Monthly Archives

październik 2018

Wełnianka pochwowata

  | Atlas Roślin, Biały, Kwiecień, Maj, Marzec, Obowiązująca | Brak komentarzy

Wszystkie gatunki wełnianek związane są z terenami otwartymi, ponieważ do swego rozwoju potrzebują dużo światła. Na mokrych, bagiennych łąkach wełnianki występują często w dużej liczbie, nadając im w trakcie owocowania wygląd widocznej z daleka białej plamy. Być może właśnie stąd wzięła się tradycyjna nazwa „bielawy”, jaką określa się takie zabagnione łąki na torfowiskach niskich oraz na wilgotnych górskich młakach. Puchu z wełnianek używano dawniej do wypełniania poduszek oraz próbowano z niego wyrabiać nici. Miał to być taki polski odpowiednik bawełny. Niestety, jako że włoski są kruche i łamliwe, wykonane z nich nici są bardzo nietrwałe. Zaniechano więc tych prób. Dziś rośliny te wykorzystywane są niekiedy na suche bukiety. Kwiaty są zapylane przez wiatr, dlatego nie są barwne i roślina nie wytwarza nektaru. Nazwę rodzaju eriophorum wymyślił Linneusz, składając ją z greckich słów erion – wełna i phoreo – noszę.

Występowanie

Siedlisko: torfowiska, mokre łąki w górach

Okres kwitnienia

  • marzec
  • kwiecień
  • maj

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Wawrzynek wilczełyko

  | Atlas Roślin, Drzewa / Krzewy / Trawy / Rośliny nienasienne, Kwiecień, Marzec, Obowiązująca | Brak komentarzy

Daphne – pierwotnie nazywano drzewo laurowe, w które według wierzeń Greków została przemieniona nimfa Dafne. Na obecny rodzaj wawrzynek nazwa przeniesiona została przez Linneusza, ze względu na podobieństwo liści wawrzynka do lauru. Wilczełyko natomiast pochodzi od szczególnie mocnego i wytrzymałego łyka. Roślina cieszy się złą sławą truciciela, w wypadku zatrucia śmiertelność wynosi ok. 30%. Trujące są wszystkie części rośliny. Nawet dotknięcie powoduje zapalenie skóry, ale najgroźniejsze jest spożycie nęcąco wyglądających czerwonych owoców – już 10-12 dojrzałych jagód stanowi dawkę śmiertelną dla dziecka. Nie są one natomiast trujące dla ptaków, które zjadając je rozsiewają nasiona.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: żyzne lasy, głównie grądy i buczyny, zarośla kosówki, zwłaszcza na podłożu zasobnym w węglan wapnia
Występowanie: Europa i Azja

Okres kwitnienia

  • marzec
  • kwiecień

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Urzet barwierski

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Lipiec, Maj, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Pochodzi z południowo-wschodniej Europy, dokąd przybył znad Morza Czarnego i Azji Mniejszej. Sprowadzony do Europy już w starożytności. Uprawiano go jako roślinę barwierską – z liści pozyskiwano cenny niebieski barwnik indygo. Wywaru z urzetu używali już starożytni Celtowie i Germanie do rytuałów. Znany był także Słowianom. Ponadto jest rośliną pastewną i miododajną. Mimo że indygo jest trujące, używano go także w ziołolecznictwie. Polska nazwa prawdopodobnie pochodzi od starogermańskiego określenia tej rośliny – wajd, pisanego uuejt, następnie błędnie skopiowanego jako urejt i ostatecznie spolszczonego do urzet. Z urzetem wiąże się też prawdopodobnie nazwa angielskiego Glastonbury – od średniowiecznego łacińskiego miana rośliny – guaisdium. Obecna łacińska nazwa gatunkowa rośliny (łac. isatic tinctoria) nawiązuje do barwiących właściwości rośliny (łac. tinctoria = barwiący, farbujący).

Występowanie

Siedlisko: przydroża, nieużytki, kamieniołomy, nasypy, winnice, na wapieniu
Występowanie: Azja, zdziczały w prawie całej Europie, Ameryce Północnej i Afryce, w Polsce na południowym-wschodzie kraju

Okres kwitnienia

  • maj
  • czerwiec
  • lipiec

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Urdzik karpacki

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Fioletowy, Kwiecień, Lipiec, Maj, Obowiązująca | Brak komentarzy

Zwany także jaślinkiem. Urdzik karpacki jest endemitem zachodniokarpackim. Liście rośliny zebrane są w przyziemną różyczkę, przytuloną do podłoża, co chroni roślinę przed nadmierną utratą ciepła. Poza nim występuje w Polsce jeszcze urdzik górski, spotykany w Beskidach Zachodnich.

Występowanie

Siedlisko: górskie lasy bukowe, jodłowe i świerkowe, łąki, hale, brzegi potoków, murawy naskalne
Występowanie: Karpaty Zachodnie, w Polsce na Pilsku, Babiej Górze, Policy, w Gorcach, na Wzniesieniu Gubałowskim i w Tatrach

Okres kwitnienia

  • kwiecień
  • maj
  • czerwiec
  • lipiec

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Tojeść pospolita

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Lipiec, Sierpień, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Zwana także bażanowcem, gruszkami Matki Boskiej i francowatym zielem. Zawarte w tojeści glikozydy flawonowe mają właściwości głównie ściągające, stąd stosowano ją we wszelkiego rodzaju krwawieniach i ranach. Ponoć jej właściwości lecznicze odkrył żyjący w IIIw pne. Król Tracji i Macedonii Lyzimachus i na jego cześć nadano roślinie jej łacińską nazwę (łac. lysimachia vulgaris).

Występowanie

Roślina lecznicza
Siedlisko: rowy, brzegi wód, wilgotne łąki, zarośla i lasy, w górach po regiel dolny
Występowanie: umiarkowane strefy Eurazji

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Tojad mocny

  | Atlas Roślin, Fioletowy, Lipiec, Obowiązująca, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Zwany także mordownikiem lub pantofelkami Matki Boskiej. Według mitologii greckiej tojad powstał ze śliny trójgłowego psa Cerbera, stróża Hadesu. Teofrast natomiast łacińską nazwę rodzajową tojadu (aconitum firmum) wywodzi od miasta Akanos (Aconae). Korzeń zawiera bardzo trujące alkaloidy (głównie akonitynę), działające porażająco na nerwy czuciowe, płytkę motoryczną i ośrodkowy układ nerwowy. Już Pliniusz Starszy nazwał ją „arszenikiem roślinnym”. W starożytności używano jej do zatruwania strzał, a w okresie renesansu używano tojadu jako trucizny. Objawami zatrucia są nadmierne wydzielanie się śliny, duszność, drżenie, przyspieszenie tętna i oddechu. Już 0.3-2g bulw stanowi dawkę śmiertelną (10mg czystej akonityny). Stąd, pomimo że tojad był stosowany jako roślina lecznicza, został w wielu krajach wycofany.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: brzegi potoków, obrzeża lasów i zarośli, hale, od regla dolnego po piętro halne
Występowanie: góry Europy

Okres kwitnienia

  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Tobołki alpejskie

  | Atlas Roślin, Biały, Maj | Brak komentarzy

Tobołki alpejskie są naturalnym akumulatorem metali ciężkich – cynku, kadmu i niklu. Stosuje się je w oczyszczaniu zanieczyszczonych metalami ciężkimi terenów, zbierając w odpowiednim czasie naziemne części rośliny. Nasion roślin tego rodzaju używano do produkcji musztardy.

Występowanie

Siedlisko: murawy, łąki, luźne piargi
Występowanie: w Polsce w Tatrach i Sudetach

Okres kwitnienia

  • maj

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Tłustosz alpejski

  | Atlas Roślin, Biały, Czerwiec, Lipiec, Maj, Obowiązująca, Sierpień | Brak komentarzy

W Polsce występują 3 gatunki tłustosza: alpejski, pospolity typowy i pospolity dwubarwny. Wszystkie są roślinami owadożernymi. Górna powierzchnia liści pokryta jest gruczołami wydzielającymi lepki płyn zawierający enzymy proteolityczne. Owad, który usiądzie na liściu przykleja się do niego, a ruszając się pobudza komórki do rozpoczęcia procesu trawienia. Ponowną, pełną sprawność łapania i trawienia owadów liść odzyskuje mniej więcej po tygodniu od złapania ofiary. Roślina jest zdolna do fotosyntezy, a „jedząc” owady uzupełnia jedynie braki azotu. W Szkocji tłustosz cieszy się dużym poważaniem i wiąże się z nim wiele wierzeń. Panny, które przed pocałunkiem umieszczą w ustach nieco tłustosza, mają sobie zapewnić dozgonne oddanie swojego kochanka. Natomiast bydło pasące się na tłustoszu miało być zdrowsze i odporne na czary wiedźm kradnących mleko. Jak w każdym wierzeniu jest w nich nieco prawdy: słodkawy sok tłustosza działa jak naturalny odświeżacz do ust, co przy dawniejszym poziomie higieny nie było bez znaczenia, a zawarte w nim witaminy i minerały rzeczywiście mogły poprawiać kondycję bydła. Sok z liści tłustosza działa ponadto jak podpuszczka, ścinając białka zawarte w mleku. Nazwa rodzaju nawiązuje do jakby tłustego połysku liści.

Występowanie

Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: wilgotne skały, źródliska, od regla dolnego po piętro halne
Występowanie: góry Europy, środkowa Azja, w Polsce jedynie w Tatrach

Okres kwitnienia

  • maj
  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Świetlik łąkowy

  | Atlas Roślin, Biały, Lipiec, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Jest półpasożytem zielonym, przysysającym się ssawkami korzeniowymi do korzeni sąsiednich roślin zielnych. Dopiero od średniowiecza wykorzystywany jako roślina lecznicza, głównie w chorobach oczu alergicznych (zawiera aukubinę, hamującą wydzielanie histaminy) i bakteryjnych (zawiera katalpol o działaniu dezynfekującym). Nazwa świetlik wzięła się stąd, że kwiaty rośliny mają tak intensywnie białą barwę, że obserwowane z daleka na łące wyglądają jakby świeciły.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: łąki, pastwiska, brzegi lasów
Występowanie: wschodnia, środkowa i północna Europa

Okres kwitnienia

  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym