ania

Koleżanki i Koledzy!

Serdecznie zapraszamy Was do udziału w nowej edycji Konkursu Całorocznego! Pozostawiamy bez zmian formułę Konkursu – od lutego do listopada będziemy publikowali po dwa pytania, które przygotowaliśmy dla Was w lekko odświeżonym składzie 😉

Przypominamy, że „Konkurs SKPG nie jest konkursem wiedzy o Karpatach, nie jest konkursem wiedzy o górach, nie jest też konkursem wiedzy krajoznawczej. Jest po prostu konkursem SKPG. Pytania wymyślamy takie, jakie chcemy. To, że większość z nich dotyczy gór, a prawie wszystkie szeroko pojętego krajoznawstwa jest spowodowane jedynie tym, że góry to nasze główne hobby. Nie gwarantujemy, że na przykład 90% pytań będzie dotyczyło tematyki karpackiej, chociaż pewnie tak będzie”.

Pierwszą serię pytań znajdziecie >tutaj< a regulamin Konkursu >tutaj<

Odpowiedzi prosimy przesyłać na naszą skrzynkę mailową konkurs.skpg@gmail.com

Jak co roku zaplanowaliśmy dla Was niespodzianki. Na początek: udzielając dwóch poprawnych odpowiedzi w pierwszej serii pytań można będzie wygrać zaproszenie na pokaz archiwalny w Oddziale Materiałów Kartograficznych zorganizowany specjalnie dla uczestników naszego Konkursu przez Archiwum Narodowe w Krakowie 🙂

Liczymy na Was!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Oficjalnie zakończyliśmy 22-gą edycję Konkursu Całorocznego. W bieżącym roku Konkurs trwał od 1 lutego do 30 listopada. Opublikowaliśmy 20 pytań, na które odpowiedziało w sumie 36-ciu uczestników. Bardzo serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy zaglądali na naszą stronę, mniej lub bardziej regularnie przesyłali odpowiedzi na pytania oraz dopingowali zarówno siebie, innych jak i nas do dalszej pracy (czyt. zabawy). Gratulujemy wszystkim uczestnikom tegorocznej edycji, a w szczególności zwycięzcom! 😊

Rywalizacja o miejsca na podium toczyła się do samego końca. Zwycięzcą tegorocznego Konkursu został Hadrian Jakóbczak, który odpowiedział poprawnie na wszystkie 20 pytań zdobywając 20 punktów. Na drugim miejscu uzyskawszy 17.5 pkt znalazła się Monika Mielnikiewicz. Miejsce trzecie przypadło Tomaszowi Bujoczkowi, który zdobył 14.5 pkt.

Wszyscy uczestnicy, którzy stanęli na podium otrzymali kupony podarunkowe do wykorzystania w Księgarni Internetowej Bonito, stemple Ex libris, zestawy wydań Gazety Górskiej, jubileuszowe kalendarze wydane przez COTG PTTK, a także inne małe upominki. Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy wsparli Konkurs Całoroczny w 2022 roku! 

fot. ANABU

Jak co roku, wylosowaliśmy nagrody specjalne. Tym razem spośród uczestników, którzy poprawnie odpowiedzieli na co najmniej 4 pytania maszyna losująca wybrała Agnieszkę Bazylów, Karola Olszańskiego, Marka Węglarza i Andrzej Zabłockiego, dla których przygotowaliśmy zestawy trzech ostatnich wydań Gazety Górskiej.

Uroczyste wręczenie nagród miało miejsce w trakcie Walnego Zebrania SKPG w dn. 08.12.2022. Nieobecnych będziemy starali się nagrodzić w najbliższym czasie 😊

Jeszcze raz serdecznie gratulujemy i dziękujemy za Waszą obecność!

Gorąco zachęcamy do udziału w kolejnej edycji w 2023 roku!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 19/2022

Ile metrów trzeba minimalnie przedreptać, żeby dojść od Gubałówki przez Giewont do Kalatówek? Można się pomylić o 100 metrów.

Odpowiedź:

Tak jak to zauważył jeden z uczestników, było to niespodziewanie proste jak na tak późny etap pytanie. Wystarczyło do dowolnej nawigacji wpisać “Gubałówka”, “Giewont” i “Kalatówki” i… już dostawało się wynik, tak jak na załączonym screenie:

Jak widać, droga  jest prosta, nie trzeba skręcać w Czerwone Wierchy. Mówimy oczywiście o ulicach na osiedlu Stoki-Sikawa-Podgórze w Łodzi. Żadne inne Gubałówki, Kalatówki i Giewonty nie są położone tak blisko siebie.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Wojtek Pawlus 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 0.5 pkt

Pytanie nr 20/2022

W tych słowach szaleńca spisanych poniżej chodzi o jakieś miasto, ale kto by zgadł jakie… no chyba tylko Wy, drodzy uczestnicy 😊 Więc po prostu podajcie nam prosimy jego nazwę.

u stóp gór skalistych wciąż patrzy spod oka
to miasto wielkie imieniem wojownika zwane
obrońcy twierdzy dalekiej albo jeszcze inaczej
rakieta wielostopniowa narodów kultury
stolica wciąż bitwy krajobraz w okruchach
a dziś monetę tworzą elfowie traktatu wpływ
wielki stąd przywódca rządzi całym krajem
dziedzictwo kiedyś może dziś gwiazda
nad drewnem pieczę dzierży opodal
żeliwo wiekowe zaś prawdą chronić trzeba
by nie runęło pod przechodnia stopą

