Nazwę swą zawdzięcza ciemnofioletowej, żałobnej barwie kwiatów. Prowadzone są pionierskie badania nad jego zastosowaniem w leczeniu nowotworów – na razie udowodniono działanie in vitro, ale może kiedyś w przyszłości…
Występowanie
Siedlisko: skraje lasów, zarośla, brzegi potoków
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Bodziszek leśny tworzy dwie odmiany różniące się nieco kształtem liści i wielkością kwiatów: niżową oraz górską. Nazwa rodzajowa bodziszków (łac. geranium) pochodzi od greckiego słowa geranos = żuraw z uwagi na kształt owoców – rozłupni, pękających na 5 opatrzonych ością rozłupek. Ości rozłupek, w trakcie ich pękania, skręcają się śrubowato, rozrzucając nasiona na spore odległości. Taki sposób rozsiewania nazywa się autochorią.
Występowanie
Siedlisko: lasy liściaste i mieszane, łęgi, ziołorośla, pastwiska górskie, od regla dolnego po piętro alpejskie
Występowanie: prawie cała Europa, Syberia
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwany też pychawcem. Roślina o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu. Z tego powodu używana jako środek przeciw molom. Wyciągi wodne stosowane są jako przeciwwirusowe środki ochrony roślin. Właściwości lecznicze rośliny odkrył podobno św. Robert, żyjący na przełomie VII i VIII wieku i stąd łacińska nazwa gatunkowa (łac. geranium robertianum) – stosował bodziszek w kamicy nerkowej oraz w krwawieniach.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: lasy, zarośla, cieniste skały, mury, piargi, w górach po piętro kosodrzewiny
Występowanie: prawie cała Europa, umiarkowane strefy Azji, Afryka, zawleczony do Ameryki i Nowej Zelandii
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kwiaty zapylane są przez motyle z długą ssawką. Trzmiele z krótkim „ryjkiem” wygryzają dziurę w ściankach kielicha i korony, wykradając nektar bez zapylania kwiatów.
Występowanie
Siedlisko: łąki, lasy liściaste i brzegi lasów
Występowanie: prawie cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kwiaty otwierają się w pełni dopiero nocą, wabiąc ćmy, które je zapylają. W dopełniaczu bniec ma dwie formy: „bieńca” i „bnieca”, z czego ta pierwsza jest jedynym przykładem w języku polskim wyrazu z dwoma ruchomymi „e”.
Występowanie
Siedlisko: miejsca ruderalne, zarośla, pola, przydroża
Występowanie: cała Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Wiosenne pędy używane były na zupę i jarzynę. Dla koni szkodliwy ze względu na zawartość glechominy. Zarówno polska jak i łacińska nazwa podkreśla, zresztą dość luźne, podobieństwo do bluszczu.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: wilgotne łąki, łęgi, obrzeża lasów, zarośli, chętnie na glebach bogatych w azot, aż po regiel dolny
Występowanie: w prawie całej Europie, wtórnie zawleczony do Ameryki Pn., w Polsce pospolity do 1500mnpm.
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jedyny dziko rosnący w Polsce gatunek bluszczu. Krzew pnie się po korze drzewa za pomocą czepnych korzonków przybyszowych i stąd jego łacińska nazwa hedera (z grec. hedera – umocowanie). Liście zimozielone – czyli nie opadają na zimę. W Polsce roślina zakwita bardzo rzadko (a zakwita dopiero po 8-10 latach). Uprawa bluszczu w celach dekoracyjnych sięga starożytności, kiedy to odgrywał ważną rolę w kulcie Dionizosa, przedstawianego w wieńcu z bluszczu na głowie i z obwiniętą bluszczem pałką w ręku. Bluszcz jest rośliną długowieczną – rośnie 500 do 1000 lat!
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy liściaste mieszane i bukowe
Występowanie: w niższych położeniach górskich do 780mnpm.
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwa rodzajowa (łac. sambucus) znana już od starożytności i być może pochodzi od gr. sambyke = harfa – niektóre gatunki z tego rodzaju stosowano do wyrobów instrumentów muzycznych.
Występowanie
Roślina trująca
Siedlisko: zręby, obrzeża lasów i zarośli, brzegi potoków, po regiel górny
Występowanie: Europa, północna Azja, Ameryka Północna
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest jedną z najstarszych roślin leczniczych, znaną od czasów prehistorycznych. W medycynie ludowej przypisywano mu cudowne działanie i otaczano czcią i rzeczywiście kwiaty zawierają substancje wykrztuśne, kora – moczopędne, a owoce – napotne i przeczyszczające. Podobno posiada związek z siłami zła, ale też potrafi przeciwdziałać czarom i urokom. Wszystkie części rośliny w stanie surowym są toksyczne z powodu zawartości glikozydu sambunigryny, rozkładającego się po ususzeniu lub ugotowaniu. W gospodarstwie domowym wyrabiano z bzu soki, syropy, powidła, wódki i wina. W przemyśle owoców używa się do barwienia dżemów i win, a także dawniej uzyskiwano z nich czarny barwnik do trwałego barwienia tkanin. Rdzeń pędów natomiast używany jest w mikrotechnice i zegarmistrzostwie.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: lasy liściaste i mieszane, zarośla, polany, gruzy, wysypiska, w górach do 1100mnpm
Występowanie: Europa, północno-zachodnia Afryka, Kaukaz, Azja Mniejsza
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Niewielka krzewinka z rodzaju wrzosowatych, relikt okresu zlodowacenia, wytwarzająca dobrze widoczne czarne owoce podobne do jagód. Dawniej używano ich do farbowania płótna i wełny na kolor brunatny bądź czerwony. Zawierają dużo witaminy C i PP oraz mikroelementów, ale są trujące. Łacińską nazwę (łac. Empetrum nigrum) przeniesiono z określenia enpetron (gr. en – między, łac. petros – skała), używanego w starożytności do nazywania ogólnie roślin górskich. W piętrze alpejskim i subalpejskim gór występuje podgatunek obupłciowy (w przeciwieństwie do dwupiennego niżowego).
Występowanie
Siedlisko: borówczyska, wrzosowiska, wilgotne zarośla kosówki, torfowiska, wydmy nadmorskie, na glebach kwaśnych
Występowanie: półkula północna, w Polsce na północy oraz w Karpatach i Sudetach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
