All Posts By

SKPG Kraków

Macierzanka zwyczajna

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Fioletowy, Lipiec, Maj, Obowiązująca, Październik, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Z 35 gatunków macierzanek w Polsce rośnie 12, z czego zwyczajna jest najbardziej rozpowszechniona. Wszystkie zawierają dużo olejków lotnych (olejki eteryczne) i są używane jako rośliny przyprawowe i lecznicze. Najbardziej znana w świecie jest macierzanka pospolita czyli tymianek, dziko rosnąca w krajach śródziemnomorskich. Jej użycie jako środka bakteriobójczego przez Samarytan zostało zanotowane 3000 lat p.n.e. Natomiast starożytni Egipcjanie wykorzystywali tymianek w procesie mumifikacji zwłok. W antycznej Grecji chwalono kogoś mówiąc, iż „pachnie tymiankiem”. Używano go jako kadzidło w poświęconych różnym bogom świątyniach. Słowo „tymianek” pochodzi od greckiego słowa thyo = kadzę, perfumuję. W Szkocji herbata z tymianku dodawała odwagi i odpędzała koszmary nocne. Na znak odwagi i męstwa średniowieczne damy wyszywały swoim ukochanym na ich tunikach gałązki tymianku. Natomiast w literaturze tymianek był często kojarzony z wróżkami (chociażby w Śnie nocy letniejSzekspira).

Występowanie

Roślina lecznicza
Siedlisko: suche murawy, zarośla, miejsca kamieniste, przydroża, widne bory sosnowe, po regiel dolny
Występowanie: umiarkowane i chłodne strefy Eurazji, Ameryka Północna

Okres kwitnienia

  • maj
  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień
  • październik

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Macierzanka karpacka

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Fioletowy, Lipiec, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Któż nie zna zapachu macierzanki! To aromatyczne ziele jest cenionym od wieków lekiem. Pliniusz zalecał ją przeciw skorpionom i ukąszeniom węży. W średniowieczu stosowano ją przeciw stłuczeniom i spazmom, na katar i ból głowy, na żołądek i choroby kobiece. Benedyktyński likier pito na bóle głowy, płuc, wątroby, żołądka, śledziony i nerek. Krótko mówiąc panaceum na wszystko prócz krótkowzroczności. Współczesna medycyna potwierdziła jej właściwości antyseptyczne, ściągające, przeciwzapalne, pobudzające, wykrztuśne, przeciwskurczowe i moczopędne. Właściwości lecznicze, mniejsze lub większe, ma większość gatunków macierzanki. Macierzanka karpacka jest subendemitem zachodniokarpackim – poza Karpatami występuje tylko na jednym stanowisku w Sudetach Wschodnich – czeskich Jesionikach.

Występowanie

Siedlisko: murawy naskalne, nadrzeczne kamieńce, na wapieniach, po górną granicę lasu (rzadziej w piętrze kosodrzewiny i halnym)
Występowanie: Karpaty Zachodnie (Tatry, Niżne Tatry, Pieniński Pas Skalicowy, Mała Fatra), Jesioniki

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Łyszczec (gipsówka) rozesłany

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Czerwony i różowy, Lipiec, Sierpień | Brak komentarzy

Nazwa gipsówka nawiązuje do przywiązania niektórych gatunków z tego rodzaju do gipsowego podłoża.

Występowanie

Siedlisko: skały, suche murawy, żwirowiska rzeczne, na wapieniu, głównie w reglu górnym i piętrze kosówki
Występowanie: góry środkowej i południowej Europy, w Polsce w Tatrach i Pieninach

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Łuskiewnik różowy

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Czerwony i różowy, Kwiecień, Maj, Obowiązująca | Brak komentarzy

Bezzieleniowy pasożyt drzew liściastych i iglastych, spędzający większość swego życia pod ziemią, gdzie jego kłącza osiągają masę nawet 5kg. Do korzeni rośliny żywicielskiej wnika za pomocą specjalnych ssawek. Po około 10 latach roślina wydaje po raz pierwszy nadziemne kwiaty. Pojedyncze okazy dożywają nawet 60-70 lat. Niektórzy traktują formę rosnącą na górnoreglowych świerkach za osobny podgatunek subsp. tatrica. Łuskiewnik jest starą rośliną leczniczą, możemy jego opis znaleźć między innymi w germańskiej Farmakopei pod nazwą Radix Squamariae. W XV i XVI wieku wywar z łuskiewnika stosowano na padaczkę oraz różne drgawki nieznanego pochodzenia. Ponieważ roślinę można było zlokalizować tylko wiosną w trakcie kwitnienia, a o miejscu jej występowania wiedzieli tylko nieliczni, z czasem została przez zielarzy zapomniana. Obecnie potwierdzono zawartość w łuskiewniku szeregu związków aktywnych – co ciekawe, ich rodzaj oraz ilość zależy od rodzaju rośliny żywicielskiej, np. łuskiewniki pasożytujące na wierzbach zawierają salicylany, a na śliwach związki cyjanogenne.

Występowanie

Siedlisko: lasy liściaste i iglaste, po regiel dolny
Występowanie: Europa, zachodnia Azja

Okres kwitnienia

  • kwiecień
  • maj
  • czerwiec

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Łopian większy

  | Atlas Roślin, Czerwony i różowy, Lipiec, Obowiązująca, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Łopian jest w Polsce archeofitem czyli gatunkiem pierwotnie nie występującym w miejscowej florze, ale zawleczonym przez człowieka w czasach przedhistorycznych. Nazwę arcteion (gr. arctos = niedźwiedź) podał już Dioskorydes na oznaczenie wełniście owłosionej rośliny (łac. arctium lappa). W Polsce zwany też łopuchem lub rzepem z powodu okrywy koszyczka kwiatowego złożonej z haczykowatych łusek, które przyczepiają całe kwiatostany do sierści zwierząt i w ten sposób rozsiewają nasiona. Korzeń zawiera dużo inuliny – substancji wykorzystywanej jako słodzik dla diabetyków oraz w diagnostyce nerek. Dla zdesperowanych – liście i łodygi są jadalne, zarówno na surowo jak i po ugotowaniu, ale tylko młode – włókna ze starszych pędów używa się w przemyśle papierniczym. Wykorzystuje się również nasiona do produkcji oleju, a ten z kolei do produkcji mydła oraz na porost włosów.

Występowanie

Roślina lecznicza
Siedlisko: tereny ruderalne, przydroża, zarośla, olszyny, brzegi wód, preferuje gleby bogate w azot, do 1300mnpm
Występowanie: Europa, Azja, zawleczony do Ameryki Północnej, Argentyny i Paragwaju

Okres kwitnienia

  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień

Łopian sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Łopian pajęczynowaty

  | Atlas Roślin, Czerwony i różowy, Lipiec, Obowiązująca, Sierpień, Wrzesień | Brak komentarzy

Nazwa nawiązuje do pajęczynowato osnutych koszyczków kwiatowych, popularnie zwanych „rzepami”.

Występowanie

Roślina lecznicza
Siedlisko: tereny ruderalne, przydroża, zarośla, olszyny, brzegi wód, do 1500mnpm
Występowanie: umiarkowane strefy Eurazji

Okres kwitnienia

  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień

Łopian sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Lulek czarny

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Drzewa / Krzewy / Trawy / Rośliny nienasienne, Lipiec, Sierpień | Brak komentarzy

Nazywany także blekotem lub szalejem. Zawiera silnie trujące alkaloidy, głównie skopolaminę, atropinę i hioscyjaminę, wykorzystywane w medycynie już od czasów starożytnych, a w średniowieczu w czarnej magii i do przepowiedni. Celtowie podawali ziele lulka starcom opóźniającym marsz. Średniowiecznym czarownicom ponoć wcieranie w okolice ramion maści z liści lulka dawało umiejętność latania. Preparowały z nasion także odurzające napoje miłosne. Nasiona palono również w średniowiecznych łaźniach, by stworzyć wśród gości erotyczny nastrój. W Indiach nasiona pali się czasem razem z opium w celu wywołania głębokiego stanu narkotycznego. W początkach XX wieku niektóre wydziały policji stosowały skopolaminę do wyciągania zeznań od podejrzanych. Nazywano ją „serum prawdy”. Niestety okazało się wkrótce, że mimo iż zeznania były szczegółowe, nie koniecznie musiały być prawdziwe. Objawami zatrucia lulkiem są suchość w jamie ustnej, rozszerzenie źrenic, przyspieszenie akcji serca i oddechu, zawroty głowy, bełkotliwa mowa oraz halucynacje. Śmierć następuje w wyniku porażenia oddychania. Na wsiach jako antidotum stosowano musztardę, rzodkiew oraz kozie mleko, ale dziś bardziej polecaną metodą jest wezwanie lekarza. Obecnie alkaloidy pozyskiwane z lulka stosuje się w astmie, chorobie Parkinsona, bradykardii, jako środek rozkurczowy, w okulistyce do rozszerzenia źrenicy, a także w premedykacji do znieczulenia ogólnego. Medycyna ludowa wykorzystywała również działanie uspokajające, nasenne i zmniejszające bóle reumatyczne.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: miejsca ruderalne, ugory, po regiel
Występowanie: Europa, Azja, Indie, północna Afryka

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Lulecznica kraińska

  | Atlas Roślin, Inny, Kwiecień, Maj, Obowiązująca | Brak komentarzy

Roślina silnie trująca – zawiera w liściach i korzeniach alkaloidy tropanowe (głównie hioscyjaminę i skopolaminę), w dawkach leczniczych wykorzystywane w medycynie od czasów starożytnych. Na Litwie i w Prusach Wschodnich wykorzystywano jej działanie narkotyczne, z czego korzystały najskwapliwiej czarownice do przyrządzania „maści do latania” oraz napojów miłosnych.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy liściaste (zwłaszcza olszyny i buczyny), zarośla, połoniny, w piętrze pogórza i reglu dolnym
Występowanie: Karpaty, góry Półwyspu Bałkańskiego, Kaukaz, w Polsce od Pienin po Bieszczady i na przylegających pogórzach

Okres kwitnienia

  • kwiecień
  • maj

Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Lnica pospolita

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Lipiec, Sierpień, Wrzesień, Żółty i pomarańczowy | Brak komentarzy

Zwana także pantofelkami lub lenkiem Matki Boskiej. Nazwa wskazuje na podobieństwo liści lnicy do liści lnu. Napary z ziela lnicy stosowano w zaparciach, do pobudzania trawienia, zewnętrznie jako środek odkażający, a także przeciw czarom. Dla zwierząt domowych trująca.

Występowanie

Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: przydroża, pola, nieużytki, zręby, suche zbocza
Występowanie: Europa i Azja Zachodnia

Okres kwitnienia

  • czerwiec
  • lipiec
  • sierpień
  • wrzesień

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym

Listera jajowata

  | Atlas Roślin, Czerwiec, Lipiec, Maj, Zielony | Brak komentarzy

Nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego paleozoologa, nadwornego lekarza królowej Anny, Martina Listera, żyjącego na przełomie XVII i XVIII wieku. Nazwa gatunkowa wskazuje na kształt liści (w odróżnieniu od listery sercowatej).

Występowanie

Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy, zwłaszcza liściaste, zarośla, łąki, po piętro kosodrzewiny
Występowanie: Europa (z wyjątkiem, północnej Skandynawii, Niziny Węgierskiej, krajów śródziemnomorskich), Kaukaz, Syberia, Ałtaj, Himalaje.

Okres kwitnienia

  • maj
  • czerwiec
  • lipiec

Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym