Kwiaty zapylane są przez motyle z długą ssawką. Trzmiele z krótkim „ryjkiem” wygryzają dziurę w ściankach kielicha i korony, wykradając nektar bez zapylania kwiatów.
Występowanie
Siedlisko: łąki, lasy liściaste i brzegi lasów
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kwiaty otwierają się w pełni dopiero nocą, wabiąc ćmy, które je zapylają. W dopełniaczu bniec ma dwie formy: „bieńca” i „bnieca”, z czego ta pierwsza jest jedynym przykładem w języku polskim wyrazu z dwoma ruchomymi „e”.
Występowanie
Siedlisko: miejsca ruderalne, zarośla, pola, przydroża
Występowanie: cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Wiosenne pędy używane były na zupę i jarzynę. Dla koni szkodliwy ze względu na zawartość glechominy. Zarówno polska jak i łacińska nazwa podkreśla, zresztą dość luźne, podobieństwo do bluszczu.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: wilgotne łąki, łęgi, obrzeża lasów, zarośli, chętnie na glebach bogatych w azot, aż po regiel dolny
Występowanie: w prawie całej Europie, wtórnie zawleczony do Ameryki Pn., w Polsce pospolity do 1500mnpm.
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwa rodzajowa (łac. sambucus) znana już od starożytności i być może pochodzi od gr. sambyke = harfa – niektóre gatunki z tego rodzaju stosowano do wyrobów instrumentów muzycznych.
Występowanie
Roślina trująca
Siedlisko: zręby, obrzeża lasów i zarośli, brzegi potoków, po regiel górny
Występowanie: Europa, północna Azja, Ameryka Północna
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Niewielka krzewinka z rodzaju wrzosowatych, relikt okresu zlodowacenia, wytwarzająca dobrze widoczne czarne owoce podobne do jagód. Dawniej używano ich do farbowania płótna i wełny na kolor brunatny bądź czerwony. Zawierają dużo witaminy C i PP oraz mikroelementów, ale są trujące. Łacińską nazwę (łac. Empetrum nigrum) przeniesiono z określenia enpetron (gr. en – między, łac. petros – skała), używanego w starożytności do nazywania ogólnie roślin górskich. W piętrze alpejskim i subalpejskim gór występuje podgatunek obupłciowy (w przeciwieństwie do dwupiennego niżowego).
Występowanie
Siedlisko: borówczyska, wrzosowiska, wilgotne zarośla kosówki, torfowiska, wydmy nadmorskie, na glebach kwaśnych
Występowanie: półkula północna, w Polsce na północy oraz w Karpatach i Sudetach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Roślina silnie trująca. W niektórych częściach Polski był używany do „zwijania” kołtuna. Jego kuzyn pochodzący z Madagaskaru – Barwinek różyczkowy zawiera kilkadziesiąt alkaloidów – w tym winblastynę i winkrystynę o działaniu cytostatycznym, stosowanych w leczeniu niektórych białaczek, mięsaków i ziarnicy złośliwej.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy liściaste o wilgotnej i żyznej glebie, zarośla, cmentarze, do 1000mnpm, pospolity w uprawie
Występowanie: środkowa, zachodnia i południowa Europa
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Liście i pędy zawierają lotny olejek o silnym, odurzającym zapachu, porażający system nerwowy. Zawarty jest on również w pyłku, który lubi osiadać na rosnących często obok owocach borówki bagiennej – bogu ducha winnej, ale oskarżanej przez wieki o wywoływanie objawów podobnych do upojenia alkoholowego. Bagna używano również (zresztą do dziś) jako środka przeciw molom, a także do odwszawiania i odpluskwiania zwierząt domowych. Dawniej podejrzewano Żydów o dodawanie bagna do piwa w celu szybszego upojenia klientów. Nazwa (łac. ledum palustre) pochodzi bądź od gr. ledos = szata, wełna (w związku z gęstym owłosieniem rośliny), bądź od gr. laedere = szkodzić.
Występowanie
Roślina pod częściową ochroną
Siedlisko: torfowiska, bory bagienne, po regiel górny
Występowanie: środkowa i północna Europa, północno-wschodnia Azja, arktyczna Ameryka Północna
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Stara roślina lecznicza, wymieniana już w chińskich zielnikach 3000 lat temu! Wykorzystywano jej działanie wykrztuśne oraz przeciwzapalne i moczopędne. Znana była także lekarzom starożytnej Grecji i Rzymu (Pliniusz Starszy polecał ją na 24 choroby), Persji oraz Arabii – stosowano ją m.in. na ukąszenia skorpionów i węży. Na Litwie stosowano wino wymieszane z sokiem z liści babki na krwawienia wewnętrzne. W naszym kraju stosowano ją na wszelkie rany, owrzodzenia, oparzenia oraz ukąszenie żmii oraz owadów, a także jako antidotum na miłosne czary. Ponadto młode liście są jadalne, zawierają dużo witaminy C – w wielu krajach Europy sporządza się z nich surówkę (łącznie z liśćmi mniszka i pokrzywy) lub gotuje jak kapustę albo szpinak. Stanowi także dodatek do zup ziołowych, sosu beszamelowego lub twarogu. Dodawana do karmy dla gryzoni zmniejsza u nich zachorowalność na nowotwory.
Występowanie
Siedlisko: łąki, pastwiska, przydroża, trawniki, brzegi wód, na polach jako chwast roślin uprawnych (zwłaszcza koniczyny), od nizin po piętro halne
Występowanie: Europa, zawleczona na całym świecie
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
