:

Na pewno lepszy rydz niż nic. A w naszym pytaniu chodziło o Krosno. W Krośnie przez ponad 60 lat działały Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Krosnolen”, zwane powszechnie „Lnianką”. Lnianka z kolei to jedna z popularnych nazw lnicznika siewnego (Camelina sativa), inaczej określanego jako rydz albo rydzyk, co wiąże się zwykle z barwą nasion. Rydz to jak wiadomo popularne określenie na mleczaja rydza (Lactarius deliciosus), choć w praktyce również mleczaja świerkowego czy mleczaja jodłowego, jadalnych grzybów z rodziny gołąbkowatych. A przywołane powiedzenie odnosi się raczej na pewno, co niektórych zaskakuje, właśnie do lnicznika i uzyskiwanego z niego oleju, a nie do wspomnianych powyżej grzybów.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt

Pytanie nr 16/2022

Dwa poniższe obrazy, zdjęcie pewnej zrujnowanej budowli oraz kadr z pewnego starego, zapomnianego (zapewne słusznie) filmu na pierwszy rzut oka nie łączy nic. Wiedzcie jednak, że w tle jednego i drugiego znajduje się ta sama grupa górska. Ponadto widoczna budowla ściśle wiąże się z przyczyną, dla której wspomniany film został nakręcony dokładnie tam, a nie gdzieś indziej, a były to czasy świetności tego miejsca (choć wielu by powiedziało, że raczej upadku). Warto tutaj odnotować, że w filmie góry te “odgrywają” rolę innej karpackiej grupy górskiej. Napiszcie nam zatem, czym jest ta budowla widoczna na zdjęciu, w jakich górach się znajduje, jaki tytuł nosił film, oraz w jakich górach, według filmowej fabuły, dzieje się akcja widoczna w kadrze.

Odpowiedź:

Budowlę widoczną na zdjęciu, choć ma już kilkadziesiąt lat, oglądać legalnie można dopiero od niedawna. Jest to bowiem wieża dowodzenia strzelnicy czołgowej (znanej również jako “tankdrom”) z dawnego czechosłowackiego (a potem słowackiego) poligonu wojskowego Javorina na terenie Gór Lewockich. Jego historia jest niezwykle ciekawa, powstał w roku 1952, w tym celu wysiedlono szereg miejscowości, a ta ciekawa krajobrazowo grupa górska stała się na wiele lat zamkniętą dla postronnych areną ćwiczeń wojskowych, w tym i formacji pancernych. To połączenie obecności wojska z walorami widokowymi sprawiło, że już w roku 1955 czechosłowaccy filmowcy wykorzystali ów poligon jako plener do filmu “Tankova brigada” (pol. “Brygada pancerna”). W dużym skrócie, film ten, realizując cele ówczesnej komunistycznej propagandy, opowiada historię czechosłowackiej brygady pancernej walczącej wraz z Armią Czerwoną o odbicie Czechosłowacji z rąk niemieckich. Sceny nakręcone na poligonie Javorina pokazują walki o Przełęcz Dukielską w ramach Operacji Dukielsko-Preszowskiej. W kadrze dołączonym do pytania widać słupek graniczny, jest to więc fragment sceny pokazującej symbolicznie przekraczanie przedwojennej granicy polsko-czechosłowackiej. Można zatem powiedzieć, że w filmie tym Góry Lewockie zagrały Beskid Niski.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Tomasz Olejarczuk 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Team M&M 0.5 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Pytanie nr 11/2022

Tym razem chcemy, abyście podeszli do odpowiedzi nie tylko tak jak zwykle z obszerną wiedzą, ale i prawdziwie szeroką wyobraźnią i zanim ruszycie śledzić atrakcje czekające na podróżników w saharyjskich piaskach, kanadyjskich lasach czy choćby na Podhalu, powiedzcie nam, z jakich części składa się to wspaniałe urządzenie i do czego z założenia służy. Dla podpowiedzi dodamy, że informacji na ten temat udzieliliby Wam z pewnością fachowcy z pewnej międzynarodowej placowki naukowo-usługowo-badawczej zlokalizowanej w jednej z beskidzkich miejscowości.

