Często powtórnie zakwita we wrześniu. Kwiaty reagują bardzo silnie na bodźce termiczne, nawet różnica 1C może powodować śrubowate zwijanie się kielicha kwiatu. Równie silnie reagują na wstrząsy.
Występowanie
Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: skały i murawy nawapienne, hale
Występowanie: góry Eurazji, w Polsce w Tatrach, Pieninach i na Spiszu
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest to jedyna spośród 18 polskich goryczek nie objęta ochrona całkowitą i najpospolitsza. Polska nazwa goryczka pochodzi od gorzkich substancji, które zawiera roślina. Łacińska natomiast (gentiana asclepiadea) łączona jest z żyjącym w I wieku p.n.e. królem Ilirii, Gencjuszem II, odkrywcą leczniczych właściwości goryczki żółtej, stosowanej przeciw dżumie. Zapylana jest głównie przez trzmiele, które często próbując nektar przegryzają rurkę kwiatową.
Występowanie
Roślina lecznicza, pod częściową ochroną
Siedlisko: łąki, polany, obrzeża lasów i zarośli, brzegi potoków
Występowanie: góry środkowej i południowej Europy, Kaukaz, w Polsce w Karpatach, Karkonoszach, Górach Świętokrzyskich, Ojcowie
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jedyna krajowa żółta goryczka, wszystkie pozostałe 17 gatunków ma niebieską lub fioletową barwę kwiatów. Zawiera lecznicze substancje gorzkie, pobudzające łaknienie i trawienie. Jej kuzynka – goryczka żółta zawiera najbardziej gorzką znaną w świecie roślinnym substancję – amarogentynę.
Występowanie
Roślina lecznicza, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: murawy, traworośla, utrwalone piargi, na podłożu bezwapiennym, w piętrze kosówki i halnym
Występowanie: Alpy, Sudety, Karpaty, góry Półwyspu Bałkańskiego
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Znany już starożytnym. W Grecji był świętym kwiatem pojawiającym się cudownie wraz z nadejściem wiosny. Ponoć po raz pierwszy wyrósł z krwi Ajaksa – greckiego wojownika, który pod Troją stanął do pojedynku z Hektorem. Wierzono, że ma właściwości antyepileptyczne, chłodzące i uśmierzające ból głowy – stąd noszono fiołkowe wianki na głowie jako antidotum na bóle. Dziś używany jako środek wykrztuśny. Od czasu gdy Arystofanes nazwał Ateny „miastem fiołkami zwieńczonym” stały się ich symbolem. W chrześcijaństwie fiołek symbolizował miłość, a także pokorę, skromność, wdowieństwo i ascezę – stąd wzięło się w literaturze określenie Matki Boskiej – „fiołek pokory”. Bardziej współcześnie „kapralem fiołkiem” nazywano Napoleona Bonaparte, który po uwięzieniu na Elbie obiecywał zwolennikom powrócić, gdy zakwitną fiołki. Dziś w mowie kwiatów oznacza „często myślę o tobie” lub „smutno mi bez ciebie”, a w perfumerii „nutę serca”. Przyjemnie pachnący olejek eteryczny zawiera iron. Używany do perfumowania kremów, szminek, pudrów i innych kosmetyków Od łacińskiej nazwy fiołka (łac. viola) pochodzi imiona Wioletta, a od greckiej (gr. ion) – Jolanta.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: jasne suche lasy i ich brzegi, zwłaszcza liściaste, zarośla, przydroża, siedliska ruderalne
Występowanie: obszar śródziemnomorski (pierwotnie tylko tu), prawie cała Europa, Ameryka Północna
Okres kwitnienia
Fiołek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwany dzikim lub polnym bratkiem. Roślina lecznicza – zawiera działającą moczopędnie i uszczelniającą naczynia rutynę oraz związki wykrztuśne. W medycynie ludowej używana jako środek „oczyszczający krew”. Regularne zażywanie odwaru z fiołka miało też podobno zapewniać młodym dziewczętom ładną i gładką cerę. Z krzyżówki fiołka trójbarwnego z fiołkiem żółtym i ałtajskim pochodzą bratki ogrodowe. Roślina istnieje w wielu formach różniących się kolorem kwiatów.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: pola, łąki, nieużytki, przydroża, skraje lasów i zarośli, do 1000mnpm
Występowanie: umiarkowane i subtropikalne strefy Eurazji, zawleczony do Ameryki
Okres kwitnienia
Fiołek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Pochodzi prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu. Jako chwast segetalny i ruderalny opanował prawie całą kulę ziemską. Nazwa rodzajowa fiołka (łac. viola) znana jest już od czasów starożytnych (u Pindara i Homera). Grecka nazwa fiołka (gr. ion) związana jest z mitologiczną postacią bogini Io, uwiedzionej przez Zeusa i z zemsty zamienionej przez zazdrosną Herę w jałówkę. Jej imieniem nazwano także jeden z księżyców Jowisza, a także stąd pochodzi nazwa Morza Jońskiego.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: pola, przydroża, ugory
Występowanie: prawie cała kula ziemska
Okres kwitnienia
Fiołek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwa rodzajowa fiołka (łac. viola) znana jest już od czasów starożytnych (u Pindara i Homera). Grecka nazwa fiołka (gr. ion) związana jest z mitologiczną postacią bogini Io, uwiedzionej przez Zeusa i z zemsty zamienionej przez zazdrosną Herę w jałówkę. Jej imieniem nazwano także jeden z księżyców Jowisza, a także stąd pochodzi nazwa Morza Jońskiego.
Występowanie
Siedlisko: lasy, zarośla, chętnie na podłożu wapiennym, do 1600mnpm
Występowanie: południowa i środkowa Europa, w Polsce pospolity w całym kraju
Okres kwitnienia
Fiołek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nasiona fiołka kosmatego zawierają elajosomy – bogate w tłuszcz i białko wyrostki, chętnie zjadane przez mrówki. Przy okazji mrówki przyczyniają się do rozsiewania nasion.
Występowanie
Siedlisko: suche miejsca, łąki, zarośla, widne lasy, zbocza
Występowanie: znaczna część Europy
Okres kwitnienia
Fiołek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Wbrew nazwie fiołek dwukwiatowy ma na swej łodyżce często 1, a czasem 3 kwiaty. Część kwiatów zapyla się własnym pyłkiem, nie wychodząc poza stadium pąka. W rozsiewaniu nasion duży udział mają mrówki żywiące się elajosomami – wyrostkami powstającymi na nasionach, zwanymi inaczej ciałkami tłuszczowymi lub ciałkami mrówczymi, zawierającymi substancję wabiącą mrówki (kwas rycynolowy). Mrówki zanoszą nasiona do swoich gniazd, tam zjadają elajosomy, a nasiona wynoszą na zewnątrz. Jest to jeden ze sposobów rozwlekania nasion zwany myrmekochorią (grec. myrmecos = mrówka).
Występowanie
Siedlisko: źródliska, brzegi potoków, wilgotne skały, cieniste lasy i zarośla
Występowanie: obszary arktyczne i alpejskie, w Polsce w Sudetach i Karpatach od regla dolnego po piętro turniowe
Okres kwitnienia
Fiołek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwa gatunkowa (campanula polymorpha), pochodząca od dwóch greckich słów poly = wiele, morpha = kształt, podkreśla dużą zmienność morfologiczną rośliny. Przez część botaników uważany za podgatunek dzwonka okrągłolistnego.
Występowanie
Siedlisko: hale, łąki górskie, murawy, widne lasy, zarośla
Występowanie: Karpaty
Okres kwitnienia
Dzwonek sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
