ania

Pytanie nr 1/2025

Pewien głuchoniemy malarz, który namiętnie opisywał w pamiętniku swoje podróże i wycieczki w niniejszy sposób przedstawił zdobywanie pewnego szczytu w trakcie zaleconego „dla bolu piersi” pobytu uzdrowiskowego w Szczawnicy: 

„Nie dowierzając, czy nazajutrz będzie pogoda, cała nasza koteria wybrała się wózkami chłopskimi zwiedzać okoliczne góry. Przejechawszy Krościenko […], bierze się w lewo, mija się pagórki, góry, skały i staje się u stóp Pieniny. Tam wózki, choć tylko sianem wysłane, choć niewygodne, z żalem się zostawia i piechotą iść trzeba, aby widzieć to, o czym nie ma się wyobrażenia, co często nie nadgradza trudów, ale taka jest nasza natura! Ciekawość więcej dla nas ma pociągu jak rzeczywistość. 

Damy zmordowane w połowie góry ustawały, staraliśmy się im pomagać, podpierać, każdy był grzeczny, każdy uprzedzać się nie dał, ale gdyby każden chciał być szczerym, pewnie by narzekał że nie ma koło góry Pieniny podobnych konduktorów, jak pod Alpami Szwajcarskimi lub Wezuwiuszem w Neapolu. Na szczycie góry, która przedziela Galicję od Węgier znajduje się skała wysokości 20 łokci może. (…) Wzrok najbystrzejszy nie zdoła objąć rozległości przedstawiającego się kraju. W pierwszym planie jest klasztor kamedułów (…), Dunajec natrętny wszędzie, kilkanaście wsi i ginące oko we mgle niebieskawej, mieszające się z obłokami, czyli góry, czyli lasy.”

Tak się składa, że w momencie gdy odbywał tę wycieczkę, praca owych konduktorów na terenach, które współcześnie leżą w granicach Polski, była już od 8 lat regulowana prawnie, a od 15 lat istniała organizacja zrzeszająca tę grupę zawodową. W odpowiedzi podajcie współczesną nazwę zdobytej przez pamiętnikarza góry oraz rok utworzenia wspomnianej organizacji.

Pytanie nr 2/2025

Co powiecie na rebus? W odpowiedzi, oprócz rozwiązania rebusu, napiszcie na jakim potoku?

Odpowiedzi prosimy przesyłać na naszą skrzynkę mailową konkurs.skpg@gmail.com do 28.02.2025 r.

Koleżanki i Koledzy!

W roku jubileuszu 70-lecia SKPG i AKPT zapraszamy Was do udziału w kolejnej edycji Konkursu Całorocznego SKPG Kraków. My nie działamy aż tak długo jak całe Koło, ale możemy się poszczycić już ponad ćwierćwieczną konkursową historią. Ileż to zagadek!

W tym roku, od lutego do listopada, będziemy publikować po dwa pytania na miesiąc, a odpowiedzi prosimy przesyłać na naszą skrzynkę mailową konkurs.skpg@gmail.com. Przed każdą kolejną serią pytań będziemy publikować odpowiedzi i aktualną punktację, natomiast ostatecznych zwycięzców ogłosimy pod koniec roku jubileuszowego (po min. 20-tu zadanych pytaniach). Pierwsza seria pytań >>tutaj<<, a regulamin Konkursu >>tutaj>>

Dla zwycięzców przewidujemy atrakcyjne nagrody, a dla wszystkich (niezależnie od pozycji zajętej w rankingu) dobrą zabawę i moc ciekawostek.

Pozwólcie się wciągnąć!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Konkurs Całoroczny 2024: Podsumowanie

Oficjalnie zakończyliśmy 25-tą edycję Konkursu Całorocznego. W bieżącym roku Konkurs trwał od 1 lutego do 6 grudnia (wliczając dogrywkę). 

Zwycięzcą edycji 2024 został Bartek Bogusz, który odpowiedział poprawnie na 19 pytań (zdobywając tym samym 19 punktów). Drugie miejsce zajął Bartłomiej Cisowski z 18-toma punktami. Walka o trzecie miejsce toczyła się do samego końca, gdyż po listopadowej serii pytań trójka uczestników miała taką samą liczbę punktów (17,5). Byli to Hadrian Jakóbczak, Mariusz Pietrzak i Domika Sobula. Zgodnie z regulaminem Konkursu, każde miejsce na podium może być zajmowane tylko przez jedną osobę (lub zespół), dlatego rozegraliśmy dogrywkę. Ustaliliśmy następujące zasady: 5-go grudnia o godzinie 20:30 wysyłamy do całej trójki pytanie dogrywkowe zaznaczając, że ten, kto jako pierwszy odpowie poprawnie, zajmie ostatecznie trzecie miejsce w Konkursie. Pytanie brzmiało następująco:

Powszechnie wiadomo, że styl zakopiański został stworzony przez Stanisława Witkiewicza pod koniec XIX wieku. Pewnie znacznie mniej osób zdaje sobie sprawę z tego, że szereg lat później jego krewny zaprojektował zakład przemysłowy wytwarzający pewien materiał, który raczej nie jest kojarzony ze stylem zakopiańskim. Co ciekawe jednak jeszcze przed otwarciem wspomnianej fabryki pewien twórca zaproponował zastosowanie tego materiału jako pokrycia dachowego budynków tworzonych właśnie w stylu zakopiańskim. Ponieważ nie chcemy nadmiernie komplikować i utrudniać pytania dogrywkowego, jako dowód Waszej dociekliwości wystarczy nam imię i nazwisko tego twórcy.

Po kilkunastu minutach otrzymaliśmy poprawną odpowiedź od Hadriana. 

Imię i nazwisko twórcy, o którego pytaliśmy, było (nieco złośliwie) zawarte w pytaniu, gdyż to sam Stanisław Witkiewicz już w Zeszycie II Stylu Zakopiańskiego z 1910/1911 r. dwukrotnie proponował eternit do wykorzystania jako pokrycie dachowe budynków w stylu zakopiańskim – jako materiał lżejszy od dachówki oraz jako gwaranta utrzymania szarego koloru dachu (barwa w w tym stylu odgrywa bardzo ważną rolę). Natomiast zakładem przemysłowym wytwarzającym materiał była fabryka eternitu w Lublinie (zaprojektowana przez bratanka Stanisława Witkiewicza – Jana Koszczyc-Witkiewicza).

Zatem tegoroczne konkursowe podium przedstawia się następująco: 

miejsce I Bartek Bogusz
miejsce II Bartłomiej Cisowski
miejsce III Hadrian Jakóbczak

Tuż za podium (miejsce czwarte) znaleźli się Mariusz Pietrzak i Dominika Sobula. Jak co roku wylosowaliśmy też dodatkową nagrodę spośród osób, które poprawnie odpowiedziały na minimum 4 pytania. W tym roku nagroda trafi do Agnieszki i Jaśka Czerwińskich.

Wszyscy uczestnicy którzy stanęli na podium otrzymają kupony podarunkowe do wykorzystania w Księgarni Internetowej Bonito, najnowszy numer Watry pod redakcją Leszka Ogórka, “Sądecki zielnik etnobotaniczny” wydany przez Muzeum Ziemi Sądeckiej. Dodatkowo zwycięzca Konkursu otrzyma Bieszczady w tysiącu kawałkach do samodzielnego montażu. Za zajęcie miejsca czwartego oraz za szczęście w losowaniu także przyznaliśmy nagrody książkowe.

Gratulujemy wszystkim uczestnikom tegorocznego Konkursu! Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy wspierali nas w 2024 roku i zapraszamy do wspólnej umysłowej zabawy w kolejnej edycji!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 19/2024

Listopad to miesiąc sprzyjający wspominaniu osób, których już pośród nas nie ma. Odwiedzamy groby bliskich, w SKPG Kraków odwiedzamy też groby tych, których najczęściej nie znaliśmy osobiście, ale ich idee i sentyment do gór są nam bliskie, niektórzy też tak po prostu lubią spacery w blasku zniczy i z szurającymi jesiennymi liśćmi pod stopami. Być może podczas jednego z takich spacerów natknęliście się na herb ze zdjęcia, a jeśli nie, to spróbujemy Was naprowadzić inaczej. Herb ten jest umieszczony na grobowcu rodzinnym, widnieje na nim także tablica poświęcona osobie, której imię i nazwisko jest rozwiązaniem zagadki, jednak ciało tej osoby nigdy w tym grobie nie zostało złożone. Gdyby głowy zwierząt w herbie zwrócone były w kierunku patrzącego, można byłoby powiedzieć, że symbol ten jest nawiązaniem wprost do nazwiska naszego bohatera, choć nie ukrywamy, że przyda się tu znajomość podstaw jednego z niezbyt niszowych języków obcych. W górach na zawsze został ząb poszukiwanej osoby i część niewielkiego rzędu końskiego. Na swoje czasy górski rekordzista, choć, jak niejednemu słynnemu wspinaczowi, zarzucano mu fałszerstwo. Dla tych z Was, którzy zdecydują się na spacer, podpowiadamy, że w bliskiej odległości od poszukiwanego grobu znajdziecie mogiłę innej osoby związanej z górami, dzięki której prawnie rozpoczęto chronić jedno z najbardziej emblematycznych karpackich zwierząt.

Odpowiedź:

Zdjęcie ilustrujące to pytanie przedstawia herb zdobiący grób rodziny Englischów na Cmentarzu Rakowickim i jednocześnie symboliczne miejsce spoczynku Karola Englischa. Zofia i Witold Paryscy w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej mianowali go jednym z najwybitniejszych taterników w całych dziejach taternictwa. W najwyższych polskich górach został upamiętniony przez takie nazwy topograficznie jak Ząb Englischa (uskok w grani Ostrego Szczytu – Karol, m.in. wraz ze swoją matką Antoniną, dokonali pierwszego wejścia na ten szczyt w 1902 r.) i bardziej na zachód Siodełko Englischa. W bliskiej odległości od wspomnianego grobowca na Cmentarzu Rakowickim znajduje się mogiła Maksymiliana Nowickiego, badacza flory i fauny tatrzańskiej, pioniera ochrony przyrody w Polsce, który wspólnie z Eugeniuszem Janotą doprowadził do objęcia ustawową ochroną kozic i świstaków.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt

Pytanie nr 20/2024

Tym razem (być może dla ułatwienia) podpowiemy, że trzeba szukać w odległości ok. 100 km od obszaru w Karpatach, na którym nigdy nie widać pełni i gdzie wiele górskich wierzchołków nie doczekało się jeszcze swojej nazwy. Szukajcie efektownego obniżenia terenu nazwanego na pamiątkę wielkiego człowieka, o którego pochodzenie spierają się dwa narody; człowieka, którego wizerunek w jednym z krajów tego „konfliktu” w różnych okresach historycznych widniał na monetach lub banknotach. Nazwę (wspomnianemu obniżeniu) nadał włoski zakonnik, mimo iż (przynajmniej oficjalnie) nie akceptował najważniejszego osiągnięcia człowieka, którego w ten sposób upamiętnił. W odpowiedzi wystarczy, że napiszecie które morze rozciąga się na południe od poszukiwanego terenu.

Odpowiedź:

Na koniec tegorocznej edycji Konkursu wysłaliśmy Was na Księżyc, a dokładniej w Karpaty na Księżycu (Montes Carpatus). Nasze ulubione góry, ale także Alpy, Pireneje i Apeniny znalazły się na mapie Księżyca dzięki Janowi Heweliuszowi, który przeniósł tam ziemskie nazwy kierując się podobieństwami topograficznymi. Efektownym obniżeniem terenu, o które pytaliśmy jest krater Kopernik – nazwę tę nadał włoski jezuita Giovanni Battista Riccioli (mimo iż sam oficjalnie nie uznawał heliocentryzmu). Dalej zaczęły się schody, gdyż różne dostępne księżycowe mapy inne morza umieszczają na południe od tego krateru, nie da się jednak zaprzeczyć, że nazwy tych akwenów działają na wyobraźnię – Morze Wysp (Insularum), Morze Poznane (Mare Cognitum), Morze Chmur (Mare Nubium). Uznawaliśmy każdą z tych odpowiedzi.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 17/2024

W Konkursie Całorocznym lubimy fakty, dowody, źródła. Nie da się jednak ukryć, że człowiek nie wszystko potrafi sobie wytłumaczyć, nauka po kryjomu spotyka się z paranauką, a ten i ów sięga po horoskop czy andrzejkową wróżbę. Czasem wróżba dotyczy jednostki, a innym razem całej zbiorowości. My pytamy właśnie o taką dużą wróżbę, obszarem swym rozciągającą się pomiędzy dwoma morzami, obejmującą trzy światowe rzeki i kilka karpackich krajów. A wszystko to urodzić się miało w niezbyt dużej karpackiej wiosce na lewym brzegu rzeki. W odpowiedzi napiszcie gdzie według poszukiwanej wróżby będzie środek świata i ile kolumn liczy portyk dworu, który znajduje się we wspomnianej niezbyt dużej karpackiej miejscowości.

Odpowiedź:

Pytaliśmy o „Przepowiednię z Tęgoborzy” opublikowaną m.in. w 1939 r. Jej treść miała zostać przekazana przez medium podczas seansu spirytystycznego, który rzekomo odbył się w pałacu hr. Władysława Wielogłowskiego w Tęgoborzy właśnie. Współczesny stan tego pałacu na zdjęciu – w portyku cztery kolumny. Oryginalny tekst przepowiedni (z odnalezieniem którego nie mieliście kłopotu) głosił iż „Warszawa środkiem ustali się świata”, a my z ogromną przyjemnością przeczytaliśmy „nową wersję” przepowiedni przysłaną w ramach odpowiedzi na nasze pytanie przez Icóżżezzabrza Team i tą właśnie wersją chcemy się z Wami podzielić:

Gdy miną już lata dwadzieścia i cztery,
Od rozpoczęcia się wieku,
Wymyślą pytania na konkurs szalony,
Abyś pomyślał, człowieku.
Warszawa środkiem ustala się świata,
Z niedźwiedziem walk od cholery,
I tylko dachówka na dworze wciąż rdzawa,
Kolumny w portyku wciąż cztery.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Icóżżezzabrza Team 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt

Pytanie nr 18/2024

Jesień. Zaczął się już rok szkolny, akademicki, więc powróćmy do tematów edukacyjnych. Interesuje nas szkoła, która górowała nad innymi niczym szkoła nad obłokami, ustanawiając nieoficjalny rekord świata w sprawności organizacyjnej i wydajności w szkoleniu. Można rzec, że szkoła ta miała charakter górski, a w toku szkolenia można było spotkać salamandrę, ale też czajki, wrony czy wróble lub dla mniej zorientowanych wypatrywać żuków. W trakcie uczestnictwa w zajęciach można było zamieszkać w pięknym dworze u ludzi przedstawionych na zdjęciu. Jeden z absolwntów pisał o nim „Dwór – co za dwór! Tonie w kwiatach i zieleni starych drzew przeglądających się w stawie. Jest piętrowy, duży, zasobny z gankiem na czterech kolumnach i z podjazdem dookoła strzyżonego trawnika”. Ów człowiek wylądował ostatecznie na „wyspie węży”, ale bynajmniej nie w związku z profilem kształcenia wspomnianej placówki. Za to być może słyszeliście o nim, wszak swoją twórczością rozbudzał wśród młodzieży zainteresowania związane z motywem naszego pytania, a jedno z jego najpopularniejszych dzieł traktuje, a jakże, o podobnej szkole. Jeśli potrzebujecie dalszych podpowiedzi, a książki to nie Wasza broszka (wiemy, że to nieprawda), to może gustujecie w kinematografii i wtedy wystarczy znaleźć nazwisko autora pierwszego scenariusza filmowego o wspomnianej tematyce do filmu o największym budżecie produkcyjnym w tamtych czasach. W odpowiedzi podajcie nazwę wspomnianej szkoły i nazwisko absolwenta.

Odpowiedź:

Opisana w pytaniu szkoła szybowcowa działała w latach 1932-1939 w miejscowości Ustjanowa pod nazwą Wojskowy Obóz/Ośrodek Szybowcowy. Wspomniany absolwent to pilot Janusz Meissner, znany m.in. jako autor powieści o tematyce lotniczej i współautor scenariusza do międzywojennej superprodukcji Gwiaździsta Eskadra. Spod jego pióra wyszedł też cytowany opis dworu w Ustianowej, w którym rezydował w trakcie swojego szkolenia: “Dwór – co za dwór! Tonie w kwiatach i zieleni starych drzew, przeglądających się w stawie. Jest piętrowy, duży, zasobny, z gankiem na czterech kolumnach i z podjazdem dokoła strzyżonego trawnika. Stanowi wraz z majątkiem Ustjanowa własność hr. Russockich, którzy odstąpili wojsku plac pod obóz oraz wydzierżawili tereny szybowcowe, najlepsze w Polsce. Mieszkałem, jadałem i grywałem w karty w tym ślicznym dworze przez dwa tygodnie mego pobytu na instruktorskim kursie i nie mam dość słów zachwytu zarówno dla rodziny gospodarza, jak dla jego domu, służby, kuchni i całego otoczenia.”

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Icóżżezzabrza Team 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 0.5 pkt
Justyna Ferenc 0.5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 15/2024

Chodząc po Karpatach co rusz spotykamy nazwy topograficzne, nawiązujące do prowadzonej tu od wieków gospodarki rolnej typowej dla osadników wołoskich. Kosarzyska, Toporowa Cyrhla i wiele innych tego typu nazw nie wywołają zdziwienia u zaprawionego w bojach krajoznawcy. Prawdopodobnie będzie nawet umiał wytłumaczyć ich genezę. Jest jednak poza Karpatami taka miejscowość, której nazwa (choć straciła w przeciągu ostatniego stulecia dwie litery w zapisie na mapach) ewidentnie kojarzy się raczej z Gorcami niż z krainą w której się znajduje. Miejscowości szukać można na skałach dużo starszych (nawet w perspektywie geologicznej) od beskidzkich piaskowców, na stokach wzgórza, w nazwie którego jest drzewo liściaste inne niż drzewo, którego nazwa zawiera się w położonej na zachód (od szukanej miejscowości) wsi.  Jak nazywa się miejscowość i w granicach jakiego mezoregionu fizjogeograficznego ją odnajdziemy?

Odpowiedź:

Prawidłowa odpowiedź na tę zagadkę to Cerle (widniejące na starych mapach jako Cerchle), leżące w Górach Świętokrzyskich. Nazwy będące podpowiedziami to Klonów i Bukowa Góra.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt

Pytanie nr 16/2024

Prezentujemy Wam grafikę reklamową pewnego popularnego w swoim czasie (produkowanego do dziś) specyfiku. Na tyle popularnego, że fragmenty butelki po nim znaleziono podczas wykopalisk w jednej z beskidzkich miejscowości. Na tym, co wykopano odczytano nazwisko jednego z producentów – rodem z rumuńskiej Oradei. W odpowiedzi na to pytanie napiszcie jakie słowo zostało „zamazane” na grafice i w jakiej beskidzkiej miejscowości prowadzono wspomniane wykopaliska.

