kwiecień 2023

Pytanie nr 5/2023

Ciekawe czy wiecie czego pilnuje przedstawiony na zdjęciu osobnik… Dla podpowiedzi zacytujemy znanego propagatora turystyki, który pisał o tym w taki sposób: znajduje się (…) na Jarmarcznym Groniku (…). Niedawno nabyty od (…) przez nasz rząd, urządzony po nowoczesnemu ma (…) charakter dużej fabryki czy kopalni. Warstwy (…), nieraz bardzo grube, tworzą czasem lite ściany, częściej cienkie, przetykane (…) warstwy, których wystające brzegi przybierają formy ostro ząbkowane, nawet misternie koronkowate, nie tylko dla badacza ciekawe, ale i dla oka ładne. Ze zwisających górą obrywów stuka sobie ustawny deszczyk kamienny lub z szelestem obsuwają się kamienne lawinki. 

W odpowiedzi powiedzcie nam od kogo nabył to rząd i podajcie nazwę opisywanej jednostki litostratygraficznej.

Odpowiedź:

Powyższe zdjęcie przedstawia rzeźbę „Terranus” umieszczoną w 2021 roku na ruinach infrastruktury kamieniołomu w Kozach. Miejsce to zostało opisane przez Kazimierza Sosnowskiego w tekście dotyczącym Beskidu Małego, który opublikowano w trzecim wydaniu „Wierchów” w 1925 roku. Kamieniołom w Kozach powstał z inicjatywy właściciela tych ziem, Mariana Czecza de Lindenwald, a następnie przedsiębiorstwo zostało sprzedane państwu. W Kozach możemy spotkać największe i najokazalsze w całych Karpatach odsłonięcie warstw lgockich fliszu karpackiego. Natomiast dalsze przywołane fragmenty tekstu opisują odkrywki skalne w dolinie Soły w rejonie Porąbki, gdzie występują łupki i piaskowce warstw godulskich.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Kasia Węgrzyn 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
M&M 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 6/2023

„Wszystko płynie i nic nie pozostaje takie samo”. Nawet płynie inaczej – tak jak Białka, której koryto jest dziś w innym miejscu niż przed wiekami i przez to jakże spiska Nowa Biała rezyduje po jej podhalańskiej stronie. Oczywiście Białka nie jest wyjątkiem – inna karpacka rzeka niegdyś podzieliła na dwie części osadę z określeniem „królewska” w nazwie. Dziś na miejscu tej osady istnieją dwie wsie – jedna z nich zachowała pierwszy człon dawnej nazwy, natomiast nazwa drugiej nie należy do przyjemnych i zupełnie nie pasuje do lat dobrobytu, którymi tamtejsza okolica żyła w XVI w. A przyczyna tego dobrobytu ma swoje odzwierciedlenie w drugim członie nazwy pierwszej wspomnianej miejscowości (tym, który zastąpił dawny przymiotnik „królewska”). Od tego samego słowa (określającego wspomniany powód dobrobytu) wywodzi się nazwa pasma górującego nad okolicą. W odpowiedzi prosimy o podanie skąd dokąd prowadzi szlak, który wiedzie przez najwyższy szczyt tego pasma.

Odpowiedź:

Nikt dzisiaj o tobie sławnej nie pamięta
O wielu zaszczytach, które posiadałaś,
w zachwycie poetów jesteś pominięta,
A taka mocarna byłaś i wspaniała.

Tak o Tyrawie Królewskiej (Tirafa Regalis) w wierszu „Pominięta” napisał Szczepan Rudnicki. To właśnie tę osadę u podnóża Gór Słonnych na dwie części podzielił San (który początkowo opływał miejscowość od zachodu). Dziś istnieją tu dwie wsie: Tyrawa Solna (solna od żupy solnej, która istniała tu w XVI w.) oraz Mrzygłód (wg miejscowej tradycji „morzenie głodem” było spowodowane epidemią tyfusu oraz powodzią, która zniszczyła zbiory). Od tyrawskiej soli biorą swoją nazwę także Góry Słonne – pasmo Gór Sanocko-Turczańskich. Ich grzbietem biegnie czerwony szlak Przemyśl – Sanok. Idąc tym szlakiem można wejść na szczyt Słonny (668 m n.p.m.) położony po wschodniej stronie przełęczy Przysłup i trawersować szczyt o tej samej nazwie (na niektórych mapach znany też jako Słonny Wierch) położony po zachodniej stronie przełęczy Przysłup (667/668 m n.p.m.).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piechuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023: