Występuje w surowym i chłodnym klimacie najwyższych położeń górskich – stąd jej łacińska nazwa (łac. gentiana frigida, łac. frigida = zimna).
Występowanie
Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: skały, murawy, wyłącznie na granicie
Występowanie: Alpy Wschodnie, Karpaty, Riła i Piryn, w piętrze turniowym
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Należy do rodziny storczykowatych.
Występowanie
Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: murawy naskalne, od pogórzy po piętro halne, głównie w piętrze kosówki
Występowanie: góry środkowej Europy, Skandynawii, Wyspy Brytyjskie, Grenlandia, wschodnia część Ameryki Północnej, w Polsce w Sudetach i Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
W Polsce występuje w Tatrach i na Babiej Górze, przy czym dolinami rzecznymi dochodzi do pasma Policy i Pienin, a także w Karkonoszach. W Tatrach jest częsty. Jest uprawiana jako roślina ozdobna
Występowanie
Siedlisko: skały, piargi, żwirki, wyleżyska śnieżne, w miejscach wilgotnych, nad potokami
Występowanie: obszary arktyczne, góry Europy, Azji Mniejszej, Kaukaz, Himalaje, w Polsce w Tatrach, na Babiej Górze, potokami schodzi po Pieniny i pasmo Polic. Poza górami częsta w ogródkach jako roślina ozdobna.
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Dziewięćsił to stara góralska nazwa – w dawnych czasach przypisywano tej roślinie czarodziejską moc dziewięciu sił, dziewięciu tajemnych mocy, które powodują dziewięciokrotnie silniejsze jej lecznicze i magiczne właściwości od jakiegokolwiek innego ziela. Dziewięćsił bezłodygowy (carlina acaulis) jest na niżu gdzieniegdzie nazywany kąśliną. Łacińska nazwa powstała być może przez zniekształcenie włoskiego cardina albo od imienia Karola Wielkiego lub Karola V, którzy ponoć wykorzystywali właściwości lecznicze rośliny z tego rodzaju. Gatunkowy człon nazwy natomiast pochodzi od greckiego a kaulos czyli „bez łodygi”. Dziewięćsił jest częstym motywem zdobniczym w sztuce góralskiej. W górskich krajach Europy środkowej używany jako karma dla świń 🙂
Występowanie
Roślina lecznicza, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: suche łąki, murawy i pastwiska, widne lasy i ich obrzeża, w górach do 1660mnpm.
Występowanie: Europa, Syberia, Kaukaz
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Roślina wydziela duże ilości olejków eterycznych, tak dużo, że w upalne dni może się sama zapalić. Stąd inne nazwy: gorejący krzak Mojżesza i ognisty krzew. Zawiera także aurapten i diktamninę, stosowane w homeopatii. Dotknięcie świeżego ziela w słoneczne dni może wywołać poparzenia.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: suche lasy i zarośla, słoneczne zbocza, murawy stepowe
Występowanie: południowa, środkowa i wschodnia Europa, Syberia, północne Chiny i rejon Himalajów
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Roślina przywędrowała do nas w ostatniej epoce lodowcowej (plejstocen). Po ustąpieniu lodowca dębik, związany z zimnym klimatem, wycofał się w obszary arktyczne, a na naszych terenach przetrwał jedynie jako relikt glacjalny w górach, znajdując Tatrach sprzyjające warunki klimatyczne do rozwoju. Inną ciekawostką jest wiek rośliny – krzewinka potrafi dożywać do 100 lat.
Występowanie
Siedlisko: skały, murawy, piargi, głównie na podłożu wapiennym
Występowanie: obszar arktyczny i góry Europy, w Polsce w Tatrach i Małych Pieninach
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Roślina jadalna , o intensywnym zapachu czosnku („dziki” czosnek). Polska nazwa gatunkowa jest dosłownym tłumaczeniem łacińskiej (łac. allium ursinum; ursus = niedźwiedź). Charakterystyczny zapach nadaje roślinie allicyna, mająca m.in. działanie bakteriobójcze (nawet w rozcieńczeniu 1:50 000).
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: cieniste lasy, zwłaszcza bukowe na niżu i w reglu dolnym
Występowanie: Europa z wyjątkiem Grecji i Skandynawii, Kaukaz, w Polsce powszechny w Beskidach, rzadki w Pieninach i Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Większość z ok. 50 gatunków ciemiężyc (w tym biała) jest silnie trująca, niektóre z nich używane są jako rośliny lecznicze. W Polsce występują jedynie 3 gatunki: biała, zielona i czarna. Ciemiężyca biała zawiera silnie trujące alkaloidy germerynę i protoweratynę – już około 1,5 g kłącza zawiera dawkę śmiertelną! Działa przez silne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, sprowadzając śmierć w ciągu 3-12 godz. Używana była także jako środek przeciwwszawiczy.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: wilgotne łąki, lasy, źródliska
Występowanie : Europa, Syberia, Japonia, w Polsce jedynie w Bieszczadach
Okres kwitnienia
Ciemiężyca sp. obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazywana także łochynią, durnicą lub pijanicą z powodu skutków spożywania jej owoców, podobnych do upojenia alkoholowego. Lecz odurzające skutki spożycia owoców borówki bagiennej powodują nie składniki zawarte w jej owocach, lecz trujący pyłek kwiatowy bagna zwyczajnego, często rosnącego na bagnach obok łochyni i oprószającego jej jagody. Nasi pradziadowie wierzyli, że łochynia jest skutecznym lekiem przeciw hemoroidom i żylakom, o ile spożywać ją regularnie przez cały rok. Także mieszkańcy Ameryki Północnej cenili wysoko jej właściwości lecznicze. Wyrabia się z niej także dżemy i marmolady.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: torfowiska wysokie, podmokłe bory sosnowe
Występowanie: północne rejony Europy, Azji i Ameryki
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kwiaty otwierają się w pełni dopiero nocą, wabiąc ćmy, które je zapylają. W dopełniaczu bniec ma dwie formy: „bieńca” i „bnieca”, z czego ta pierwsza jest jedynym przykładem w języku polskim wyrazu z dwoma ruchomymi „e”.
Występowanie
Siedlisko: miejsca ruderalne, zarośla, pola, przydroża
Występowanie: cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