Odpowiedź:

Słowo zamazane na grafice reklamującej trunek Diana to Sósborszesz, czyli solny alkohol winny, który pojawił się na Węgrzech w drugiej połowie XIX w jako produkt leczniczy. Jednym z producentów tego alkoholu był Béla Erényi (ur. w Oradei) i to właśnie jego nazwisko znajdowało się na butelce wykopanej w 2018 r. w Łopience – w miejscu dawnej karczmy. Przepisów na słony trunek było kilka – Béla Erényi do swojego, oprócz słonej wody, dodawał do alkoholu octan etylu i krystaliczny mentol, dzięki temu uzyskiwał słono-słodkawo-owocowo-miętowy smak. Fabryka Béli przetrwała do dziś – działa pod szyldem wiedeńskiej firmy Mauthner-Markhof. A w samej Łopience w miejscu po karczmie odnaleziono jeszcze m.in. szkło z butelek po piwie produkowanym przez Lwowskie Towarzystwo Akcyjne Browarów.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 0,5 pkt
Hadrian Jakóbczak 0,5 pkt
Bartek Bogusz 0,5 pkt
Dominika Sobula 0,5 pkt
Mariusz Pietrzak 0,5 pkt
Justyna Ferenc  0,5 pkt
Bartłomiej Cisowski 0,5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Drodzy Uczestnicy, Bardzo dziękujemy za to, że pamiętaliście o Konkursie Całorocznym podczas wakacji. My też o Was myśleliśmy wędrując po bliższych i dalszych górach oraz kompletując zestawy upominkowe, które zgodnie z obietnicą rozlosowaliśmy wśród wszystkich, którzy przysłali przynajmniej jedną poprawną wakacyjną odpowiedź. Nagrody trafią do Ani i Uli Kłucjasz, Bartka Bogusza i Dominiki Sobuli. Gratulujemy i zapraszamy do dalszej zabawy.

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 11/2024

Mniemamy, że nie jest Wam obce pojęcie trójstyku, gdyż jeden z nich chcieliśmy Wam przedstawić. Nie jest to żaden beskidzki trójstyk, ani trójstyk granic państwowych, a tym bardziej nie Trójkąt Trzech Cesarzy… choć bez wątpienia ma w sobie coś królewskiego, kojarzy się z potęgą i na pewno można mu przypisać kategorię naj. Podpiszcie rzeki (A, B, C) i łańcuchy górskie (1,2,3) oraz nazwę trasy, którą można się tam dostać.

Odpowiedź:

Na rysunkach widzimy ujście rzeki Gilgit (C) do Indusu (A i B). Stanowi ono punkt, w którym spotykają się trzy najpotężniejsze łańcuchy górskie czyli Hindukusz (1), Karakorum (2) i Himalaje (3). Trójstyk znajduje się na terenie Pakistanu, a do punktu widokowego można dojechać tzw. Szosą Karakorumską (Karakorum Highway, KKH, N-35) – najwyżej położoną utwardzoną drogą na świecie

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 12/2024

Pewien popularny wśród miłośników Beskidów poeta chętnie sięgał w swoich dziełach po motywy roślinne. Najczęściej ograniczał się do ich nazw rodzajowych, choć dla rośliny, o którą pytamy, zrobił wyjątek tytułując jeden z wierszy jej nazwą gatunkową. Gdyby rośliny czuły, ta zapewne nie byłaby szczęśliwa z powodu tego wyróżnienia, gdyż utwór ukazuje ją w świetle negatywnym, skarżącą się iż odwracają się od niej jak od trędowatego. A w rzeczywistości nasz „bohater” ma właściwości lecznicze, choć faktycznie związki zawarte w owocach bez obróbki termicznej mogą wywołać zatrucie. 

Odpowiedzią na tę zagadkę jest gatunkowa nazwa rośliny oraz informacja czym (wg wspomnianego wiersza) jest ona obwieszona.

Odpowiedź:

Rosnę
na śmietnika kurhanie
czarny bez
Odwracają się ode mnie
jak od trędowatego
bo podobno ludzi wytrułem 
gromadkę
[…]
Jestem cały obwieszony
czarnymi kiściami
kłamstw moich.

Tak bez czarny w swojej poezji potraktował Jerzy Harasymowicz (tomik “Ma się pod jesień”). Rośliny w twórczości tego poety nie są niczym rzadkim, aczkolwiek zazwyczaj są przedstawiane tylko za pomocą swojej nazwy rodzajowej (a nie gatunkowej jak w przypadku bohatera naszej zagadki).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 13/2024

Dziś chcielibyśmy pobudzić Waszą pracę umysłową i nie będziemy Wam żałować grafik (podwójna, a co tam, nawet potrójna porcja), ponieważ szukamy osoby, z której twórczością wszystkie one łączą się. W odpowiedzi ułóżcie je chronologicznie (podając datę powstania). Dodatkowo prosimy o podanie nazwy systemu umocnień przebiegajacego przez wzgórze widoczne na pierwszej grafice. Dla pokrzepienia możemy jeszcze dołożyć białą strzałę w polu czerwonym i dwa jelce. 

