Gatunek byliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae Juss.). Znany też jako dzwonek główkowaty.Występuje w Azji (od Iranu po Japonię, na północ do Syberii) i w Europie. W Ameryce Północnej zadomowiony. W Polsce dość pospolity na całym niżu i w górach.
Występowanie
Siedlisko: zarośla, a także łąki i ciepłe murawy
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Dzwonek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zgodnie z nazwą ma liście podobne do liści pokrzywy.
Występowanie
Siedlisko: widne lasy liściaste i mieszane, na glebach wapiennych
Występowanie: prawie w całej Europie
Okres kwitnienia
Dzwonek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
W Polsce pospolity. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna, szczególnie nadająca się do ogrodów naturalistycznych. Z łatwością rozmnnaża się poprzez kłącza; z tego też względu należy kontrolować jego rozwój, by nie zachwaścił ogrodu. Rozmnaża się go przez podział wczesną wiosną lub pod koniec sierpnia, po przekwitnięciu. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym lub lekko zacienionym.
Występowanie
Siedlisko: zarośla, zręby, a także pola, lasy, tereny ruderalne
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Dzwonek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Dziewięćsił to stara góralska nazwa – w dawnych czasach przypisywano tej roślinie czarodziejską moc dziewięciu sił, dziewięciu tajemnych mocy, które powodują dziewięciokrotnie silniejsze jej lecznicze i magiczne właściwości od jakiegokolwiek innego ziela. Dziewięćsił bezłodygowy (carlina acaulis) jest na niżu gdzieniegdzie nazywany kąśliną. Łacińska nazwa powstała być może przez zniekształcenie włoskiego cardina albo od imienia Karola Wielkiego lub Karola V, którzy ponoć wykorzystywali właściwości lecznicze rośliny z tego rodzaju. Gatunkowy człon nazwy natomiast pochodzi od greckiego a kaulos czyli „bez łodygi”. Dziewięćsił jest częstym motywem zdobniczym w sztuce góralskiej. W górskich krajach Europy środkowej używany jako karma dla świń 🙂
Występowanie
Roślina lecznicza, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: suche łąki, murawy i pastwiska, widne lasy i ich obrzeża, w górach do 1660mnpm.
Występowanie: Europa, Syberia, Kaukaz
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Znane jest ludowe powiedzenie „Gdzie rośnie dziewanna, tam uboga panna” – rzeczywiście roślina preferuje ziemie piaszczyste, mało urodzajne i najmniej przydatne pod uprawy. Posiadali je więc najubożsi mieszkańcy wsi. Jeden z gatunków tej rodziny występujący w Polsce – dziewanna wielkokwiatowa, używana jest w medycynie ludowej jako środek wykrztuśny i przeciwzapalny.
Występowanie
Siedlisko: zarośla, skraje dróg, suche łąki, widne lasy, pospolita po regiel górny
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Łacińska nazwa rośliny (łac. scabiosa lucida) wiąże się z dawniejszym stosowaniem rośliny przeciw świerzbom (łac. scabies).
Występowanie
Siedlisko: murawy naskalne, głównie na wapieniu, od regla po piętro halne
Występowanie: środkowa Europa, w Polsce w Karkonoszach, Tatrach, Pieninach, Bieszczadach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwany też leśną szałwią lub śmierdzącą pokrzywą z uwagi na silny aromat. Ludowy lek przeciwbiegunkowy, ale rzadko stosowany (zawiera olejki i garbniki). Szczyty pędów i młode liście stosowano jako przyprawę, a za czasów Rzymu roślina była nawet prawdopodobnie uprawiana. Z kwiatów otrzymywano także żółty barwnik.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: lasy liściaste (olszyny, buczyny, lasy dębowo-grabowe), zarośla, na glebach bogatych w azot, w górach po regiel dolny
Występowanie: Europa (bez skrajnej północy), zachodnia Azja, Zakaukazie
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwę swą, podobną zresztą w wielu językach europejskich (ang. Devil’s-bit scabious , niem. Teufelsabbiss), zawdzięcza krótkiemu, jakby „obgryzionemu” kłączu. W rzeczywistości czarcikęsy są obgryzane, ale nie przez czarta a gąsienice pięknego i rzadkiego motyla Przeplatkę aurinie (Euphydryas aurinia), dla którego jest rośliną żywicielską. Samice motyla składają na spodniej stronie liścia czarcikęsu pakiety jaj, z których na przełomie lipca i sierpnia wylęgają się brązowo-czarne, pokryte włoskami gąsienice. Gąsienice żerują wspólnie przez całe lato ukryte pod białym, jedwabnym oprzędem i następnie zimują w nim do następnego roku. W lutym opuszczają oprzędy i żerują na młodych pędach czarcikęsu, by na przełomie kwietnia i maja przekształcić się w poczwarki. Dorosłe motyle pojawiają się w maju. Ponadto czarcikęs jest wskaźnikiem dla ubogich łąk zmienno-wilgotnych oraz torfowisk niskich. Kwiatów używano do wytwarzania barwnika. Czarcikęs ma działanie przeciwrobacze, łagodzące, oczyszczające, napotne, odwadniające, wywołujące miesiączkę, wykrztuśne, przeciwgorączkowe i poprawiające łaknienie. Pito więc herbatki z ziela na przeziębienie oraz robiono łagodzące okłady na wypryski skórne oraz podrażnione oczy.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: podmokłe łąki, torfowiska niskie, wilgotne lasy (rzadziej), po regiel dolny do 1400mnpm
Występowanie: prawie cała Europa (z wyjątkiem południowo-wschodniej), Syberia, północno-zachodnia Afryka
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Znana i uprawiana od czasów starożytnych. W medycynie stosowna jako lek żółciopędny oraz poprawiający przemianę materii. Korzenie po upieczeniu i zmieleniu stanowiły namiastkę kawy (stosowane jako domieszka do kawy zbożowej i dziś), a „główki” ściśle zwiniętych liści białej lub jaskrawokremowej barwy stanowią dodatek do sałatek (odmiana warzywna, zwana inaczej brukselską). Często też sadzi się cykorię w zegarach kwiatowych – kwiaty z dużą regularnością otwierają się ok. 6 rano i zamykają koło południa.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: przydroża, pola, łąki, miedze, nieużytki, wysypiska
Występowanie: prawie cała Europa, Ural, północna Afryka, Bliski Wschód
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Znany też jako chaber przestrzelon. Rodzimy obszar jego występowania to niemal cała Europa, Afryka Północna (Algieria, Maroko, Tunezja) i obszary Azji o klimacie umiarkowanym (Azja Zachodnia, Syberia, Kaukaz). Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w Ameryce Północnej, Australazji i w Ameryce Południowej (Argentyna, Chile). W Polsce jest pospolity na całym obszarze kraju.
Występowanie
Siedlisko: łąki, pastwiska, zarośla, przydroża, miedze, do 1900mnpm
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
