Gatunek wieloletniej rośliny zielnej należący do rodziny astrowatych. Gatunek kosmopolityczny, szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą) i na wielu wyspach. W Polsce bardzo pospolity.
Występowanie
Siedlisko: zręby, zarośla nadrzeczne, skraje lasów, pastwiska, miejsca ruderalne, po regiel dolny
Występowanie: cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. W Polsce średnio pospolity.
Występowanie
Siedlisko: półsuche murawy, wrzosowiska, brzegi lasów, pastwiska, na wapieniach
Występowanie: w Polsce w rejonach górskich, na Dolnym Śląsku, Kujawach, Pomorzu Zachodnim, Mazowszu i Suwalszczyźnie
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Bardzo zdesperowani jadają nierozwinięte koszyczki i ich dna – jak karczochy oraz młode pędy (gustują w nich również owce i kozy). Na łąkach ostrożnie stanowią jednak uciążliwe chwasty, które nawet po wysuszeniu nie nadają się na paszę. Ponadto hamują wzrost innych roślin. Bardzo duże, kuliste koszyczki kwiatowe dały nazwę całej roślinie. Uprawiany niekiedy jako roślina ozdobna.
Występowanie
Siedlisko: suche zbocza, skraje lasów, piargi, w piętrze regli
Występowanie: środkowa Europa, w Polsce w Karpatach Zachodnich i okolicach Przemyśla
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w całej Europie oraz na Syberii Zachodniej i Wschodniej, rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tymi obszarami swojego rodzimego występowania. W Polsce gatunek pospolity, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich.
Występowanie
Siedlisko: mokre łąki, torfowiska, olszyny, łęgi, brzegi potoków, źródliska, do 1700mnpm
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Łacińska (łac. carduus glaucus) i polska nazwa nawiązuje do sinozielonej barwy liści (łac. glaucus = niebieskawy). Osty są bardzo podobne do ostrożni, od których można je odróżnić z łatwością po puchu owocowym: u ostrożni włoski puchu są pierzasto rozgałęzione, podczas gdy u ostów są nie rozgałęzione. Ta kłująca i nieprzyjazna roślina jest wysławiana w szkockich legendach. W czasach gdy Szkoci toczyli jeszcze rozliczne boje z Anglikami, pewnej nocy, gdy szkoccy wojownicy spali gdzieś w krzakach z dala od swych domostw, Anglicy skradali się po cichu by ich napaść i zgładzić. W ciemnościach nocy nie dostrzegli jednak, że przyszło im przedzierać się przez osty i pokłuci przez nie dotkliwie zaczęli krzyczeć z bólu. To obudziło oczywiście Szkotów, którzy dzięki temu uniknęli śmierci. Na pamiątkę tego zdarzenia umieszczono rysunek ostu na rewersie funta. Mniej sympatycznie zapewne kojarzył się naszym prarodzicom, gdy po wypędzeniu z Raju Bóg przeklął ziemię, by tylko „cierń i oset rodziła” (Księga Rodzaju 17-19). Dobrze, że się to przekleństwo nie spełniło…
Występowanie
Siedlisko: naskalne murawy, na podłożu wapiennym, od regla dolnego po piętro halne
Występowanie: góry środkowej i południowej Europy, w Polsce tylko w Pieninach i Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazywany także rękawiczkami Matki Boskiej lub mniej chlubnie księżymi galotami lub gadzimi portkami. Nazwa orlik pochodzi od charakterystycznej budowy kwiatu – ostrogi płatków korony przypominają zakrzywione szpony orła.
Występowanie
Siedlisko: zarośla, widne lasy, kamieniste zbocza, zręby, głównie na podłożu bogatym w węglan wapnia, na niżu i w piętrze regli
Występowanie: południowa i środkowa Europa, północna Afryka, umiarkowane strefy Azji
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwany także kozim zielem z tej przyczyny, że jest jednym z ulubionych dań kozic. Stąd też wzięła się wiara, że zapobiega zawrotom głowy nad przepaściami (zarówno u kozic jak i ludzi). Łacińska nazwa gatunku (łac. doronicum clusii) pochodzi od nazwiska francuskiego botanika i lekarza Charlesa de Lecluse, zwanego Clusiusem (tego samego, któremu zawdzięcza swą łacińską nazwę goryczka krótkołodygowa). W Polsce przebiega północna granica zasięgu tego gatunku.
Występowanie
Siedlisko: wysokogórskie murawy, na podłożu bezwapiennym, od piętra kosówki po turniowe
Występowanie: Pireneje, Alpy, Karpaty, w Polsce tylko w Tatarach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Dzięki długim, mięsistym korzeniom sięga daleko w głąb po wodę. Od dawna uważany za roślinę magiczną, mającą moc odnajdywania zakopanych w górach skarbów. Na pewno natomiast posiada alkaloidy o właściwościach cytostatycznych (hamujących podział komórek), które być może wejdą w przyszłości w skład leków przeciwnowotworowych. Na razie można nimi leczyć raka piersi u doświadczalnych myszy, ale może kiedyś…
Występowanie
Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: zarośla kosówki, wilgotne lasy, ziołorośla
Występowanie: góry środkowej i południowej Europy oraz Azji Mniejszej
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Tak jak pozostałe gatunki olchy, pobiera z atmosfery wolny azot dzięki symbiozie z bakteriami zasiedlającymi specjalne brodawki korzeniowe. Opadające liście olchowe, łatwo rozkładające się, wzbogacają następnie glebę w ten związek już w postaci organicznych związków. Stąd jest cenionym gatunkiem pionierskim, chętnie sadzonym na terenach poprzemysłowych, hałdach, skarpach i nieużytkach. Jest drzewem krótkowiecznym, więc rzadko osiąga wymiary pozwalające wykorzystać jej drewno.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: wilgotne lasy, brzegi wód, w górach wzdłuż potoków tworzy małe laski określane mianem olszyny karpackiej
Występowanie: Europa, Azja Mniejsza, Kaukaz, północno-zachodnia Afryka, zachodnia Syberia, na północy aż po granicę lasu z tundrą
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Z posępnymi olchami wiązało się wiele wierzeń. Jej gałązki miały odstraszać myszy i nornice, a wyłożone ze świeżymi liśćmi na noc w pomieszczeniu i rano wyrzucone, miały na lepkich liściach wynosić pchły. Zatykano je również w okiennicach i drzwiach w Zielone Świątki, by chroniły przed burzami, piorunami i nawałnicami oraz w św. Jana Chrzciciela, by chroniły przed zarazą. Wiele podań też wiąże się z jej czerwieniejącym na powietrzu drewnem. Jedno z nich mówi, że kiedy Pan Bóg stworzył owieczkę, diabeł również zapragnął pokazać swoją moc. Ulepił z gliny rogate zwierzę, na swoje podobieństwo i próbował je zaciągnąć za ogon przed boskie oblicze koło rosnących w pobliżu olch. Pan Bóg jednak go pokarał – koza mu się urwała, a krew z pozostałego w rękach diabła ogona obryzgała drzewa. Odtąd koza nie ma ogona, a olchy mają czerwone drewno. W innym, gdy diabeł został zraniony przez św. Michała, uciekając do piekła przystanął z bólu i oparł się o olchę, zraszając ją krwią. Stąd olcha przy nacięciu kory krwią cieknie i ma czerwone drewno. Drewno olchy jest miękkie, lekkie i nietrwałe na powietrzu, zachowuje natomiast się długo pod wodą, stąd wykorzystywano je w budownictwie wodnym (np. drewniane wodociągi Poznania były wykonane m.in. z olszy). Używa się go także razem z drewnem jałowca do wędzenia. Korę olchy stosuje się w garbarstwie. Olcha jako jedno z niewielu drzew ma zdolność wiązania wolnego azotu przy pomocy symbiotycznych bakterii żyjących w brodawkach korzeniowych.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: wzdłuż rzek i strumieni, łęgi, olszyny, gatunek pionierski, po regiel dolny
Występowanie: Europa, Azja Mniejsza, Kaukaz, północno-zachodnia Afryka, zachodnia Syberia
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