Odpowiedź:

Bohaterem pytania jest Melchior Wańkowicz herbu Wańkowicz/Lis, polski pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta. Chronologiczna kolejność grafik związanych z jego działalnością przedstawia się następująco:
b) logotyp Towarzystwa Wydawniczego „Rój” (1925 r.), którego był współzałożycielem
c) grafika reklamowa powstała na potrzeby kampanii promującej konsumpcję cukru (1931 r.), w ramach której Wańkowicz stworzył jedno z najbardziej znanych w międzywojennej Polsce haseł reklamowych „Cukier krzepi”
a) zdjęcie z bitwy o wzgórze Monte Cassino w Apeninach (1944 r.), którą Melchior Wańkowicz opisał w latach 1945-1947 w reportażu „Bitwa o Monte Cassino” (zdjęcie znajduje się na okładce jednego z wydań). Monte Cassino stanowiło jedną z kluczowych pozycji na niemieckiej linii umocnień we Włoszech zwanej Linią Gustawa.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 14/2024

Każdy z nas ma swoje sposoby na zapamiętywanie – jedni pamiętają teksty, inni obrazy, jeszcze inni melodie lub wydarzenia. Sposób nie jest najistotniejszy, ważne żeby pamiętać. No właśnie, o czym? O Etiudzie Rewolucyjnej, o Dorotce, o listach złotych, żywym łańcuchu, filmach Augusta Marie Louisa i Louisa Jeana, mapach kopalni srebra i złota i wielu innych ważnych dla nas wszystkich sprawach. Najlepiej zapisać to wszystko na liście. W odpowiedzi na to pytanie napiszcie nam, o czym pamięta Kuba.

Odpowiedź:

W tym pytaniu chcieliśmy zwrócić uwagę na Międzynarodową Listę Programu “Pamięć Świata” UNESCO, która skupia się na dziedzictwu dokumentacyjnym. Co dwa lata na listę wpisywane są kolejne obiekty o szczególnym ogólnoświatowym znaczeniu. I tak wśród polskich wpisów mamy kolekcję dzieł Fryderyka Chopina, amerykańskich – film “Czarnoksiężnik z Oz” (z główną bohaterką Dorotką), chińskich – “Złote listy” cesarskich wizytacji z czasów dynastii Qing, estońskich – Bałtycki łańcuch (żywy łańcuch łączący Estonię, Litwę i Łotwę w wyrazie poparcia starań o niepodległość), francuskich – filmy braci Lumière, czy słowackich – mapy i plany kopalni w Bańskiej Szczawnicy. Zapytaliśmy przewrotnie o czym pamięta Kuba – chodziło oczywiście o kraj. Wśród kubańskich wpisów mamy m.in. kolekcję dzieł José Martíego Péreza, dokumenty związanych z Che Guevarą, a także najnowsze (z 2023 r.) plakaty kina kubańskiego oraz akty Rady Miasta Hawany.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 9/2024

Mamy świadomość, że rozwiązywanie zagadek Konkursu Całorocznego bywa jak szukanie igły w stogu siana. Tym razem także prosimy Was o odnalezienie igły, ale bynajmniej nie w stogu siana, ale na chronionej przestrzeni dużo większej od stogu, choć najmniejszej w swojej kategorii. Odszukanie igły to oczywiście nie koniec zadania. Trzeba jeszcze odnaleźć jej właścicielkę – być może z wdzięczności zaśpiewa Wam coś o Karpatach. W odpowiedzi na to pytanie prosimy o napisanie nam co robi Podhalanka i jaki jest człowiek, który usiadł na skale.

Odpowiedź:

W tym pytaniu zachęcaliśmy Was do odszukania Igły Deotymy – ostańca z doliny Prądnika w Ojcowskim Parku Narodowym (najmniejszym polskim parku narodowym). Deotyma to grecka filozofka z V w p.n.e., ale też pseudonim literacki Jadwigi Łuszczewskiej, polskiej poetki i powieściopisarki okresu romantyzmu, autorki “Piosenki w Karpatach”, traktującej m.in. o Podhalance, które idzie steczką i jagody rwie do dzbanka oraz o kobziarzu bladym, który siadł na skale.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt

Pytanie nr 10/2024

Jest ich nieskończenie wiele, a że człowiek nie lubi bytów nieokiełznanych, nie raz już próbowano umówić się, który stanie na czele pozostałych. Lewa strona obrazka ma za zadanie naprowadzić Was na kilka takich umów, natomiast prawa bazuje na innych (acz spokrewnonych) bytach, których co prawda też jest nieskończenie wiele, ale raczej nie ma wątpliwości gdzie całość się zaczyna.

Napiszcie jaka liczba ukrywa się pod znakiem zapytania i który smakołyk spowoduje, że prawa strona obrazka stanie się dość ważna dla okolicy i nie tylko.

Odpowiedź:

W ten, jakże kolorowy, sposób szalony twórca zagadki dość skutecznie próbował Was naprowadzić na południki i równoleżniki. Jednych i drugich jest nieskończenie wiele – równoleżniki zaczynamy “liczyć” od równika, natomiast w przypadku południków umów definiujących ten zerowy było wiele. Lewa strona obrazka w smaczny sposób symbolizuje kilka z nich:

• fioletowe 0 to marcepan z Toledo. To tu, w ówczesnej stolicy Hiszpanii, w XI w. opracowano tablice ruchów planet względem zerowego południka Toledo.
• czerwone 0 to oczywiście krakowski obwarzanek. W XIV w. na podstawie tablic alfontyńskich (tych z Toledo) wyznaczono krakowski południk zerowy. Maczał w tym palce Herman z Przeworska, nadworny astronom i astrolog Władysława Jagiełły. 
• zielone 0 to londyńskie fish and chips i nawiązanie do obowiązującego do 1984 r. południka zerowego Greenwich.
• i pomarańczowe 0 to warszawska wuzetka. Warszawski Południk Zerowy został wytyczony w 1825 r. przez Franciszka Armińskiego i wykorzystywany był przy tworzeniu map topograficznych Królestwa Polskiego.

Z prawej strony obrazka mamy symbole trzech miejscowości (Zakopane, Łowicz i Kraków). Dla dwóch z nich podano szerokość geograficzną. Należało więc uzupełnić szerokość geograficzną Krakowa, czyli 50 04 (lub 50 03). Miejscowości wybrano nieprzypadkowo, wszystkie trzy leżą na krakowskim południku zerowym, w związku z tym smakołykiem który sprawia, że stają się jeszcze ważniejsze, jest obwarzanek (w naszym zadaniu symbol krakowskiego południka zerowego).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Justyna Ferenc 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartek Bogusz 0,5 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 0,5 pkt
Bartłomiej Cisowski 0,5 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 0,5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 7/2024

Mamy nadzieję, że Wasza tegoroczna majówka była git, może nawet spełniliście niektóre swoje fanaberie i zakosztowaliście cymesu, że mieliście okazję posłuchać szumu potoku, świergotu ptaków i tak zwyczajnie ciszy, że nie musieliście w te dni myśleć o interesach – nawet jeśli spędziliście je w miejscu z historią, w której i o nich zapomnieć nie sposób.

Załączona do pytania grafika łączy ze sobą sto takich miejsc – tętniących niegdyś życiem, ruchliwych i hałaśliwych. Dziś w wielu z nich próżno nasłuchiwać krzyków i nawoływań.

W ramach odpowiedzi na to pytanie napiszcie:

– nazwa, którego z miejsc jest jednocześnie nazwą szczytu „naj” (w swojej kategorii)

– skąd pochodzi woda użyta do produkcji specjału, który postanowiono wypromować przy użyciu listy stu miejsc.

Odpowiedź:

Sznurkami, które miały Was wieść do rozwiązania zagadki były słowa pochodzenia żydowskiego użyte w pytaniu – git, fanaberie, cymes. Innym takim słowem jest „rejwach” (hałas, zgiełk, harmider) i taki właśnie pierwszy człon nazwy noszą dwie serie piwa, pochodzące z popularnego (wśród koneserów) browaru Ursa Maior. My pytaliśmy o serię Rejwach w Bieszczadach (druga to Rejwach na Kazimierzu). Fragment bieszczadzkiej wersji etykiety został dołączony do pytania (bezbłędnie rozpoznaliście na tej grafice leską synagogę). Nalepka na butelki występuje w stu różnych wersjach, każda z odmian zawiera nazwę (często już nieistniejącej) miejscowości w Bieszczadach i okolicy, w której niegdyś tętniło życie, robiono interesy i zakupy – i tak mamy Rejwach w Radziejowej, Rozpuciu, Berechach czy Wetlinie.  Miejscem o nazwie będącej jednocześnie nazwą szczytu „naj” jest (była – bo wieś już nie istnieje) Radziejowa a woda użyta do produkcji interesującego nas piwa pochodzi w odwiertu „Ursa 1” w Uhercach Mineralnych.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 8/2024

W beskidzkich wodach ukryte jest spolszczone nazwisko słynnego wodza. Walczył z Turkami, uczestniczył w wojnach napoleońskich i wojnie na terenie Włoch. Na jego cześć skomponowano utwór muzyczny kojarzony z europejską stolicą. Stoi tam też jego pomnik. Kolejny można zobaczyć w innej europejskiej stolicy. Prosimy o podanie nazwy potoku – spolszczone nazwisko wodza i autora utworu muzycznego.