Odpowiedź:

Rysunek przedstawia wykonany z drewna świerkowego klasyczny imagineskop Jabcona, który składa się z substancji okalającej (encircling substance), przezioru (sight vane) oraz trzymadła (handle). Został on dokładnie opisany w dziele noszącym tytuł: „Wstęp do imagineskopii (próba zarysu)” autorstwa Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego. Pod tym pseudonimem artystycznym ukrywał się profesor Stanisław Moskal, poważny naukowiec, zajmujący się między innymi ekonomią rolnictwa i socjologią wsi oraz etnologią, pisarz i podróżnik, znawca i miłośnik Podhala, Tatr oraz wielu innych gór, bez wątpienia nietuzinkowa postać. Sam tekst, dotyczący fikcyjnej nauki noszącej nazwę imagineskopia i zajmującej się poszerzaniem wyobraźni, stanowi znakomity i jednocześnie smakowity pastisz tekstu naukowego, zawierający też liczne nawiązania do terenu Karpat. Z inicjatywy Stanisława Moskala powołano też Międzynarodowe Biuro do Spraw Powiększania Wyobraźni. Początkowo miało ono siedzibę w schronisku Betlejemka na Hali Gąsienicowej i zajmowało się między innymi niezłą zabawą oraz organizacją zawodów w jak najwolniejszym zjeździe z Kasprowego, później zostało przeniesione do Kukowa, aktualnie zaś jego działalność wydaje się być czasowo zawieszona. Nie sposób niestety przybliżyć tu wszystkich pomysłów i inicjatyw związanych z pracą, twórczością i działalnością tak Stanisława Moskala jak i Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego, nie pozostaje nam więc nic innego, jak zachęcić do zgłębienia tego tematu we własnym zakresie.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt

Pytanie nr 12/2022

Smutny to fakt, bardzo rzadko jeździ się na wycieczki górskie pociągiem. Trudno się dziwić, parkingi zazwyczaj są blisko atrakcji turystycznych, a i sieć kolejowa nastawiona jest głównie na po prostu wożenie ludzi z miejscowości do miejscowości. Odzwierciedla to np. nazewnictwo stacji i przystanków kolejowych. Na szczęście istnieją wyjątki – poszukajmy ich w niniejszym pytaniu. Podajcie cztery nazwy karpackich stacji lub przystanków kolejowych, w których nie ma nazwy miejscowości (ani jej części, dzielnicy, przysiółka itd.) w mianowniku? Mogą to być nazwy nawiązujące do ciekawych obiektów turystycznych lub geograficznych. Przykładowo: przystanku Kraków Business Park nie uznamy, ale Krakowski Business Park już tak. 

Odpowiedź:

Tak jak się spodziewaliśmy, pytanie to zachęciło Was do podróży po mapach kolejowych szlaków i odkrycia całkiem pokaźnej liczby stacji i przystanków z nazwami w tak nietypowej formie, a położonych nierzadko w ciekawych turystycznie miejscach. Wymieńmy je tutaj wszystkie. 

W polskich Karpatach mamy tylko dwa takie przystanki kolejowe: Zamek Bulowicki na linii Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko Biała Główna, a także, co ciekawe, Wisłoczanka (nie jest to wcale nazwa wsi ani nawet przysiółka!) na linii Rzeszów Główny – Jasło.

Dużo więcej stacji i przystanków tego typu znaleźć można po drugiej stronie Tatr. Na Tatrzańskich Kolejach Elektrycznych pociąg zatrzymuje się w takich miejscach (ale nie miejscowościach) jak Danielov Dom, Pod Lesom, Sibir, Popradské Pleso i Pekna Vyhliadka (czy można sobie wyobrazić piękniejszą nazwę?…). Nieco dalej na linii zębatej Štrba – Štrbse Pleso istnieje przystanek Tatranský Lieskovec, zaś linię kolejową do Tatrzańskiej Łomnicy łączy z resztą słowackiej sieci kolejowej stacja węzłowa Studený Potok. W pozostałych częściach Słowacji na linii z Michalany – Łupków znajduje się przystanek Monastyr (od pobliskich ruin klasztoru), na linii Červená Skala – Margecany przystanek Dobšinská Ľadová Jaskyňa (oczywiście od słynnej jaskini) zaś na Czarnohrońskiej Kolei Leśnej mamy przystanek Svätý Ján nazwany tak od… pobliskiej kapliczki św. Jana Nepomucena.

W Ukrainie również możemy znaleźć wiele nazw tego typu. Na linii Użhorod – Sianki mamy przystanki Škola-Internát (Школа-Інтернат), Porohy (Пороги) a także… “202 km”. Przystanki kilometrowe znajdziemy również na linii Stryj – Mukaczewo: 1639, 1641, 1662, jak również stację Beskid – przy słynnym Tunelu Beskidzkim. 

Udało się Wam również znaleźć jednego reprezentanta kolei czeskich, czyli stację graniczną Vlárský průsmyk w Białych Karpatach na linii Uherské Hradiště – Trenčianska Teplá.

Spośród nadesłanych odpowiedzi musieliśmy odrzucić następujące propozycje, ze względu na to, że choć co prawda nie nazywają się tak jak miejscowości, to już jak jej części (osiedla, przysiółki itd.) tak: Hrebienok, Chvatimech, Gašparovo, Červená Skala (Słowacja) oraz Świdowiec (Ukraina). Przystanek HRES na linii Lwów – Iwano-Frankowsk spełnia kryterium nazwy, ale niestety położony jest poza Karpatami, więc go też musieliśmy odrzucić. Oczywiście odrzuciliśmy również wszystkie nazwy, które okazały się być zmyślone;)

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1pkt
Nikoletta 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Wojciech Pawlus 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Marek Węglarz 0.75 pkt

Pytanie nr 13/2022

W tym jakże przyjemnym budyneczku w pewnym zakładzie podawano przed laty potrawy takie jak zupa czekoladowa albo z kalarepy, ogórki faszerowane, mamałyga, smakowite budynie, suflety, leguminy i różne opiekanki, wszystko według zaleceń i przepisów pewnego nietuzinkowego lekarza i jego żony. Na gości, którzy zawitali w progi tego zakładu, czekały też inne atrakcje, na przykład poranna pobudka japońskim instrumentem muzycznym, kąpiele w rosie, wodzie czy promieniach słonecznych oraz wspólna gimnastyka, a wszystko to po to, by żyć długo i władać sobą. Dziś kilkaset metrów od terenu tych radosnych aktywności znajduje się siedziba poważnej dyrekcji pewnej powstałej nieco ponad 20 lat temu instytucji. Jak nazywa się ta instytucja i co jej nazwa ma wspólnego z wprowadzoną swego czasu, ale dziś już zmienioną, nazwą miejscowości, o której jest mowa w pytaniu.

Odpowiedź:

Zdjęcie zawarte w pytaniu przedstawia budynek jadalni w Zakładzie Przyrodoleczniczym doktora Apolinarego Tarnawskiego. Zakład ten działał od 1893 r. w Kosowie, którego nazwa została w 1937 r. przemianowana na Kosów Huculski. Apolinary Tarnawski stosował niezwykłe jak na ówczesne czasy metody lecznicze, stawiając nacisk na odpowiednią dietę, przede wszystkim jarską oraz ruch i zdrowy tryb życia. Gości i pacjentów Zakładu witało hasło „władaj sobą”, a przepisy na wspaniałe i zdrowe potrawy podawane w Zakładzie doczekały się kilku publikacji. Dziś o świetności tego miejsca świadczy już tylko park i zachowane budynki, które są jednak w złym stanie technicznym. W Kosowie ma siedzibę również dyrekcja Parku Narodowego Huculszczyzna (Національний природний парк „Гуцульщина”), który utworzono w 2002 r. Jeden z naszych niezawodnych uczestników zauważył, że w Kosowie mniej więcej w tym samym czasie, a konkretnie w 2000 roku, utworzono również Kosowski Instytut Sztuki Użytkowej i Dekoracyjnej, będący filią Lwowskiej Narodowej Akademii Sztuki.  

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Tomasz Bujoczek 1 pkt
Team M&M 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 14/2022

Znaleźć cios mamuta to nie byle gratka, gdyż zwierzęta te wyginęły kilka tysięcy lat temu. Całkiem niedawno naukowcom udało się zsekwencjonować DNA tego wielkiego ssaka i coraz więcej mówi się o możliwości wskrzeszenia mamutów. Ale czy to aby na pewno konieczne…? W jakich łańcuchach górskich znajdziemy jeszcze mamuty i który z nich wyróżnia się najdłuższym “ciosem”?

Odpowiedź:

Pytanie dotyczyło mamutów, czyli największych skoczni narciarskich. Aby zaliczyć skocznię do kategorii mamucich jej punkt konstrukcyjny K musi być umieszczony powyżej 170 metra, a rozmiar skoczni HS powyżej 185 m. Obecnie na świecie funkcjonują cztery mamuty – w Vikersund w Górach Skandynawskich (zakładając definicję łańcucha górskiego wraz z przyległymi pogórzami) oraz trzy na terenie Alp w Planicy, Tauplitz/Bad Mitterndorf i Oberstdorfie. Podchodząc do odpowiedzi z prawdziwie szeroką wyobraźnią, za cios mamuta można uznać albo rozbieg (Planica), albo najdłuższy oddany skok (Vikersund), albo zeskok (Planica i Vikersund ex aequo) zależnie od tego, z której strony na mamuta patrzeć, dlatego postanowiliśmy przyznać punkty zarówno za wskazanie skoczni Letalnica w Planicy jak i VIkersundbakken w Vikersund). 

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Team M&M 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu: