Kwiaty zapylane są przez motyle z długą ssawką. Trzmiele z krótkim „ryjkiem” wygryzają dziurę w ściankach kielicha i korony, wykradając nektar bez zapylania kwiatów.
Występowanie
Siedlisko: łąki, lasy liściaste i brzegi lasów
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kwiaty otwierają się w pełni dopiero nocą, wabiąc ćmy, które je zapylają. W dopełniaczu bniec ma dwie formy: „bieńca” i „bnieca”, z czego ta pierwsza jest jedynym przykładem w języku polskim wyrazu z dwoma ruchomymi „e”.
Występowanie
Siedlisko: miejsca ruderalne, zarośla, pola, przydroża
Występowanie: cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Wiosenne pędy używane były na zupę i jarzynę. Dla koni szkodliwy ze względu na zawartość glechominy. Zarówno polska jak i łacińska nazwa podkreśla, zresztą dość luźne, podobieństwo do bluszczu.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: wilgotne łąki, łęgi, obrzeża lasów, zarośli, chętnie na glebach bogatych w azot, aż po regiel dolny
Występowanie: w prawie całej Europie, wtórnie zawleczony do Ameryki Pn., w Polsce pospolity do 1500mnpm.
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jedyny dziko rosnący w Polsce gatunek bluszczu. Krzew pnie się po korze drzewa za pomocą czepnych korzonków przybyszowych i stąd jego łacińska nazwa hedera (z grec. hedera – umocowanie). Liście zimozielone – czyli nie opadają na zimę. W Polsce roślina zakwita bardzo rzadko (a zakwita dopiero po 8-10 latach). Uprawa bluszczu w celach dekoracyjnych sięga starożytności, kiedy to odgrywał ważną rolę w kulcie Dionizosa, przedstawianego w wieńcu z bluszczu na głowie i z obwiniętą bluszczem pałką w ręku. Bluszcz jest rośliną długowieczną – rośnie 500 do 1000 lat!
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy liściaste mieszane i bukowe
Występowanie: w niższych położeniach górskich do 780mnpm.
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwa rodzajowa (łac. sambucus) znana już od starożytności i być może pochodzi od gr. sambyke = harfa – niektóre gatunki z tego rodzaju stosowano do wyrobów instrumentów muzycznych.
Występowanie
Roślina trująca
Siedlisko: zręby, obrzeża lasów i zarośli, brzegi potoków, po regiel górny
Występowanie: Europa, północna Azja, Ameryka Północna
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest jedną z najstarszych roślin leczniczych, znaną od czasów prehistorycznych. W medycynie ludowej przypisywano mu cudowne działanie i otaczano czcią i rzeczywiście kwiaty zawierają substancje wykrztuśne, kora – moczopędne, a owoce – napotne i przeczyszczające. Podobno posiada związek z siłami zła, ale też potrafi przeciwdziałać czarom i urokom. Wszystkie części rośliny w stanie surowym są toksyczne z powodu zawartości glikozydu sambunigryny, rozkładającego się po ususzeniu lub ugotowaniu. W gospodarstwie domowym wyrabiano z bzu soki, syropy, powidła, wódki i wina. W przemyśle owoców używa się do barwienia dżemów i win, a także dawniej uzyskiwano z nich czarny barwnik do trwałego barwienia tkanin. Rdzeń pędów natomiast używany jest w mikrotechnice i zegarmistrzostwie.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: lasy liściaste i mieszane, zarośla, polany, gruzy, wysypiska, w górach do 1100mnpm
Występowanie: Europa, północno-zachodnia Afryka, Kaukaz, Azja Mniejsza
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Niewielka krzewinka z rodzaju wrzosowatych, relikt okresu zlodowacenia, wytwarzająca dobrze widoczne czarne owoce podobne do jagód. Dawniej używano ich do farbowania płótna i wełny na kolor brunatny bądź czerwony. Zawierają dużo witaminy C i PP oraz mikroelementów, ale są trujące. Łacińską nazwę (łac. Empetrum nigrum) przeniesiono z określenia enpetron (gr. en – między, łac. petros – skała), używanego w starożytności do nazywania ogólnie roślin górskich. W piętrze alpejskim i subalpejskim gór występuje podgatunek obupłciowy (w przeciwieństwie do dwupiennego niżowego).
Występowanie
Siedlisko: borówczyska, wrzosowiska, wilgotne zarośla kosówki, torfowiska, wydmy nadmorskie, na glebach kwaśnych
Występowanie: półkula północna, w Polsce na północy oraz w Karpatach i Sudetach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Roślina silnie trująca. W niektórych częściach Polski był używany do „zwijania” kołtuna. Jego kuzyn pochodzący z Madagaskaru – Barwinek różyczkowy zawiera kilkadziesiąt alkaloidów – w tym winblastynę i winkrystynę o działaniu cytostatycznym, stosowanych w leczeniu niektórych białaczek, mięsaków i ziarnicy złośliwej.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy liściaste o wilgotnej i żyznej glebie, zarośla, cmentarze, do 1000mnpm, pospolity w uprawie
Występowanie: środkowa, zachodnia i południowa Europa
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
W nasze góry dotarła w erze zlodowaceń i już została. Będąc półpasożytem wnika ssawkami do korzeni roślin żywicielskich, pobierając wodę i sole mineralne. Nazwa rodzajowa pochodzi od nazwiska osiemnastowiecznego, holenderskiego lekarza J.Bartscha.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne miejsca, murawy naskalne, w piętrze halnym i kosówki
Występowanie: roślina strefy arktycznej i alpejskiej, w Polsce w Karkonoszach, Tatrach i na Babiej Górze
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Często mylony z barszczem Sosnowskiego, również pochodzącym z Kaukazu. Uchodzi za największą roślinę zielną dochodzącą w środowisku naturalnym do 3m wysokości, a na nizinach (w tym w Polsce) nawet do 5m, liście osiągają w Polsce do 3 m długości. Obie rośliny sprowadzono do Polski w latach 60-tych XX wieku jako wysokowydajne rośliny pastewne, miododajne oraz ozdobne, stanowiące atrakcyjny surowiec na kiszone pasze dla zwierząt. Szybko się jednak przekonano o fotouczulających właściwościach tych roślin – zawarte w nich olejki lotne zawierają lipofilne furanokumaryny, łatwo przenikające przez skórę i uczulające ją na działanie promieni słonecznych. W słoneczne dni już samo przebywanie w pobliżu barszczu może spowodować poważne poparzenie, pojawiające się dopiero w kilka godzin po kontakcie. Barszcz produkuje olbrzymie ilości nasion. Z pierwszych upraw przeniknął do środowiska naturalnego i pomimo licznych prób nie udało się go już wyeliminować. Nazwę gatunkową nadano na cześć włoskiego antropologa i etnografa – Paolo Mantegazziego, żyjącego na przełomie XIX i XX wieku.
Występowanie
Siedlisko: nadrzeczne żwirowiska, łąki, rowy, w pobliżu zabudowań
Występowanie: Kaukaz, w Polsce zawleczony
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