Odpowiedź:

W sieci wodnej Beskidu Żywieckiego (w Worku Raczańskim) kryje się niepozorny potok o nazwie Radecki, który swą nazwą najprawdopodobniej oddaje hołd Summus Austriacus dux (“Największemu wodzowi austrackiemu”) feldmarszałkowi Józefowi Radetzkiemu. Na cześć wielkiego wodza, któremu sędziwy wiek  (80+) nie przeszkadzał dowodzić skutecznie armią, po wygranej przez Austriaków bitwie pod Custozą, Johann Strauss (ojciec) skomponował Marsz Radetzky’ego. Marsz ten kończy każdy Koncert Noworoczny Filharmoników Wiedeńskich w Złotej Sali Musicverein. Pomnik genialnego dowódcy można zobaczyć w Wiedniu i w Pradze (w lapidarium Muzeum Narodowego).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 0,5 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 0,5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 5/2024

Na zdjęciu poniżej zebrano trzech pracowników tego samego Instytutu. Jeden z nich zaczynał od biologii komórki, lecz sławę przyniósł mu inny kierunek badań. W międzyczasie pomieszkiwał nad Dunajcem, więc jako uważni uczestnicy pewnie go szybko rozpoznacie. Drugi urodził się w miejscowości na Pogórzu Dynowskim i najbardziej interesowała go fauna wodna. My zaś chcemy Was zapytać o trzeciego dżentelmena, który był badaczem fauny i działaczem wielu kategorii: niepodległościowym, społecznym, turystycznym czy ochrony przyrody. W kraju zasłużył się zarówno po stronie morskiej, jak i górskiej. Dokonał kilku pierwszych przejść w Tatrach, a jednemu z nich kolorytu dodaje fakt, że nad wyraz upodobał sobie pewnego pluskwiaka, któremu poświęcił kilka dzieł. Zdarzyło mu się też pokierować wycieczką na dach Europy. Natomiast w skali świata jako pierwszy Polak wdrapał się dość wysoko ustanawiając ówczesny polski rekord wysokości, a przy okazji oczywiście realizując pracę naukową. W odpowiedzi podajcie nam nazwisko tej ciekawej postaci oraz nazwę wspomnianego owada.

Odpowiedź:

Na zdjęciu widnieją pracownicy Panowie z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Lwowskiego: Rudolf Weigl – wynalazca szczepionki na tyfus plamisty, który przez jakiś czas prowadził laboratorium w Krościenku na Dunajcem; urodzony w Błażowej zoolog Jan Grochmalicki specjalizujący się w mięczakach i skorupiakach m.in. Świetezi i Bajkału oraz Antoni Jakubski, który na przestrzeni swojego życia łączył naukową karierę zoologiczną z pasją górską oraz służbą dla kraju. Jako pierwszy Polak zdobył w 1910 roku Kilimandżaro. Rok później, jako kierownik wycieczki Akademickiego Klubu Turystycznego wszedł na Mont Blanc. Uprawiał też taternictwo, dokonując m.in. pierwszego przejścia Czerwonej Turni, co w pytaniu połączyliśmy z faktem, że pozostawił po sobie monografię czerwca polskiego – owada, któremu zawdzięczamy nazwę miesiąca ’czerwiec’ i będącego przez lata źródłem jednego z głównych towarów eksportowych Polski, czyli czerwonego barwnika dla farbiarstwa i malarstwa. Ponadto był jednym z organizatorów polskich morskich badań biologicznych i Morskiego Laboratorium Rybackiego.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bartek Bogusz 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 6/2024

Jednym z obowiązkowych zaliczeń kursu przewodnickiego SKPG Kraków jest INO – impreza na orientację. Wielu z Was ma to zaliczenie za sobą, może niektórzy przed sobą, a jeszcze innym pozostaje gdybanie, czy poradziliby sobie z odnalezieniem zadanych zagadką punktów w terenie. A my w Konkursie Całorocznym prosimy o wskazanie rośliny, której ludowa nazwa jest tożsama z nazwą pewnych zawodów na orientację – znanych oczywiście także poza środowiskiem kursanckim i przewodnickim.  To jeszcze nie wszystko. Roślinę już macie – kolejna potrzebna Wam informacja to imię pewnej mitycznej morderczyni często łączonej z tą rośliną. No i teraz już z górki – imię morderczyni jest drugim członem nazwy pewnego przedstawiciela królestwa zwierząt, występującego w Karpatach. Natomiast pierwszy człon nazwy tego zwierzęcia może się kojarzyć i z Karpatami i z Górami Świętokrzyskimi i z Himalajami też. Podsumowując odpowiedzią na to pytanie są 1. nazwa rośliny, 2. nazwa zwierzęcia. 

Odpowiedź:

Ciąg skojarzeń tej zagadki rozpoczyna się „Mordownikiem” – tak nazywają się zawody na orientację dla (jak piszą o nich sami organizatorzy) „ludzi, którzy lubią się zszargać w wąwozach i krzakach”. Jednocześnie „mordownik” to ludowa nazwa tojadu mocnego. Według mitologii greckiej roślina ta powstała ze śliny trójgłowego psa Cerbera – stróża Hadesu. Trucizny tojadu miała użyć kapłanka bogini Hekate, Medea, by otruć swego pasierba Tezeusza (próba na szczęście nieudana). „Medea” to także drugi człon nazwy motyla dziennego z rodziny rusałkowatych – górówki medei, który w Polsce występuje tylko w Karpatach i lokalnie w Górach Świętokrzyskich.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt
Nikoletta 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024: