Niezapominajkę (łac. myosotis palustris) starożytni Grecy nazwali „mysim uszkiem”, od kształtu i owłosienia liści (gr. mys (myo) = mysz, us (otis) = uszko).
Występowanie
Siedlisko: rumosz skalny, żwirki, trawiaste upłazy, źródliska, na podłożu wapiennym, w piętrze kosówki i halnym
Występowanie: góry Europy, w Polsce w Tatrach i w Karkonoszach (w małym Śnieżnym Kotle)
Okres kwitnienia
Niezapominajka sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kłącze zawiera trujące substancje, którymi dawniej leczono z glist i tasiemców. Jednak ze względu na działania uboczne zaniechano tego sposobu…
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: lasy, zacienione zbocza, rumowiska, hale górskie, po piętro alpejskie
Występowanie: gatunek kosmopolityczny (z wyjątkiem Afryki, Australii i strefy arktycznej)
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zarówno polska jak i łacińska nazwa (łac. digitalis grandiflora) pochodzi od kształtu kwiatów przypominających naparstek (łac. digitalis = naparstek). Podobnie jak inne gatunki naparstnic zawiera silnie trujące glikozydy nasercowe, używane do produkcji leków.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod częściową ochroną
Siedlisko: zręby, brzegi lasów i zarośli, kamieniste zbocza, po piętro kosówki
Występowanie: Europa, Azja Mniejsza, Syberia
Okres kwitnienia
Naparstnica sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Liść naparstnicy purpurowej został wprowadzony do lecznictwa konwencjonalnego już z końcem XVIII wieku przez szkockiego lekarza Whiteringa. Zawiera glikozydy nasercowe m.in. digitalinę i digitoksynę, będące podstawą leczenia przewlekłej niewydolności serca. Niestety bardzo łatwo kumulują się w mięśniu sercowym, co prowadzi do groźnego w skutkach zatrucia. Lepiej więc samodzielnie nie robić sobie herbatki z naparstnicy.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod częściową ochroną
Siedlisko: zręby, brzegi lasów i zarośli, często na glebach zawierających mangan
Występowanie: zachodnia i środkowa Europa, w Polsce w Beskidzie Śląskim i Żywieckim, sztucznie wprowadzona w Tatrach (pod Myślenickimi Turniami) i Karkonoszach
Okres kwitnienia
Naparstnica sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jedna z najbardziej okazałych bylin naszych gór, dochodząca do 2m wysokości.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne lasy, ziołorośla, zręby, brzegi potoków, głównie w reglu górnym i piętrze kosówki
Występowanie: północna Europa oraz góry środkowej Europy
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Modrzew to jedyne krajowe drzewo iglaste zrzucające na zimę igły. Dawniej wierzono, że przebywają w nim zaklęte dusze zmarłych ludzi i straszą żywych jękami. Uchodziło też za symbol młodości, urody i odnowy życia. Niezwykle trwałe drewno było używane do budowy dworków (Łopuszna), kościołów (Nowy Targ, Dębno), a nawet zamków (Czorsztyn zbudowany w XIV w. miał podwaliny i zręby właśnie z modrzewia), stosowano je także w szkutnictwie na burty statków. Modrzewiem nie gardzili też artyści – Rafael Santi z Urbino malował swoje obrazy na modrzewiowych deskach, a modrzewiową żywicę (tzw. wenecką) używano do wyrobu bardzo dobrych i trwałych farb, którymi malowali m.in. Rembrandt i Rubens. Od tłustawego połysku żywicy pochodzi też łacińska nazwa modrzewia (łac. larix decidua; łac. lardum = słonina, sadło). Drzewo dożywa 500 lat.
Występowanie
Siedlisko: lasy (głównie sadzony, jako naturalny – w Tatrach w reglu górnym)
Występowanie: pierwotnie w Alpach Centralnych, wschodnich Sudetach, Tatrach, obecnie poprzez uprawy szeroko rozpowszechniony
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Znany głównie jako mlecz lub dmuchawiec. Nazwa „mniszek” pochodzi stąd, że po zdmuchnięciu owocków z puchem pozostaje łysa główka otoczona zeschniętymi listkami, przypominająca ogoloną głowę mnicha. Roślina ta była niezbyt popularna w starożytności. Zaczęto ją stosować dopiero w XIII wieku. Słowianie uważali, że mniszek usuwa piegi i plamy wątrobowe – i rzeczywiście jego właściwości lecznicze mają „coś” z wątrobą wspólnego, bowiem ma działanie żółciopędne. We Francji młode liście mniszka są popularne jako składniki sałatek.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: łąki, pastwiska, przydroża, pola, do 3000mnpm
Występowanie: Europa, umiarkowane strefy Azji, jako roślina zawleczona prawie na całej kuli ziemskiej (z wyjątkiem rejonów arktycznych)
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwana także przeniewierką. Osiąga w Polsce północną granicę swojego zasięgu.
Występowanie
Siedlisko: brzegi potoków, wilgotne lasy, zarośla, od regla po piętro alpejskie, w Polsce w wyższych partiach Karpat i Sudetów
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazywana także kobylą lub końską miętą, mimo że dla bydła i koni jest trująca. Miętę uważano zawsze za zioło o znaczeniu szczególnym. W starożytności i średniowieczu była uprawiana na przyprawę oraz jako roślina lecznicza. Używali jej starożytni Chińczycy, a starożytni Egipcjanie stosowali ją przy balsamowaniu zwłok. Jest o niej również wzmianka w papirusie Ebersa. Uczniowie rzymskich filozofów wieńczyli sobie nią głowy, bo uważano wtedy, że pobudza ona do myślenia. Biblia mówi o Faryzeuszach oddających dziesięcinę w postaci bukietów mięty, kopru czy kminku (Mt 23,23). Rzymianie używali mięty jako składnika zapachowego do win i sosów. Liczne zaś, rozsmakowane w winie Rzymianki, którym pod groźbą kary śmierci napoju tego pić nie zezwalano, zabijały sekretnie cierpki zapach wina żując aromatyczne liście mięty. Hebrajczycy ozdabiali nią podłogi synagog, a zwyczaj ten odrodził się parę wieków później w kulturze włoskiej, w rzymskich kościołach, gdzie miętą zwaną Ebra Santa Miaria dekorowano ołtarz i boczne nawy. Do dziś stosowana zarówno w kuchni jak i jako środek leczniczy. W medycynie ludowej używano jej jako lek uspokajający i przeciwbólowy. Obecnie znanych jest nam ponad 600 gatunków mięty – roślina bardzo zmienna, tworząca liczne podgatunki i odmiany, mięta długolistna z miętą nadwodną daje miętę pieprzową, z której uzyskiwany jest olejek mentolowy, wykorzystywany w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Mentol ma właściwość oddziaływania na receptory zimna wywołując uczucie chłodu, co wykorzystano przy produkcji napojów orzeźwiających i gum do żucia.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne łąki, brzegi strumieni, rowy, na glebach zawierających wapń i azot, do 1600mnpm
Występowanie: południowa i środkowa Europa, Azja, południowa Afryka
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Owoc powstaje w postaci łuszczynki, z której po pęknięciu pozostaje srebrzysta przegroda, utrzymująca się nawet do zimy. Od niej właśnie roślina wzięła swoją nazwę. Górale z Podhala przyozdabiali swoje kapelusze zatykając pęki miesiącznicy za pasek kapelusza zamiast piór. W niektórych rejonach kraju zwana także srebrniki.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne, cieniste lasy, zwłaszcza bukowe, jaworzyny i olszyny
Występowanie: Europa z wyjątkiem północy, w Polsce głównie w górach
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
