Zwany także kapustą zajęczą. Dawniej stosowany w medycynie ludowej, a także jako przyprawa do sałatek (zamiast octu). Ze względu na dużą zawartość kwasu szczawiowego używany był dawniej w przemyśle chemicznym, póki go nie wyparł kwas szczawiowy syntetyczny.
Występowanie
Roślina trująca
Siedlisko: cieniste i nieco wilgotne lasy
Występowanie: Europa, Kaukaz, Syberia, Japonia, północna Afryka, Północna Ameryka
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwany powszechnie krokusem, a przez górali także kieluchami, szafranami, tulipankami lub fijałkami. Nazwa krokus pochodzi od greckiego słowa kroke = nić, którym nazywano znamiona szafranu uprawnego, używane na Bliskim Wschodzie jako przyprawa, barwnik i w lecznictwie. Znamiona ścinano ręcznie z kawałkiem szyjki po zebraniu całych kwiatów i następnie suszono na rozgrzanych kamieniach. Zawierają żółty barwnik krocynę, z którego robiono żółtą farbę „safrę” – stąd nazwa szafran. Aby otrzymać 1kg suchego „szafranu” potrzeba 70-80tys. kwiatów!
Występowanie
Roślina lecznicza, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: łąki kośne, nawożone polany
Występowanie: Karpaty Zachodnie
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwę swą wzięła od charakterystycznej barwy działek kwiatu, przypominających szachownicę. Łacińska nazwa (fritillaria meleagris) nawiązuje ponadto do mitu o Meleagrosie i opłakujących jego śmierć siostrach perliczkach (łac. fritillus = kubek do gry w kości). Ten piękny i bardzo rzadki w Polsce kwiat najmniej sympatycznie kojarzy się Brytyjczykom, którzy zwą go dzwonem śmierci (Deathbell), wdowim welonem (Widow’s Veil), głową ropuchy (Toadheads) lub wężowym kwiatem (Snakeflower).
Występowanie
Roślina trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: wilgotne łąki i zarośla
Występowanie: zachodnia, środkowa i południowa Europa, Kaukaz, w Polsce w dolinie Sanu w okol. Przemyśla oraz Szczecina i Słupska
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jeden z niewielu kwiatków kwitnących prawie cały rok – czasem nawet podczas bezśnieżnej zimy (kwiaty wytrzymują suchy mróz do -15oC). Roślina lecznicza stosowana w medycynie ludowej do leczenia gorączki, krwawień z płuc i dróg moczowych. Zawarte w niej saponiny i garbniki mają działanie wykrztuśne i przeciwzapalnie.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: łąki, pastwiska, murawy, przydroża, w górach po piętro kosówki
Występowanie: Europa, Azja Mniejsza, Madera, zawleczona do Ameryki Północnej i Nowej Zelandii
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwany też krostawcem, kwiatem lub zielem Św. Jakóba (dobra pisownia!), a to z tego powodu, że kwitnie na Św. Jakuba (25 lipca).
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: suche łąki, murawy ciepłolubne, widne lasy, przydroża
Występowanie: Europa, zachodnia Syberia, Kaukaz, Azja Mniejsza, północna Afryka, zawleczony do Ameryki Północnej
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Najbardziej rozpowszechnione drzewo w naszych lasach (stanowi ok. 75% drzewostanu). Czczona przez wiele kultur, m.in. Chińczyków, Japończyków, Greków, Rzymian i Galów. Na Ukrainie chowano zmarłych w sosnowych trumnach, by nie wstawali z grobów upiorami i włócząc się po ziemi nie czynili szkody. W XVI-wiecznej Polsce narzeczeni przesyłali sobie nawzajem wieńce z sośniny na znak przywiązania, a w Małopolsce weselni drużbowie nosili przyozdobioną jabłkami i wstęgami sosnową gałąź. Od wieków wykorzystywano do różnych celów chyba wszystkie części drzewa. Sosnowe igły, pędy i pączki zawierają wiele substancji leczniczych i olejków o działaniu napotnym, wykrztuśnym, odkażającym i moczopędnym, z których wyrabiano syropy stosowane w zapaleniach dróg oddechowych, gruźlicy, puchlinie wodnej, a nawet przy ukąszeniu żmii. Ponadto używano ich do aromatycznych kąpieli w chorobach reumatycznych, a także na ból zębów. Przez nacinanie pni otrzymuje się balsam sosnowy, z którego później wytwarza się rozgrzewający olejek terpentynowy (dobry przy bólach reumatycznych), a z kory przez destylację olejek sosnowy do inhalacji. Tłuczoną korę stosowano także do garbowania skór. Wykopanych korzeni używali wieśniacy jako łuczywa. Szwedzi znaleźli zastosowanie nawet dla bielu – miękkiej i włóknistej miazgi znajdującej się pod korą sosny, z której na przednówku wyrabiali mąkę dodawaną do prawdziwej, by zwiększyć jej objętość (w Polsce w tym celu wykorzystywano głównie żołędzie i bukwy). Miękkie, ale trwałe sosnowe drewno jest stosowano na meble, krokwie, gonty, maszty statków, a także do wyrobu celulozy i na opał. Najbardziej jednak poszukiwana jest od wieków skamieniała sosnowa żywica czyli bursztyn, pochodząca z „bursztynowych lasów”, które tworzyły cztery gatunki sosny i jeden gatunek świerka, porastające w połowie trzeciorzędu nadbałtyckie kraje. Drzewa te wydzielały niezwykle obficie żywicę, która spływając po powierzchni pni i kapiąc na ziemię oblewała drobne zwierzęta i rośliny, zastygłe w nich do dziś.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: drzewostany czyste (bory sosnowe) i mieszane, zwłaszcza z dębem, bukiem i świerkiem, od 0 do 1300mnpm (w Tatrach do 1570mnpm)
Występowanie: Europa (z wyjątkiem Włoch, Grecji, Niziny Węgierskiej i Podola), Syberia (po Morze Ochockie), Turcja, Kaukaz
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Łacińska nazwa rodzajowa (łac. alyssum saxatile) pochodzi od greckiego słowa lyssa oznaczającego wściekliznę – gatunków z tego rodzaju używano bowiem do leczenia wścieklizny. Nazwa gatunkowa pochodzi natomiast z łaciny (łac. saxum = skała, kamień). Często sadzona w przydomowych ogródkach skalnych.
Występowanie
Siedlisko: skały wapienne
Występowanie: Europa Środkowa, Azja Mniejsza, w Polsce tylko w Pieninach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Pliniusz nazywał skrzypy końskim ogonem – „cauda equi„, który rzeczywiście mogą przypominać. Obecna łacińska nazwa rodzajowa (łac. equisetum sylvaticum) wiąże się z inną częścią owłosienia konia – sierścią (łac. equus = koń, saeta = sierść). Ale najbardziej skrzyp przypomina miniaturową choinkę. Na wiosnę wytwarza jasnobrązowy (bezchlorofilowy) pęd zarodnikowy – strobil, z kłosem zarodnionośnym na szczycie, który po wysypaniu się zarodników zazielenia się i rozrasta. Łodygi skrzypu zawierają dużo krzemionki i używane były dawniej do czyszczenia cynowych naczyń (nawiązuje do tego niemiecka nazwa rośliny – ziele cynowe).
Występowanie
Siedlisko: lasy, zarośla i ich skraje, śródleśne łąki, zręby
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest endemitem zachodniokarpackim, rosnącym prawie wyłącznie na Słowacji – stąd nazwa.
Występowanie
Roślina trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: murawy, półki i grzędy skalne, na dolomitach
Występowanie: Tatry Zachodnie, Niżne Tatry, Chocz, Mała i Wielka Fatra, w Polsce jedynie w wąwozie Koryciska w Tatrach Zachodnich
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
W Polsce rośnie dziko 7 gatunków sasanek – wszystkie są roślinami rzadkimi, pod ścisłą ochroną. Sasanki niezwykle łatwo krzyżują się między sobą, dając ogromne bogactwo form.
Oto damy o wielu obliczach, zaskakują co wiosna fryzurą.
Jedna kusi ponętnym fioletem, inna wabi głęboką purpurą.
Najpierw skromnie schylone nad ziemią, potem prężą się dumnie do słońca.
No i jak tu opisać sasanki… Nikt ich nigdy nie pozna do końca.
Występowanie
Roślina trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: murawy, na podłożu ubogim w węglan wapnia, w piętrze kosówki i halnym
Występowanie: góry środkowej i południowej Europy, Kaukaz, w Polsce w Górach Izerskich, Karkonoszach, Na Babiej Górze i w Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