Odpowiedź:

Odpowiedź to jedno słowo: Sybin. Ale kilka chwil słowom szalonego miłośnika Rumunii można poświęcić, bo ich pogmatwany zlepek naprawdę zawiera rozmaite podpowiedzi i skojarzenia dotyczące Sybinu. Idąc od początku możemy zauważyć następujące:

– u stóp gór skalistych – chodzi o Góry Fogaraskie (Munții Făgăraș), które znajdują się jakieś 20 km od miasta i często są doskonale widoczne z Sybinu;

– wciąż patrzy spod oka – w Sybinie charakterystycznym elementem architektury wielu budynków starego miast są mansardowe okna, które wielu osobom kojarzą się nieodparcie z lekko przymrużonymi oczami spoglądającymi bezustannie na wszystko, co dzieje się w mieście; są z nimi związane różne opowieści czy legendy, a w ostatnich latach stały się też symbolem jednej z kampanii antykorupcyjnych;

– to miasto wielkie – jeśli komuś na pierwszy rzut oka wyda się, że Sybin nie jest taki znowu wielki, to odsyłamy do węgierskiej nazwy: Nagyszeben; „nagy” w języku węgierskim znaczy „duży, wielki”;

– imieniem wojownika zwane – niemiecka nazwa Sybinu to Hermannstadt, zaś w dialekcie Sasów Siedmiogrodzkich zamieszkujących to miasto brzmi ona Härmeschtat; w obu przypadkach pochodzi ona od imienia Hermann, które wywodzone jest od starogermańskiego słowa „heri” oznaczającego wojsko lub wojownika;

– obrońcy twierdzy dalekiej – to jeszcze jedno nawiązanie do niemieckiej nazwy Hermannstadt, dodane w szaleńczym natchnieniu chyba tak na wszelki wypadek; chodzi w nim o Hermanna Kusmanka, który w czasie I wś był komendantem Twierdzy Przemyśl, a urodził się w Sybinie właśnie;

– albo jeszcze inaczej – oczywiście to nie jedyna nazwa Sybinu, w czasach rzymskich zwany był po prostu Cibinium;

– rakieta wielostopniowa narodów – tu nawiązania są dwa… pierwsze jest dość proste i odnosi się do bogatej historii i wielokulturowości tego miasta, drugie mniej może oczywiste, do postaci mających związek z Sybinem, a zajmujących się opracowywaniem i konstruowaniem rakiet, czyli (1) Conrada Haasa, żyjącego i zmarłego w Sybinie w XVI w. inżyniera, który najpewniej jako pierwszy na świecie skonstruował trzystopniową (a więc właśnie wielostopniową) rakietę, (2) urodzonego w Sybinie pod koniec XIX w. fizyka i inżyniera Hermanna Obertha, mimo skomplikowanego życiorysu i kontrowersyjnych poglądów zaliczanego do najważniejszych w historii twórców techniki rakietowej oraz (3) Józefa Bema, który dowodząc powstańcami węgierskimi zdobył Sybin w marcu 1849 roku, a którego tak zainteresowanie techniką rakietową, jak i rozliczne jego skutki, są powszechnie znane;

– kultury stolica – ponieważ szaleniec nie znał interpunkcji i przecinków brak, wydaje się, że optymalnie jest połączyć te dwa słowa z dwóch różnych wersów, bowiem Sybin był w 2007 r. Europejską Stolicą Kultury;

– wciąż bitwy krajobraz w okruchach – cóż, Panorama Siedmiogrodzka namalowana przez Jana Stykę nadal nie została zebrana w całość po jej pokawałkowaniu przez autora na 60 części, a jak wiadomo przedstawiała ona wspomnianą wyżej bitwę prowadzącą do zdobycia Sybinu przez powstańców węgierskich pod wodzą Józefa Bema;

– a dziś monetę tworzą elfowie – z Sybinu pochodzą założyciele grupy Elrond (związek tej nazwy z elfami – patrz: „Władca Pierścieni”), która stworzyła kryptowalutę eGold;

– traktatu wpływ wielki – bez wątpienia Traktat w Trianon zmienił w tym mieście wiele;

– stąd przywódca rządzi całym krajem – prezydentem Rumunii jest obecnie Klaus Werner Iohannis, który pochodzi właśnie z Sybinu i przez kilkanaście lat był burmistrzem tego miasta;

– dziedzictwo kiedyś może – historyczne centrum Sybinu jest kandydatem do Listy światowego dziedzictwa UNESCO;

– dziś gwiazda nad drewnem pieczę dzierży opodal – to nieco bardziej luźne skojarzenie dotyczy stowarzyszenia ASTRA (Asociația Transilvană pentru Literatura Română și Cultura Poporului Român), które ma swoje zasługi w budzeniu rumuńskiej świadomości narodowej a dziś sprawuje pieczę nad zlokalizowanym w sąsiedztwie przedmieść Sybinu ogromnym i wspaniałym muzeum, pełnym drewnianych zabytków; słowo astra zaś to po łacinie gwiazdy, stąd umieszczone w tekście skojarzenie;

– żeliwo wiekowe zaś prawdą chronić trzeba by nie runęło pod przechodnia stopą – chodzi oczywiście o Most Kłamców w Sybinie, który pochodzi z połowy XIX w. jest ponoć najstarszą żeliwną przeprawą w tej części Europy, ale ma być zupełnie nieodporny na kontakt z osobami, które splamiły się kłamstwem.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2022:

Pytanie nr 17/2022

Tym razem chcemy zadać nieco śliskie, choć przecież górskie pytanie. Każdy z nas się czasem jakoś ślizga, sposobów na to jest przecież wiele. Jedni się z tego cieszą, inni się wówczas wkurzają, czasem bywa śmiesznie, czasem niebezpiecznie, czasem po prostu cudownie. Prawie sto lat temu w pewnej zwykle nie kojarzonej ze stromiznami i przepaściami górskiej miejscowości, gdzie dziś ludzie ślizgają się na potęgę, zorganizowano taki konkurs w ślizganiu, jakiego Polska wówczas jeszcze nie widziała. Kilkanaście lat później w zupełnie innym, ale także położonym w Karpatach miejscu, jeden z naszych rodaków ślizgnął się tak wspaniale, że jako pierwszy na świecie otrzymał pewne przyznawane do dziś i niezmiernie cenione wyróżnienie. W odpowiedzi prosimy o podanie, jak nazywał się ten człowiek i gdzie swój ślizg rozpoczął.

Odpowiedź:

W pytaniu chodzi oczywiście o Tadeusza Edwarda Górę i jego przelot o długości 577,8 km z Bezmiechowej Górnej do Solecznik Małych koło Wilna. Dokonał tego 18 maja 1938 r. na szybowcu PWS-101 i za to osiągnięcie został on jako pierwszy w historii pilot szybowcowy nagrodzony Medalem Lilienthala. W pytaniu wspomniano o jeszcze jednym wydarzeniu – chodzi o I Konkurs Ślizgowców czyli zawody szybowcowe, które odbyły się w 1923 r. na stokach góry Litwinka, znajdującej się pomiędzy Białką a Czarną Górą.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Sebastian Wypych 1 pkt

Pytanie nr 18/2022

W jednej z pogórzańskich miejscowości znajduje się kopia pewnego interesującego obiektu sakralnego. Można powiedzieć, że kopię z oryginałem łączy dosłownie i w przenośni mały kawałek gruntu. Kopiowane dzieło zostało jednak zaadoptowane do lokalnych warunków i jak sami widzicie, na przykładzie przedstawionych poniżej panoram, różni się od oryginału detalami. Jak nazywa się i w jakich górach leży ujęte w ramkę miasto uwidocznione w oryginalnym dziele?

Odpowiedź:

Poszukiwany obiekt sakralny to kaplica Matki Bożej Anielskiej, zwana Porcjunkulą, którą otrzymał w darze od benedyktynów święty Franciszek z Asyżu. Wierną kopię tej kaplicy można obejrzeć w Wieliczce w ogrodach klasztoru Ojców Franciszkanów–Reformatów. W boczną ścianę wielickiej kaplicy wmurowano kamień węgielny pochodzący z Asyżu, a samo słowo portiuncula po łacinie oznacza ‘małą cząsteczkę, skrawek gruntu’. Przyglądając się pogórzańskiej kaplicy znajdziemy kilka różnic względem oryginalnej budowli, m.in. próżno szukać na polichromii zdobiącej fasadę panoramy Asyżu, leżącego u stóp Monte Subasio, jednego ze szczytów Apeninu Umbryjsko-Marchijskiego, będącego częścią Apeninów.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Pytanie nr 15/2022

Zawsze lepiej mieć jakąś podpowiedź niż żadną. Podpowiadamy więc pokrótce, że chodzi nam o nazwę miasta leżącego na terenie polskich Karpat, w którym zakłady związane z jego nazwą nazywano potocznie jak roślinę, roślinę jednak nazywano jak grzyb. Napiszcie nam prosimy, co to za miasto.

Odpowiedź:

Na pewno lepszy rydz niż nic. A w naszym pytaniu chodziło o Krosno. W Krośnie przez ponad 60 lat działały Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Krosnolen”, zwane powszechnie „Lnianką”. Lnianka z kolei to jedna z popularnych nazw lnicznika siewnego (Camelina sativa), inaczej określanego jako rydz albo rydzyk, co wiąże się zwykle z barwą nasion. Rydz to jak wiadomo popularne określenie na mleczaja rydza (Lactarius deliciosus), choć w praktyce również mleczaja świerkowego czy mleczaja jodłowego, jadalnych grzybów z rodziny gołąbkowatych. A przywołane powiedzenie odnosi się raczej na pewno, co niektórych zaskakuje, właśnie do lnicznika i uzyskiwanego z niego oleju, a nie do wspomnianych powyżej grzybów.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt

Pytanie nr 16/2022

Dwa poniższe obrazy, zdjęcie pewnej zrujnowanej budowli oraz kadr z pewnego starego, zapomnianego (zapewne słusznie) filmu na pierwszy rzut oka nie łączy nic. Wiedzcie jednak, że w tle jednego i drugiego znajduje się ta sama grupa górska. Ponadto widoczna budowla ściśle wiąże się z przyczyną, dla której wspomniany film został nakręcony dokładnie tam, a nie gdzieś indziej, a były to czasy świetności tego miejsca (choć wielu by powiedziało, że raczej upadku). Warto tutaj odnotować, że w filmie góry te “odgrywają” rolę innej karpackiej grupy górskiej. Napiszcie nam zatem, czym jest ta budowla widoczna na zdjęciu, w jakich górach się znajduje, jaki tytuł nosił film, oraz w jakich górach, według filmowej fabuły, dzieje się akcja widoczna w kadrze.

Odpowiedź:

Budowlę widoczną na zdjęciu, choć ma już kilkadziesiąt lat, oglądać legalnie można dopiero od niedawna. Jest to bowiem wieża dowodzenia strzelnicy czołgowej (znanej również jako “tankdrom”) z dawnego czechosłowackiego (a potem słowackiego) poligonu wojskowego Javorina na terenie Gór Lewockich. Jego historia jest niezwykle ciekawa, powstał w roku 1952, w tym celu wysiedlono szereg miejscowości, a ta ciekawa krajobrazowo grupa górska stała się na wiele lat zamkniętą dla postronnych areną ćwiczeń wojskowych, w tym i formacji pancernych. To połączenie obecności wojska z walorami widokowymi sprawiło, że już w roku 1955 czechosłowaccy filmowcy wykorzystali ów poligon jako plener do filmu “Tankova brigada” (pol. “Brygada pancerna”). W dużym skrócie, film ten, realizując cele ówczesnej komunistycznej propagandy, opowiada historię czechosłowackiej brygady pancernej walczącej wraz z Armią Czerwoną o odbicie Czechosłowacji z rąk niemieckich. Sceny nakręcone na poligonie Javorina pokazują walki o Przełęcz Dukielską w ramach Operacji Dukielsko-Preszowskiej. W kadrze dołączonym do pytania widać słupek graniczny, jest to więc fragment sceny pokazującej symbolicznie przekraczanie przedwojennej granicy polsko-czechosłowackiej. Można zatem powiedzieć, że w filmie tym Góry Lewockie zagrały Beskid Niski.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Tomasz Olejarczuk 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Team M&M 0.5 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Pytanie nr 11/2022

Tym razem chcemy, abyście podeszli do odpowiedzi nie tylko tak jak zwykle z obszerną wiedzą, ale i prawdziwie szeroką wyobraźnią i zanim ruszycie śledzić atrakcje czekające na podróżników w saharyjskich piaskach, kanadyjskich lasach czy choćby na Podhalu, powiedzcie nam, z jakich części składa się to wspaniałe urządzenie i do czego z założenia służy. Dla podpowiedzi dodamy, że informacji na ten temat udzieliliby Wam z pewnością fachowcy z pewnej międzynarodowej placowki naukowo-usługowo-badawczej zlokalizowanej w jednej z beskidzkich miejscowości.

Odpowiedź:

Rysunek przedstawia wykonany z drewna świerkowego klasyczny imagineskop Jabcona, który składa się z substancji okalającej (encircling substance), przezioru (sight vane) oraz trzymadła (handle). Został on dokładnie opisany w dziele noszącym tytuł: „Wstęp do imagineskopii (próba zarysu)” autorstwa Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego. Pod tym pseudonimem artystycznym ukrywał się profesor Stanisław Moskal, poważny naukowiec, zajmujący się między innymi ekonomią rolnictwa i socjologią wsi oraz etnologią, pisarz i podróżnik, znawca i miłośnik Podhala, Tatr oraz wielu innych gór, bez wątpienia nietuzinkowa postać. Sam tekst, dotyczący fikcyjnej nauki noszącej nazwę imagineskopia i zajmującej się poszerzaniem wyobraźni, stanowi znakomity i jednocześnie smakowity pastisz tekstu naukowego, zawierający też liczne nawiązania do terenu Karpat. Z inicjatywy Stanisława Moskala powołano też Międzynarodowe Biuro do Spraw Powiększania Wyobraźni. Początkowo miało ono siedzibę w schronisku Betlejemka na Hali Gąsienicowej i zajmowało się między innymi niezłą zabawą oraz organizacją zawodów w jak najwolniejszym zjeździe z Kasprowego, później zostało przeniesione do Kukowa, aktualnie zaś jego działalność wydaje się być czasowo zawieszona. Nie sposób niestety przybliżyć tu wszystkich pomysłów i inicjatyw związanych z pracą, twórczością i działalnością tak Stanisława Moskala jak i Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego, nie pozostaje nam więc nic innego, jak zachęcić do zgłębienia tego tematu we własnym zakresie.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt

Pytanie nr 12/2022

Smutny to fakt, bardzo rzadko jeździ się na wycieczki górskie pociągiem. Trudno się dziwić, parkingi zazwyczaj są blisko atrakcji turystycznych, a i sieć kolejowa nastawiona jest głównie na po prostu wożenie ludzi z miejscowości do miejscowości. Odzwierciedla to np. nazewnictwo stacji i przystanków kolejowych. Na szczęście istnieją wyjątki – poszukajmy ich w niniejszym pytaniu. Podajcie cztery nazwy karpackich stacji lub przystanków kolejowych, w których nie ma nazwy miejscowości (ani jej części, dzielnicy, przysiółka itd.) w mianowniku? Mogą to być nazwy nawiązujące do ciekawych obiektów turystycznych lub geograficznych. Przykładowo: przystanku Kraków Business Park nie uznamy, ale Krakowski Business Park już tak. 

Odpowiedź:

Tak jak się spodziewaliśmy, pytanie to zachęciło Was do podróży po mapach kolejowych szlaków i odkrycia całkiem pokaźnej liczby stacji i przystanków z nazwami w tak nietypowej formie, a położonych nierzadko w ciekawych turystycznie miejscach. Wymieńmy je tutaj wszystkie. 

W polskich Karpatach mamy tylko dwa takie przystanki kolejowe: Zamek Bulowicki na linii Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko Biała Główna, a także, co ciekawe, Wisłoczanka (nie jest to wcale nazwa wsi ani nawet przysiółka!) na linii Rzeszów Główny – Jasło.

Dużo więcej stacji i przystanków tego typu znaleźć można po drugiej stronie Tatr. Na Tatrzańskich Kolejach Elektrycznych pociąg zatrzymuje się w takich miejscach (ale nie miejscowościach) jak Danielov Dom, Pod Lesom, Sibir, Popradské Pleso i Pekna Vyhliadka (czy można sobie wyobrazić piękniejszą nazwę?…). Nieco dalej na linii zębatej Štrba – Štrbse Pleso istnieje przystanek Tatranský Lieskovec, zaś linię kolejową do Tatrzańskiej Łomnicy łączy z resztą słowackiej sieci kolejowej stacja węzłowa Studený Potok. W pozostałych częściach Słowacji na linii z Michalany – Łupków znajduje się przystanek Monastyr (od pobliskich ruin klasztoru), na linii Červená Skala – Margecany przystanek Dobšinská Ľadová Jaskyňa (oczywiście od słynnej jaskini) zaś na Czarnohrońskiej Kolei Leśnej mamy przystanek Svätý Ján nazwany tak od… pobliskiej kapliczki św. Jana Nepomucena.

W Ukrainie również możemy znaleźć wiele nazw tego typu. Na linii Użhorod – Sianki mamy przystanki Škola-Internát (Школа-Інтернат), Porohy (Пороги) a także… “202 km”. Przystanki kilometrowe znajdziemy również na linii Stryj – Mukaczewo: 1639, 1641, 1662, jak również stację Beskid – przy słynnym Tunelu Beskidzkim. 

Udało się Wam również znaleźć jednego reprezentanta kolei czeskich, czyli stację graniczną Vlárský průsmyk w Białych Karpatach na linii Uherské Hradiště – Trenčianska Teplá.

Spośród nadesłanych odpowiedzi musieliśmy odrzucić następujące propozycje, ze względu na to, że choć co prawda nie nazywają się tak jak miejscowości, to już jak jej części (osiedla, przysiółki itd.) tak: Hrebienok, Chvatimech, Gašparovo, Červená Skala (Słowacja) oraz Świdowiec (Ukraina). Przystanek HRES na linii Lwów – Iwano-Frankowsk spełnia kryterium nazwy, ale niestety położony jest poza Karpatami, więc go też musieliśmy odrzucić. Oczywiście odrzuciliśmy również wszystkie nazwy, które okazały się być zmyślone;)

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1pkt
Nikoletta 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Wojciech Pawlus 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Marek Węglarz 0.75 pkt

Pytanie nr 13/2022

W tym jakże przyjemnym budyneczku w pewnym zakładzie podawano przed laty potrawy takie jak zupa czekoladowa albo z kalarepy, ogórki faszerowane, mamałyga, smakowite budynie, suflety, leguminy i różne opiekanki, wszystko według zaleceń i przepisów pewnego nietuzinkowego lekarza i jego żony. Na gości, którzy zawitali w progi tego zakładu, czekały też inne atrakcje, na przykład poranna pobudka japońskim instrumentem muzycznym, kąpiele w rosie, wodzie czy promieniach słonecznych oraz wspólna gimnastyka, a wszystko to po to, by żyć długo i władać sobą. Dziś kilkaset metrów od terenu tych radosnych aktywności znajduje się siedziba poważnej dyrekcji pewnej powstałej nieco ponad 20 lat temu instytucji. Jak nazywa się ta instytucja i co jej nazwa ma wspólnego z wprowadzoną swego czasu, ale dziś już zmienioną, nazwą miejscowości, o której jest mowa w pytaniu.

Odpowiedź:

Zdjęcie zawarte w pytaniu przedstawia budynek jadalni w Zakładzie Przyrodoleczniczym doktora Apolinarego Tarnawskiego. Zakład ten działał od 1893 r. w Kosowie, którego nazwa została w 1937 r. przemianowana na Kosów Huculski. Apolinary Tarnawski stosował niezwykłe jak na ówczesne czasy metody lecznicze, stawiając nacisk na odpowiednią dietę, przede wszystkim jarską oraz ruch i zdrowy tryb życia. Gości i pacjentów Zakładu witało hasło „władaj sobą”, a przepisy na wspaniałe i zdrowe potrawy podawane w Zakładzie doczekały się kilku publikacji. Dziś o świetności tego miejsca świadczy już tylko park i zachowane budynki, które są jednak w złym stanie technicznym. W Kosowie ma siedzibę również dyrekcja Parku Narodowego Huculszczyzna (Національний природний парк „Гуцульщина”), który utworzono w 2002 r. Jeden z naszych niezawodnych uczestników zauważył, że w Kosowie mniej więcej w tym samym czasie, a konkretnie w 2000 roku, utworzono również Kosowski Instytut Sztuki Użytkowej i Dekoracyjnej, będący filią Lwowskiej Narodowej Akademii Sztuki.  

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Tomasz Bujoczek 1 pkt
Team M&M 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 14/2022

Znaleźć cios mamuta to nie byle gratka, gdyż zwierzęta te wyginęły kilka tysięcy lat temu. Całkiem niedawno naukowcom udało się zsekwencjonować DNA tego wielkiego ssaka i coraz więcej mówi się o możliwości wskrzeszenia mamutów. Ale czy to aby na pewno konieczne…? W jakich łańcuchach górskich znajdziemy jeszcze mamuty i który z nich wyróżnia się najdłuższym “ciosem”?

Odpowiedź:

Pytanie dotyczyło mamutów, czyli największych skoczni narciarskich. Aby zaliczyć skocznię do kategorii mamucich jej punkt konstrukcyjny K musi być umieszczony powyżej 170 metra, a rozmiar skoczni HS powyżej 185 m. Obecnie na świecie funkcjonują cztery mamuty – w Vikersund w Górach Skandynawskich (zakładając definicję łańcucha górskiego wraz z przyległymi pogórzami) oraz trzy na terenie Alp w Planicy, Tauplitz/Bad Mitterndorf i Oberstdorfie. Podchodząc do odpowiedzi z prawdziwie szeroką wyobraźnią, za cios mamuta można uznać albo rozbieg (Planica), albo najdłuższy oddany skok (Vikersund), albo zeskok (Planica i Vikersund ex aequo) zależnie od tego, z której strony na mamuta patrzeć, dlatego postanowiliśmy przyznać punkty zarówno za wskazanie skoczni Letalnica w Planicy jak i VIkersundbakken w Vikersund). 

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Team M&M 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Szanowne Koleżanki i Koledzy!

Informujemy, że uległ zmianie adres e-mail Konkursu Całorocznego prowadzonego przez SKPG Kraków.

Zainteresowanych uprzejmie prosimy o przesyłanie odpowiedzi oraz wszelkiej korespondencji na nowy adres e-mail

konkurs.skpg@gmail.com

Zachęcamy, by przetestować ten adres wysyłając odpowiedzi na wakacyjną serię pytań konkursowych, które opublikujemy już wkrótce 😉 Bądźcie czujni!

Z pozdrowieniami,

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 9/2022

Nie wszystko złoto, co się świeci – jak mówi słynna fraza, a z drugiej strony złoto przyjmuje przeróżne oblicza. Chcemy Was zapytać, jaki nominał widnieje na rewersie pewnej europejskiej monety, gdy awers przedstawia złoto północy, którego jedyne stanowisko w Karpatach znaleziono w Polsce w czarnym złocie?

Odpowiedź:

Poszukiwany nominał, to 2 euro na fińskiej monecie, której awers przedstawia malinę moroszkę zwaną też maliną nordycką oraz złotem północy. Jej dojrzały owoc przyjmuję barwę żółto-pomarańczową, a krótki okres owocowania w połączeniu z walorami zdrowotnymi i smakowymi sprawia ze jest rośliną drogą i cenioną. Uznawana jest za narodowy przysmak i skarb narodowy w niektórych krajach oraz za roślinny symbol Skandynawii. Jest to roślina strefy podbiegunowej, poza Skandynawią występuje też w Rosji i na Alasce. Natomiast w naszym kraju znalazła się Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako relikt epoki lodowcowej. Najbardziej lubi torfowiska i bagna. Jej jedyne stanowisko w Karpatach znaleziono na torfowisku Puścizna Wielka w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Tomasz Bujoczek 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 10/2022

Kiedyś to były widoki w górach. Zalesienie było o wiele mniejsze, a nawet jeżeli jakiś wierzchołek był zarośnięty, to bardzo często stała na takim szczycie drewniana wieża triangulacyjna, na którą można było się wspiąć i podziwiać panoramę. No ale lata minęły, a zaniedbane triangule zawaliły się praktycznie wszystkie w latach 80. i 90.. Z kolei na początku XXI wieku, w związku z rozszerzeniem Unii Europejskiej i udostępnieniem środków na rozwój turystyki, samorządy zaczęły masowo budować wieże widokowe. Znów można było podziwiać widoki ponad koronami drzew, ale niestety historia zatoczyła koło – pozbawione odpowiedniej konserwacji nowe wieże niszczeją. Ta na Radziejowej musiała zostać odbudowana od zera, ta na Mogielicy stoi zamknięta i pewnie już wkrótce się zawali. Na szczęście jednak, o ile triangule odeszły w zapomnieniu, upadek nowych kontrukcji bywa dość dobrze udokumentowany. Poniżej widzicie fragment ogólnodostępnego filmiku przedstawiającego bezpowrotne zburzenie jednej z takich wież powstałych w ostatnich latach, której żywot był wyjątkowo krótki. Napiszcie nam, gdzie ta wieża się znajdowała a także do spotkania jakich trzech postaci historycznych doszło w tym miejscu według legendy tam promowanej.

Odpowiedzi prosimy przesyłać mailowo na adres: konkurs@skpg.krakow.pl do 30 czerwca 2022 r.

Odpowiedź:

Wieża widokowa, której urzekające kontrolowane zburzenie zostało uwiecznione na filmie, stała w przy źródle Kralova Studňa, przy granicy polsko-słowackiej w Górach Leluchowskich. W dawnych czasach przebiegał tędy jeden ze szlaków handlowych z Polski na Węgry, a  według legendy miało tutaj dojść pod koniec XV w. do spotkania między królem Węgier Maciejem Korwinem, a królem Polski Kazimierzem Jagiellończykiem oraz jego synem Kazimierzem, uznanym później za świętego. Wieża widokowa postawiona została w 2011 roku, a zburzona została w 2021 roku i z dużym prawdopodobieństwem jest najkrócej istniejącym tego typu obiektem w Karpatach. Niestety ekipa Konkursu nie była obecna przy burzeniu, a filmik ilustrujący pytanie można zobaczyć >tutaj<

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Tomasz Bujoczek 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt
W Czasie Pracy Laski Się Nudzą 1 pkt
Team M&M 1 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Pytanie nr 7/2022

Wiadomą jest rzeczą, że na terenie uprawnień przewodników beskidzkich jest poważny niedobór nazw topograficznych na literę E. Jedną potrafi podać każdy. Dwie dorzucił swego czasu całkiem kozacko pewien znamienity przewodnik i popularyzator wiedzy o Beskidach, więc sprawa jest teraz powszechnie znana. Wiadomo też, że sporą część wspomnianego terenu uprawnień zamieszkują Górale. Ale w Polsce jest grupa etnograficzna, której część również określa się jako Górali. Górale ci mają tam u siebie miejscowość, której nazwa zaczyna się na literę E, choć pewnie nie podzielą się nią, choćby ze względu na odległość do najbliższych beskidzkich szczytów. Chcielibyśmy, abyście jako odpowiedź na nasze pytanie podali nazwę tej właśnie miejscowości.

Odpowiedź:

Nie tylko południe Polski ma swoich Górali – mianem tym określa się również Kociewiaków zamieszkujących północną, nieco wyżej położoną część Kociewia, czyli okolice miast Skarszewy i Tczew. W tamtym rejonie znajduje się gmina wiejska Trąbki Wielkie, a na jej terenie miejscowość o nazwie Ełganowo, o którą chodziło w naszym pytaniu.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 8/2022

Jak nazywa się (i czy słusznie) pasmo górskie, w którym znajduje się przedstawiony na zdjęciu nagrobek? 

Odpowiedź:

Jeśli dokładnie przyjrzymy się nagrobkowi przedstawionemu na zdjęciu, to w dolnej części pomnika dojrzymy miniaturkę znanej na całym świecie fotografii zatytułowanej „Lunch atop a Skyscraper”, którą wykonał Charles C. Ebbets w latach 30tych na szczycie kompleksu Rockefeller Center w Nowym Jorku. Przedstawia ono 11 robotników beztrosko jedzących lunch na metalowej belce zawieszonej 250 (!) metrów nad ziemią.

Siedzący po prawej stronie Gustáv Popovič miał wysłać powyższą fotografię do żony z dopiskiem „Kochana Marysieńko, nic się o mnie nie martw. Jak widzisz, ciągle mam butelkę w ręku. Całuję, Gustav.” Gustáv pochodził z słowackiej miejscowości Vyšný Slavkov i to właśnie tam na miejscowym cmentarzu został pochowany wraz z małżonką. Wieś leży na pograniczu Braniska, Bachurenia i Gór Lewockich, lecz sam cmentarz znajduje się na stokach Braniska. Pytanie o słuszność nazwy miało nawiązywać do najwyższego szczytu Pienin Spiskich, który z kolei Braniskiem nazywany jest niesłusznie, a o powszechności problemu niech poświadczy poniższa tabliczka zawieszona na szczycie Żaru.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Tomek Bujoczek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Team M&M 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 0,5 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu:

Pytanie nr 5/2022

Czy tego chcemy, czy nie, pomniki są atrakcjami turystycznymi. Zwłaszcza w ostatnich latach samorządowcy różnej maści prześcigają się w ich stawianiu – im więcej i im ciekawsze, tym lepiej. W pewnej miejscowości w polskich Karpatach mamy między innymi pomniki:

• kogoś, kto odbył podróż dookoła świata
• kogoś, kto był między innymi taternikiem i przewodnikiem
• kogoś, kto działał na zlecenie władz swojego kraju 
• kogoś, kogo profesja wymagała licznych wyjazdów do egzotycznych krajów

Powiedzcie nam, jak się nazywa ta miejscowość?

Odpowiedź:

Pisząc to pytanie chcieliśmy, abyście przyjrzeli się przede wszystkim pomnikom nowym, powstającym licznie w ostatnich latach, raczej z potrzeby stworzenia “produktu turystycznego”, niż upamiętnienia jakiejś zasłużonej postaci. Przyznajemy jednak, że zwięzła treść zagadki stworzyła pole do całkiem bogatych interpretacji oraz odnajdywania przez Was mało znanych faktów z życia wydawałoby się dobrze znanych osób, a także przypominania sobie całkiem zapomnianych monumentów, wszystko po to, żeby w mniej lub bardziej naciągany sposób dopasować miejscowość do przedstawionych przez nas kryteriów. Doceniamy to. Niemniej jednak uważamy, że tylko jedna odpowiedź w pełni nas satysfakcjonuje. Miejscowością, która według nas najlepiej spełnia warunki postawione w pytaniu jest Bielsko-Biała, w której to w ostatnich latach powstała seria pomników – “bajkowy szlak” – upamiętniających postaci z filmów rysunkowych tworzonych w tamtejszym słynnym Studiu Filmów Rysunkowych:

• ktoś, kto odbył podróż dookoła świata – Bolek i Lolek, w filmie pełnometrażowym “Wielka podróż Bolka i Lolka”,
• ktoś, kto był między innymi taternikiem i przewodnikiem – Reksio w odcinkach “Reksio taternik” i “Reksio przewodnik”,
• ktoś, kto działał na zlecenie władz swojego kraju – Smok Wawelski na zlecenie księcia Kraka udał się na poszukiwania profesora Baltazara Gąbki w “Porwaniu Baltazara Gąbki”, ale również i Tajemniczy Don Pedro, szpieg z krainy Deszczowców,
• ktoś, kogo profesja wymagała licznych wyjazdów do egzotycznych krajów – Pampalini, łowca zwierząt, usiłował bezskutecznie łapać egzotyczne zwierzęta.

Prawda, że wszystko pasuje idealnie? Zdecydowaliśmy jednak, że przyznamy połówki punktów za dwie alternatywne odpowiedzi.

Pierwsza z nich to Zakopane. Jak się okazuje, mający swój pomnik tutaj Władysław hrabia Zamoyski odbył podróż dookoła świata w latach 1879-1881 (Ale uwaga! choć był wybitnym żeglarzem, całego świata nie opłynął kapitan Mariusz Zaruski; także Koziołek Matołek, choć jest bohaterem serii książek “Wielki rajd dookoła świata”, nie przekroczył w nich Atlantyku, docierając najdalej na wschód, przez Władywostok, do Quebecu, a na zachód tylko do Dakaru). Taterników i przewodników upamiętnionych jest w Zakopanem wielu. “Na zlecenie władz” działał chociażby Zaruski, zaś co do kogoś, kogo profesja wymagała licznych wyjazdów do egzotycznych krajów… Zamoyski był tylko raz w egzotycznej podróży, Koziołek Matołek – czy miał w ogóle jakąś “profesję”? A Jan Paweł II owszem, odbył wiele egzotycznych podróży, ale czy jego profesja tego wymagała? Prawie dwa tysiące lat historii Papieży – więźniów Watykanu zdają się temu przeczyć. 

Druga to Zawoja. Tutaj oczywiście mamy pomnik Hugona Zapałowicza, który też odbył podróż dookoła świata, między innymi badając Amerykę Południową. On sam mógłby zostać również uznany za “przewodnika i taternika”, podobnie jak Franciszek Siła-Nowicki, aczkolwiek nie znamy źródeł potwierdzających ich działalność w roli przewodników. Kto “działał na zlecenie władz”? Być może Hugo Zapałowicz, sędzia wojskowy, albo Franciszek Römer, urzędnik leśny. A kogo “profesja wymagała licznych wyjazdów do egzotycznych krajów”? Cóż, Zapałowicz odbył tylko jedną egzotyczną wyprawę badawczą, a dlaczego Jan Paweł II niezbyt pasuje do tego kryterium, napisaliśmy powyżej.

Na koniec chcemy docenić odkrycie, że również Julian Fałat, upamiętniony w Bystrej, odbył podróż dookoła świata. W tej miejscowości niestety brak jest jednak pomników, które w jakikolwiek sposób można byłoby podciągnąć pod pozostałe kryteria.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

W Czasie Pracy Laski Się Nudzą 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Team M&M 0,5 pkt
Agnieszka Bazylów 0,5 pkt
Karol Olszański 0,5 pkt
Mariusz Pietrzak 0,5 pkt
Krzysztof Skowronek 0,5 pkt
Sylwia Smela 0,5 pkt
Tomasz Bujoczek 0,5 pkt
Andrzej Zabłocki 0,5 pkt
Marek Węglarz 0,5 pkt
Bartłomiej Cisowski 0,5 pkt

Pytanie nr 6/2022

Niemal dokładnie 160 km od obiektu ukazanego na zdjęciu znajduje się inna budowla o egzotycznych rysach, które to rysy nadał jej ten sam architekt. Zupełnie nie chcemy się spierać, czy miejscowość, w której się ona znajduje, leży na jakimś Pogórzu czy też nie. Jesteśmy natomiast ciekawi, czy potraficie podać nam w odpowiedzi, jakie jest wezwanie zabytkowego kościoła znajdującego się w tej miejscowości?

Odpowiedź:

Budowle o egzotycznych rysach łączy Franciszek Maria Lanci, architekt włoskiego pochodzenia, tworzący w XIX w. Polsce. Na zdjęciu umieściliśmy fragment jednego z pierwszych jego dzieł, czyli Oranżerii Egipskiej w zespole parkowo-pałacowym w Końskich, zaś w odległości 160 km od niej położony jest zaprojektowany w stylu mauretańskim pałac w Osieku. A jakby nie patrzeć kościół w Osieku jest pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Andrzej Zabłocki 1 pkt
Marek Węglarz 1 pkt
Tomasz Bujoczek 1 pkt
Sylwia Smela 1 pkt
Monika Mielnikiewicz 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Karol Olszański 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Team M&M 1 pkt
W Czasie Pracy Laski Się Nudzą 1 pkt
Wojciech Pawlus 1 pkt

Aktualna klasyfikacja Konkursu: