ania

Pytanie nr 5/2025

W kwietniu wysyłamy Was na poszukiwanie postaci – jednej z najwybitniejszych w swojej dziedzinie i dlatego nieprzypadkowo wyposażamy Was w zegar. Osoba, o której mowa, urodziła się we wsi dziś będącej w pobliżu kilku granic (w tym tej państwowej i tej turystycznej), po ukończeniu szkoły średniej wyjechała do miasta u podnóża Karpat, potem oddaliła się od tego łańcucha górskiego jeszcze bardziej, zmieniła imię (jak wielu jej podobnych), zamieszkała nieopodal puszczy, przez pewien czas piastując stanowisko wiceprezesa dość specyficznego oddziału pewnego stowarzyszenia. Nasz bohater zostawił po sobie wielotomowy podręcznik – do dziś można jego egzemplarze dostać w antykwariatach, choć tanio nie jest. Napiszcie, prosimy, czego był/a wiceprezesem i co o dziewiątej.

Odpowiedź:

O czwartej rano otwiera swe kielichy powój polny. Niewiele później rozchyla swe płatki dzika róża. Pomiędzy piątą a szóstą budzą się różne gatunki ziół włóknistych. Po szóstej podnosi się wierzbówka. Około siódmej ruszają się anemony. Między ósmą a dziewiątą ożywiają się gencjany, przetacznik i stokrotka. O dziewiątej najwyższy czas by obudziły się tulipany i kurzy ślep. Około dziesiątej wychylają się dzbanuszki tysiącznika, a mak polny do snu układa swoje płatki…

Tak roślinny zegar objaśniał Aleksander Podwapiński (brat Wawrzyniec Maria Aleksander Podwapiński) – jeden z najwybitniejszych polskich zegarmistrzów, autor wielotomowego podręcznika. Podwapiński urodził się w Radoszycach – przy granicy Bieszczadów i Beskidu Niskiego (jednocześnie przy dzisiejszej granicy polsko-słowackiej). Po ukończeniu szkoły średniej studiował w Krakowie, a następnie wstąpił do klasztoru w Niepokalanowie (nieopodal puszczy Kampinoskiej). Razem z br. Salezym Mikołajczykiem zainicjował powstanie, istniejącej do dziś, Ochotniczej Straży Pożarnej w Niepokalanowie – była to pierwsza w Polsce straż złożona z zakonników. Podwapiński był wiceprezesem niepokalanowskiego oddziału straży. Praca bohatera naszej zegarowej zagadki została udokumentowana w filmie “Po szóstej podnosi się wierzbówka (1982), który – jak wiemy z nadesłanych maili – niektórzy z Was mieli okazję obejrzeć w ramach poszukiwania odpowiedzi.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Jolanta Guzik 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Bożena i Staszek 0,5 pkt

Pytanie nr 6/2025

Nie od dziś wiadomo, że pociągają nas wszelkie kategorie naj. Jesteśmy dumni, że w naszych pięknych górach już niedługo będziemy mieć swoje lokalne naj, a w dodatku przebijemy tę przepłaską stolicę – przynajmniej na chwilę… Wprawdzie równocześnie powstaje jeszcze coś co może popsuć nasze aspiracje do tej kategorii naj, ale jak to u nas  – powoli i podobno po partyzancku, tak więc zobaczymy, co będzie pierwsze! Jednakże nie obrastajmy zbytnio w piórka, ponieważ globalne naj w tej kategorii jest…15krotnie większe od naszego! Jak już zaczniecie szukać, to możecie w pobliżu owego globalnego naj natknąć się na miejsce o podobnej nazwie, które mimo że mniejsze to wciąż ok. 4x większe od naszego przyszłego „naja”. Nie dziwi, że pozostano przy podobnej nazwie dla obydwu obiektów, wszak wiąże się ona z pobliską nazwą geograficzną i postacią, która nie dość, że jest patronem murarzy, to i na reumatyzm pomoże, a w dodatku dzięki niemu miał gdzie spać niejeden pielgrzym wędrujący tam, gdzie prowadzą wszystkie drogi. Podajcie imię tej postaci, a że nie wiadomo jak zostanie nazwane nasze naj, to powiedzcie chociaż ile będzie miało.

Odpowiedź:

Postacią opisywaną w zagadce jest święty Gotard z Hildesheim – biskup, patron podróżnych, murarzy i chorych na reumatyzm, który w XI w. prowadził noclegownię dla pielgrzymujących do Rzymu. Jego imię nosi znana alpejska przełęcz oraz sieć tuneli łączących północne Włochy ze Szwajcarią – w tym najdłuższy tunel kolejowy na świecie, czyli Tunel bazowy Świętego Gotarda, mający 57 km długości oraz 15-kilometrowy Tunel kolejowy Świętego Gotarda. W Polsce najdłuższy tunel kolejowy znajduje się w Warszawie (2,3 km), z kolei planowany beskidzki tunel na linii kolejowej Podłęże – Piekiełko będzie miał długość około 3,8 km (3,75 – 3,86 km w zależności od źródeł), co sprawi, że przez pewien czas będzie najdłuższym tunelem kolejowym w Polsce. Równocześnie trwa budowa 7,5-kilometrowego tunelu średnicowego w Łodzi.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:
Bożena i Staszek 1 pkt
Aga Solarz 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Jolanta Guzik 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt

Pytanie nr 3/2025

Na poniższej ilustracji znajdziecie dwa kadry z polskiej komedii z 2024 r. “Spadek” w reżyserii Sylwestra Jakimowa. Drugi z tych kadrów jest realny, a pierwszy – ten, na którym wskazaliśmy kościół – został (na potrzeby filmu) “nieco ulepszony”. Obydwa kadry (jeśli odjąć “ulepszenie”) dzieli nie więcej niż 10 km – a w filmie między tymi ujęciami obejrzymy brawurowy, rodzinny wyścig samochodowy, poprzedzony z kolei propozycją “zagrania w rejestracje” (zabawa lubiana w pewnym środowisku). Wskazany kościół faktycznie istnieje – patronuje mu nie jeden, a aż dwóch świętych, natomiast wyścigi górskie odbywają się tutaj nie tylko w filmach (choć ostatnio rzadziej).

Odpowiedzią na pytanie jest nazwa miejscowości, w której znajduje się zaznaczony kościół oraz wskazanie elementu krajobrazu dodanego do pierwszego z kadrów na potrzeby filmu.

Odpowiedź:

Sceny brawurowego rodzinnego wyścigu samochodowego w komedii „Spadek” nakręcono w Górach Słonnych – na najdłuższych serpentynach w Polsce. Do niedawna co roku odbywał się tu Bieszczadzki Wyścig Górski w ramach Górskich Samochodowych Mistrzostw Polski (ostatnimi laty etap ten przeniósł się w okolice Korczyny koło Krosna). Miejscowość w zmodyfikowanym zagadkowym kadrze to Wujskie, czyli tu gdzie startował Bieszczadzki Wyścig Górski. Znajduje się tu też XIX-wieczny kościół (dawniej cerkiew) pw. Świętych Kosmy i Damiana, ale z pewnością nie ma tutaj tak wysokich skalistych gór dodanych w tle. Niektórzy z Was przyjrzeli się kadrowi jeszcze dokładniej i jak zauważył Hadrian „wcinająca się w te skalne masywy dolina, doklejona wraz z całymi górami, znajduje się mniej więcej w tym samym miejscu co oryginalny przełom Wujskiego Potoku, wpadającego do Sanu w nieodległym Załużu.”

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Anna Piecuch 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Jolanta Guzik 1 pkt
Bożena i Staszek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Aga Solarz 1 pkt
Bernadetta Zawilińska 0.5 pkt

Pytanie nr 4/2025

W zagadce tej wysyłamy Was na poszukiwanie słowa, które znaczy i znaczyło wiele – dla nas bardzo wiele, żeby nie powiedzieć wszystko. Wieki temu określano tak dość duży obszar, ale czasem też najbardziej „reprezentacyjny” (po dziś dzień) jego fragment. Całkiem niedawno nie przyjął się pomysł, by tak nazwać to, co znajduje się pod numerem pięćset trzynaście i pięćdziesiąt dziewięć. A genezy tego określenia dopatruje się górskim cieku, jak wąż się wijącym. 

Jeśli podpowiedzi jeszcze Wam niedosyt, w związku z marcowym świętem dorzucamy taką wskazówkę – otóż w pewnym szesnastowiecznym dziele przedstawiono kobiece postulaty (niektóre całkiem słuszne, choć na czas tamten nie do pomyślenia) i w tym to właśnie utworze wystąpiła góra o poszukiwanej nazwie – nie została ona umiejscowiona ani w Beskidach ani w Pieninach.

W odpowiedzi prosimy o podanie o jaką nazwę chodzi i co miało się mieścić pod wspomnianą górą z szesnastowiecznego utworu.

Odpowiedź:

Poszukiwanym słowem było używane dawniej na określenie całych Karpat lub Tatr słowo „Krępak” (czasem też „Krempak” lub „Krapak”). Przy okazji nowej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski był pomysł, by region geograficzny o numerze 513.59 nazwać „Krępakami” (pomysł niestety nie przyjął się i mamy tam teraz Pogórze Popradzkie). Sama nazwa „Krępak” miała się wziąć od krętych górskich potoków. Natomiast wychowany w ziemi przemyskiej Marcin Bielski (1495-1575) nazwę tę odnosił do wierchu na Piwniczną, wyróżnianego obok Pienin i Beskidu. W swojej satyrze pt. Sejm niewieści pisał:

A w Piwniczny miasteczku targi ustawimy;
Tamże sejm położymy, pod górą Krępakiem,
Pójdziem na te opiłe męże nasze hakiem.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Anna Piecuch 1 pkt
Bernadetta Zawilińska 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Jolanta Guzik 1 pkt
Bożena i Staszek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2025:

Pytanie nr 1/2025

Pewien głuchoniemy malarz, który namiętnie opisywał w pamiętniku swoje podróże i wycieczki w niniejszy sposób przedstawił zdobywanie pewnego szczytu w trakcie zaleconego „dla bolu piersi” pobytu uzdrowiskowego w Szczawnicy: 

„Nie dowierzając, czy nazajutrz będzie pogoda, cała nasza koteria wybrała się wózkami chłopskimi zwiedzać okoliczne góry. Przejechawszy Krościenko […], bierze się w lewo, mija się pagórki, góry, skały i staje się u stóp Pieniny. Tam wózki, choć tylko sianem wysłane, choć niewygodne, z żalem się zostawia i piechotą iść trzeba, aby widzieć to, o czym nie ma się wyobrażenia, co często nie nadgradza trudów, ale taka jest nasza natura! Ciekawość więcej dla nas ma pociągu jak rzeczywistość. 

Damy zmordowane w połowie góry ustawały, staraliśmy się im pomagać, podpierać, każdy był grzeczny, każdy uprzedzać się nie dał, ale gdyby każden chciał być szczerym, pewnie by narzekał że nie ma koło góry Pieniny podobnych konduktorów, jak pod Alpami Szwajcarskimi lub Wezuwiuszem w Neapolu. Na szczycie góry, która przedziela Galicję od Węgier znajduje się skała wysokości 20 łokci może. (…) Wzrok najbystrzejszy nie zdoła objąć rozległości przedstawiającego się kraju. W pierwszym planie jest klasztor kamedułów (…), Dunajec natrętny wszędzie, kilkanaście wsi i ginące oko we mgle niebieskawej, mieszające się z obłokami, czyli góry, czyli lasy.”

Tak się składa, że w momencie gdy odbywał tę wycieczkę, praca owych konduktorów na terenach, które współcześnie leżą w granicach Polski, była już od 8 lat regulowana prawnie, a od 15 lat istniała organizacja zrzeszająca tę grupę zawodową. W odpowiedzi podajcie współczesną nazwę zdobytej przez pamiętnikarza góry oraz rok utworzenia wspomnianej organizacji.

Odpowiedź:

Skalista góra, zdobyta w 1832 roku przez Franciszka Ksawerego Preka, to dzisiejsze Trzy Korony, które swoją nazwę noszą dopiero od 1860 roku. W swojej relacji Prek narzekał na brak tragarzy, którzy byliby w stanie wnieść w lektykach turystów zarówno słabych, jak i tych, którzy preferowali wygodniejsze warunki podróży.

Pierwsza organizacja zrzeszająca przewodników i tragarzy na ziemiach polskich powstała w 1817 roku, na mocy zarządzenia starosty jeleniogórskiego, który powołał „Korpus Przewodników Górskich, Tragarzy Lektyk i Bagaży”. W 1824 roku natomiast wprowadzono pierwsze szczegółowe przepisy regulujące zasady pracy i wynagrodzenia dla tych zawodów. Przewidywały one opłatę dla przewodnika w wysokości 20 srebrnych groszy za półdniową wycieczkę, zaś za całodniową wędrówkę oraz niesienie „krzesła” i bagaży ustalono stawkę 1 talara od każdej osoby.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Nikoletta 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Jolanta Guzik 0.5 pkt
Jerzy Iwanciw 0.5 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Bożena i Staszek 1 pkt
Team Rogatka 0.5 pkt

Pytanie nr 2/2025

Co powiecie na rebus? W odpowiedzi, oprócz rozwiązania rebusu, napiszcie na jakim potoku?

Odpowiedź:

Rozwiązaniem obrazkowej zagadki są “Oczy Limanowej” – jeziorka osuwiskowe powstałe ok. 20 lat temu na potoku Skrudlak pod Łysą Górą.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Jolanta Guzik 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2025:

Koleżanki i Koledzy!

W roku jubileuszu 70-lecia SKPG i AKPT zapraszamy Was do udziału w kolejnej edycji Konkursu Całorocznego SKPG Kraków. My nie działamy aż tak długo jak całe Koło, ale możemy się poszczycić już ponad ćwierćwieczną konkursową historią. Ileż to zagadek!

W tym roku, od lutego do listopada, będziemy publikować po dwa pytania na miesiąc, a odpowiedzi prosimy przesyłać na naszą skrzynkę mailową konkurs.skpg@gmail.com. Przed każdą kolejną serią pytań będziemy publikować odpowiedzi i aktualną punktację, natomiast ostatecznych zwycięzców ogłosimy pod koniec roku jubileuszowego (po min. 20-tu zadanych pytaniach). Pierwsza seria pytań >>tutaj<<, a regulamin Konkursu >>tutaj>>

Dla zwycięzców przewidujemy atrakcyjne nagrody, a dla wszystkich (niezależnie od pozycji zajętej w rankingu) dobrą zabawę i moc ciekawostek.

Pozwólcie się wciągnąć!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Konkurs Całoroczny 2024: Podsumowanie

Oficjalnie zakończyliśmy 25-tą edycję Konkursu Całorocznego. W bieżącym roku Konkurs trwał od 1 lutego do 6 grudnia (wliczając dogrywkę). 

Zwycięzcą edycji 2024 został Bartek Bogusz, który odpowiedział poprawnie na 19 pytań (zdobywając tym samym 19 punktów). Drugie miejsce zajął Bartłomiej Cisowski z 18-toma punktami. Walka o trzecie miejsce toczyła się do samego końca, gdyż po listopadowej serii pytań trójka uczestników miała taką samą liczbę punktów (17,5). Byli to Hadrian Jakóbczak, Mariusz Pietrzak i Domika Sobula. Zgodnie z regulaminem Konkursu, każde miejsce na podium może być zajmowane tylko przez jedną osobę (lub zespół), dlatego rozegraliśmy dogrywkę. Ustaliliśmy następujące zasady: 5-go grudnia o godzinie 20:30 wysyłamy do całej trójki pytanie dogrywkowe zaznaczając, że ten, kto jako pierwszy odpowie poprawnie, zajmie ostatecznie trzecie miejsce w Konkursie. Pytanie brzmiało następująco:

Powszechnie wiadomo, że styl zakopiański został stworzony przez Stanisława Witkiewicza pod koniec XIX wieku. Pewnie znacznie mniej osób zdaje sobie sprawę z tego, że szereg lat później jego krewny zaprojektował zakład przemysłowy wytwarzający pewien materiał, który raczej nie jest kojarzony ze stylem zakopiańskim. Co ciekawe jednak jeszcze przed otwarciem wspomnianej fabryki pewien twórca zaproponował zastosowanie tego materiału jako pokrycia dachowego budynków tworzonych właśnie w stylu zakopiańskim. Ponieważ nie chcemy nadmiernie komplikować i utrudniać pytania dogrywkowego, jako dowód Waszej dociekliwości wystarczy nam imię i nazwisko tego twórcy.

Po kilkunastu minutach otrzymaliśmy poprawną odpowiedź od Hadriana. 

Imię i nazwisko twórcy, o którego pytaliśmy, było (nieco złośliwie) zawarte w pytaniu, gdyż to sam Stanisław Witkiewicz już w Zeszycie II Stylu Zakopiańskiego z 1910/1911 r. dwukrotnie proponował eternit do wykorzystania jako pokrycie dachowe budynków w stylu zakopiańskim – jako materiał lżejszy od dachówki oraz jako gwaranta utrzymania szarego koloru dachu (barwa w w tym stylu odgrywa bardzo ważną rolę). Natomiast zakładem przemysłowym wytwarzającym materiał była fabryka eternitu w Lublinie (zaprojektowana przez bratanka Stanisława Witkiewicza – Jana Koszczyc-Witkiewicza).

Zatem tegoroczne konkursowe podium przedstawia się następująco: 

miejsce I Bartek Bogusz
miejsce II Bartłomiej Cisowski
miejsce III Hadrian Jakóbczak

Tuż za podium (miejsce czwarte) znaleźli się Mariusz Pietrzak i Dominika Sobula. Jak co roku wylosowaliśmy też dodatkową nagrodę spośród osób, które poprawnie odpowiedziały na minimum 4 pytania. W tym roku nagroda trafi do Agnieszki i Jaśka Czerwińskich.

Wszyscy uczestnicy którzy stanęli na podium otrzymają kupony podarunkowe do wykorzystania w Księgarni Internetowej Bonito, najnowszy numer Watry pod redakcją Leszka Ogórka, “Sądecki zielnik etnobotaniczny” wydany przez Muzeum Ziemi Sądeckiej. Dodatkowo zwycięzca Konkursu otrzyma Bieszczady w tysiącu kawałkach do samodzielnego montażu. Za zajęcie miejsca czwartego oraz za szczęście w losowaniu także przyznaliśmy nagrody książkowe.

Gratulujemy wszystkim uczestnikom tegorocznego Konkursu! Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy wspierali nas w 2024 roku i zapraszamy do wspólnej umysłowej zabawy w kolejnej edycji!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 19/2024

Listopad to miesiąc sprzyjający wspominaniu osób, których już pośród nas nie ma. Odwiedzamy groby bliskich, w SKPG Kraków odwiedzamy też groby tych, których najczęściej nie znaliśmy osobiście, ale ich idee i sentyment do gór są nam bliskie, niektórzy też tak po prostu lubią spacery w blasku zniczy i z szurającymi jesiennymi liśćmi pod stopami. Być może podczas jednego z takich spacerów natknęliście się na herb ze zdjęcia, a jeśli nie, to spróbujemy Was naprowadzić inaczej. Herb ten jest umieszczony na grobowcu rodzinnym, widnieje na nim także tablica poświęcona osobie, której imię i nazwisko jest rozwiązaniem zagadki, jednak ciało tej osoby nigdy w tym grobie nie zostało złożone. Gdyby głowy zwierząt w herbie zwrócone były w kierunku patrzącego, można byłoby powiedzieć, że symbol ten jest nawiązaniem wprost do nazwiska naszego bohatera, choć nie ukrywamy, że przyda się tu znajomość podstaw jednego z niezbyt niszowych języków obcych. W górach na zawsze został ząb poszukiwanej osoby i część niewielkiego rzędu końskiego. Na swoje czasy górski rekordzista, choć, jak niejednemu słynnemu wspinaczowi, zarzucano mu fałszerstwo. Dla tych z Was, którzy zdecydują się na spacer, podpowiadamy, że w bliskiej odległości od poszukiwanego grobu znajdziecie mogiłę innej osoby związanej z górami, dzięki której prawnie rozpoczęto chronić jedno z najbardziej emblematycznych karpackich zwierząt.

Odpowiedź:

Zdjęcie ilustrujące to pytanie przedstawia herb zdobiący grób rodziny Englischów na Cmentarzu Rakowickim i jednocześnie symboliczne miejsce spoczynku Karola Englischa. Zofia i Witold Paryscy w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej mianowali go jednym z najwybitniejszych taterników w całych dziejach taternictwa. W najwyższych polskich górach został upamiętniony przez takie nazwy topograficznie jak Ząb Englischa (uskok w grani Ostrego Szczytu – Karol, m.in. wraz ze swoją matką Antoniną, dokonali pierwszego wejścia na ten szczyt w 1902 r.) i bardziej na zachód Siodełko Englischa. W bliskiej odległości od wspomnianego grobowca na Cmentarzu Rakowickim znajduje się mogiła Maksymiliana Nowickiego, badacza flory i fauny tatrzańskiej, pioniera ochrony przyrody w Polsce, który wspólnie z Eugeniuszem Janotą doprowadził do objęcia ustawową ochroną kozic i świstaków.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt

Pytanie nr 20/2024

Tym razem (być może dla ułatwienia) podpowiemy, że trzeba szukać w odległości ok. 100 km od obszaru w Karpatach, na którym nigdy nie widać pełni i gdzie wiele górskich wierzchołków nie doczekało się jeszcze swojej nazwy. Szukajcie efektownego obniżenia terenu nazwanego na pamiątkę wielkiego człowieka, o którego pochodzenie spierają się dwa narody; człowieka, którego wizerunek w jednym z krajów tego „konfliktu” w różnych okresach historycznych widniał na monetach lub banknotach. Nazwę (wspomnianemu obniżeniu) nadał włoski zakonnik, mimo iż (przynajmniej oficjalnie) nie akceptował najważniejszego osiągnięcia człowieka, którego w ten sposób upamiętnił. W odpowiedzi wystarczy, że napiszecie które morze rozciąga się na południe od poszukiwanego terenu.

Odpowiedź:

Na koniec tegorocznej edycji Konkursu wysłaliśmy Was na Księżyc, a dokładniej w Karpaty na Księżycu (Montes Carpatus). Nasze ulubione góry, ale także Alpy, Pireneje i Apeniny znalazły się na mapie Księżyca dzięki Janowi Heweliuszowi, który przeniósł tam ziemskie nazwy kierując się podobieństwami topograficznymi. Efektownym obniżeniem terenu, o które pytaliśmy jest krater Kopernik – nazwę tę nadał włoski jezuita Giovanni Battista Riccioli (mimo iż sam oficjalnie nie uznawał heliocentryzmu). Dalej zaczęły się schody, gdyż różne dostępne księżycowe mapy inne morza umieszczają na południe od tego krateru, nie da się jednak zaprzeczyć, że nazwy tych akwenów działają na wyobraźnię – Morze Wysp (Insularum), Morze Poznane (Mare Cognitum), Morze Chmur (Mare Nubium). Uznawaliśmy każdą z tych odpowiedzi.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 17/2024

W Konkursie Całorocznym lubimy fakty, dowody, źródła. Nie da się jednak ukryć, że człowiek nie wszystko potrafi sobie wytłumaczyć, nauka po kryjomu spotyka się z paranauką, a ten i ów sięga po horoskop czy andrzejkową wróżbę. Czasem wróżba dotyczy jednostki, a innym razem całej zbiorowości. My pytamy właśnie o taką dużą wróżbę, obszarem swym rozciągającą się pomiędzy dwoma morzami, obejmującą trzy światowe rzeki i kilka karpackich krajów. A wszystko to urodzić się miało w niezbyt dużej karpackiej wiosce na lewym brzegu rzeki. W odpowiedzi napiszcie gdzie według poszukiwanej wróżby będzie środek świata i ile kolumn liczy portyk dworu, który znajduje się we wspomnianej niezbyt dużej karpackiej miejscowości.

Odpowiedź:

Pytaliśmy o „Przepowiednię z Tęgoborzy” opublikowaną m.in. w 1939 r. Jej treść miała zostać przekazana przez medium podczas seansu spirytystycznego, który rzekomo odbył się w pałacu hr. Władysława Wielogłowskiego w Tęgoborzy właśnie. Współczesny stan tego pałacu na zdjęciu – w portyku cztery kolumny. Oryginalny tekst przepowiedni (z odnalezieniem którego nie mieliście kłopotu) głosił iż „Warszawa środkiem ustali się świata”, a my z ogromną przyjemnością przeczytaliśmy „nową wersję” przepowiedni przysłaną w ramach odpowiedzi na nasze pytanie przez Icóżżezzabrza Team i tą właśnie wersją chcemy się z Wami podzielić:

Gdy miną już lata dwadzieścia i cztery,
Od rozpoczęcia się wieku,
Wymyślą pytania na konkurs szalony,
Abyś pomyślał, człowieku.
Warszawa środkiem ustala się świata,
Z niedźwiedziem walk od cholery,
I tylko dachówka na dworze wciąż rdzawa,
Kolumny w portyku wciąż cztery.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Icóżżezzabrza Team 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt

Pytanie nr 18/2024

Jesień. Zaczął się już rok szkolny, akademicki, więc powróćmy do tematów edukacyjnych. Interesuje nas szkoła, która górowała nad innymi niczym szkoła nad obłokami, ustanawiając nieoficjalny rekord świata w sprawności organizacyjnej i wydajności w szkoleniu. Można rzec, że szkoła ta miała charakter górski, a w toku szkolenia można było spotkać salamandrę, ale też czajki, wrony czy wróble lub dla mniej zorientowanych wypatrywać żuków. W trakcie uczestnictwa w zajęciach można było zamieszkać w pięknym dworze u ludzi przedstawionych na zdjęciu. Jeden z absolwntów pisał o nim „Dwór – co za dwór! Tonie w kwiatach i zieleni starych drzew przeglądających się w stawie. Jest piętrowy, duży, zasobny z gankiem na czterech kolumnach i z podjazdem dookoła strzyżonego trawnika”. Ów człowiek wylądował ostatecznie na „wyspie węży”, ale bynajmniej nie w związku z profilem kształcenia wspomnianej placówki. Za to być może słyszeliście o nim, wszak swoją twórczością rozbudzał wśród młodzieży zainteresowania związane z motywem naszego pytania, a jedno z jego najpopularniejszych dzieł traktuje, a jakże, o podobnej szkole. Jeśli potrzebujecie dalszych podpowiedzi, a książki to nie Wasza broszka (wiemy, że to nieprawda), to może gustujecie w kinematografii i wtedy wystarczy znaleźć nazwisko autora pierwszego scenariusza filmowego o wspomnianej tematyce do filmu o największym budżecie produkcyjnym w tamtych czasach. W odpowiedzi podajcie nazwę wspomnianej szkoły i nazwisko absolwenta.

Odpowiedź:

Opisana w pytaniu szkoła szybowcowa działała w latach 1932-1939 w miejscowości Ustjanowa pod nazwą Wojskowy Obóz/Ośrodek Szybowcowy. Wspomniany absolwent to pilot Janusz Meissner, znany m.in. jako autor powieści o tematyce lotniczej i współautor scenariusza do międzywojennej superprodukcji Gwiaździsta Eskadra. Spod jego pióra wyszedł też cytowany opis dworu w Ustianowej, w którym rezydował w trakcie swojego szkolenia: “Dwór – co za dwór! Tonie w kwiatach i zieleni starych drzew, przeglądających się w stawie. Jest piętrowy, duży, zasobny, z gankiem na czterech kolumnach i z podjazdem dokoła strzyżonego trawnika. Stanowi wraz z majątkiem Ustjanowa własność hr. Russockich, którzy odstąpili wojsku plac pod obóz oraz wydzierżawili tereny szybowcowe, najlepsze w Polsce. Mieszkałem, jadałem i grywałem w karty w tym ślicznym dworze przez dwa tygodnie mego pobytu na instruktorskim kursie i nie mam dość słów zachwytu zarówno dla rodziny gospodarza, jak dla jego domu, służby, kuchni i całego otoczenia.”

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Icóżżezzabrza Team 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 0.5 pkt
Justyna Ferenc 0.5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 15/2024

Chodząc po Karpatach co rusz spotykamy nazwy topograficzne, nawiązujące do prowadzonej tu od wieków gospodarki rolnej typowej dla osadników wołoskich. Kosarzyska, Toporowa Cyrhla i wiele innych tego typu nazw nie wywołają zdziwienia u zaprawionego w bojach krajoznawcy. Prawdopodobnie będzie nawet umiał wytłumaczyć ich genezę. Jest jednak poza Karpatami taka miejscowość, której nazwa (choć straciła w przeciągu ostatniego stulecia dwie litery w zapisie na mapach) ewidentnie kojarzy się raczej z Gorcami niż z krainą w której się znajduje. Miejscowości szukać można na skałach dużo starszych (nawet w perspektywie geologicznej) od beskidzkich piaskowców, na stokach wzgórza, w nazwie którego jest drzewo liściaste inne niż drzewo, którego nazwa zawiera się w położonej na zachód (od szukanej miejscowości) wsi.  Jak nazywa się miejscowość i w granicach jakiego mezoregionu fizjogeograficznego ją odnajdziemy?

Odpowiedź:

Prawidłowa odpowiedź na tę zagadkę to Cerle (widniejące na starych mapach jako Cerchle), leżące w Górach Świętokrzyskich. Nazwy będące podpowiedziami to Klonów i Bukowa Góra.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt

Pytanie nr 16/2024

Prezentujemy Wam grafikę reklamową pewnego popularnego w swoim czasie (produkowanego do dziś) specyfiku. Na tyle popularnego, że fragmenty butelki po nim znaleziono podczas wykopalisk w jednej z beskidzkich miejscowości. Na tym, co wykopano odczytano nazwisko jednego z producentów – rodem z rumuńskiej Oradei. W odpowiedzi na to pytanie napiszcie jakie słowo zostało „zamazane” na grafice i w jakiej beskidzkiej miejscowości prowadzono wspomniane wykopaliska.

Odpowiedź:

Słowo zamazane na grafice reklamującej trunek Diana to Sósborszesz, czyli solny alkohol winny, który pojawił się na Węgrzech w drugiej połowie XIX w jako produkt leczniczy. Jednym z producentów tego alkoholu był Béla Erényi (ur. w Oradei) i to właśnie jego nazwisko znajdowało się na butelce wykopanej w 2018 r. w Łopience – w miejscu dawnej karczmy. Przepisów na słony trunek było kilka – Béla Erényi do swojego, oprócz słonej wody, dodawał do alkoholu octan etylu i krystaliczny mentol, dzięki temu uzyskiwał słono-słodkawo-owocowo-miętowy smak. Fabryka Béli przetrwała do dziś – działa pod szyldem wiedeńskiej firmy Mauthner-Markhof. A w samej Łopience w miejscu po karczmie odnaleziono jeszcze m.in. szkło z butelek po piwie produkowanym przez Lwowskie Towarzystwo Akcyjne Browarów.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 0,5 pkt
Hadrian Jakóbczak 0,5 pkt
Bartek Bogusz 0,5 pkt
Dominika Sobula 0,5 pkt
Mariusz Pietrzak 0,5 pkt
Justyna Ferenc  0,5 pkt
Bartłomiej Cisowski 0,5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Drodzy Uczestnicy, Bardzo dziękujemy za to, że pamiętaliście o Konkursie Całorocznym podczas wakacji. My też o Was myśleliśmy wędrując po bliższych i dalszych górach oraz kompletując zestawy upominkowe, które zgodnie z obietnicą rozlosowaliśmy wśród wszystkich, którzy przysłali przynajmniej jedną poprawną wakacyjną odpowiedź. Nagrody trafią do Ani i Uli Kłucjasz, Bartka Bogusza i Dominiki Sobuli. Gratulujemy i zapraszamy do dalszej zabawy.

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 11/2024

Mniemamy, że nie jest Wam obce pojęcie trójstyku, gdyż jeden z nich chcieliśmy Wam przedstawić. Nie jest to żaden beskidzki trójstyk, ani trójstyk granic państwowych, a tym bardziej nie Trójkąt Trzech Cesarzy… choć bez wątpienia ma w sobie coś królewskiego, kojarzy się z potęgą i na pewno można mu przypisać kategorię naj. Podpiszcie rzeki (A, B, C) i łańcuchy górskie (1,2,3) oraz nazwę trasy, którą można się tam dostać.

Odpowiedź:

Na rysunkach widzimy ujście rzeki Gilgit (C) do Indusu (A i B). Stanowi ono punkt, w którym spotykają się trzy najpotężniejsze łańcuchy górskie czyli Hindukusz (1), Karakorum (2) i Himalaje (3). Trójstyk znajduje się na terenie Pakistanu, a do punktu widokowego można dojechać tzw. Szosą Karakorumską (Karakorum Highway, KKH, N-35) – najwyżej położoną utwardzoną drogą na świecie

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 12/2024

Pewien popularny wśród miłośników Beskidów poeta chętnie sięgał w swoich dziełach po motywy roślinne. Najczęściej ograniczał się do ich nazw rodzajowych, choć dla rośliny, o którą pytamy, zrobił wyjątek tytułując jeden z wierszy jej nazwą gatunkową. Gdyby rośliny czuły, ta zapewne nie byłaby szczęśliwa z powodu tego wyróżnienia, gdyż utwór ukazuje ją w świetle negatywnym, skarżącą się iż odwracają się od niej jak od trędowatego. A w rzeczywistości nasz „bohater” ma właściwości lecznicze, choć faktycznie związki zawarte w owocach bez obróbki termicznej mogą wywołać zatrucie. 

Odpowiedzią na tę zagadkę jest gatunkowa nazwa rośliny oraz informacja czym (wg wspomnianego wiersza) jest ona obwieszona.

Odpowiedź:

Rosnę
na śmietnika kurhanie
czarny bez
Odwracają się ode mnie
jak od trędowatego
bo podobno ludzi wytrułem 
gromadkę
[…]
Jestem cały obwieszony
czarnymi kiściami
kłamstw moich.

Tak bez czarny w swojej poezji potraktował Jerzy Harasymowicz (tomik “Ma się pod jesień”). Rośliny w twórczości tego poety nie są niczym rzadkim, aczkolwiek zazwyczaj są przedstawiane tylko za pomocą swojej nazwy rodzajowej (a nie gatunkowej jak w przypadku bohatera naszej zagadki).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Mariusz Pietrzak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 13/2024

Dziś chcielibyśmy pobudzić Waszą pracę umysłową i nie będziemy Wam żałować grafik (podwójna, a co tam, nawet potrójna porcja), ponieważ szukamy osoby, z której twórczością wszystkie one łączą się. W odpowiedzi ułóżcie je chronologicznie (podając datę powstania). Dodatkowo prosimy o podanie nazwy systemu umocnień przebiegajacego przez wzgórze widoczne na pierwszej grafice. Dla pokrzepienia możemy jeszcze dołożyć białą strzałę w polu czerwonym i dwa jelce. 

Odpowiedź:

Bohaterem pytania jest Melchior Wańkowicz herbu Wańkowicz/Lis, polski pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta. Chronologiczna kolejność grafik związanych z jego działalnością przedstawia się następująco:
b) logotyp Towarzystwa Wydawniczego „Rój” (1925 r.), którego był współzałożycielem
c) grafika reklamowa powstała na potrzeby kampanii promującej konsumpcję cukru (1931 r.), w ramach której Wańkowicz stworzył jedno z najbardziej znanych w międzywojennej Polsce haseł reklamowych „Cukier krzepi”
a) zdjęcie z bitwy o wzgórze Monte Cassino w Apeninach (1944 r.), którą Melchior Wańkowicz opisał w latach 1945-1947 w reportażu „Bitwa o Monte Cassino” (zdjęcie znajduje się na okładce jednego z wydań). Monte Cassino stanowiło jedną z kluczowych pozycji na niemieckiej linii umocnień we Włoszech zwanej Linią Gustawa.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 14/2024

Każdy z nas ma swoje sposoby na zapamiętywanie – jedni pamiętają teksty, inni obrazy, jeszcze inni melodie lub wydarzenia. Sposób nie jest najistotniejszy, ważne żeby pamiętać. No właśnie, o czym? O Etiudzie Rewolucyjnej, o Dorotce, o listach złotych, żywym łańcuchu, filmach Augusta Marie Louisa i Louisa Jeana, mapach kopalni srebra i złota i wielu innych ważnych dla nas wszystkich sprawach. Najlepiej zapisać to wszystko na liście. W odpowiedzi na to pytanie napiszcie nam, o czym pamięta Kuba.

Odpowiedź:

W tym pytaniu chcieliśmy zwrócić uwagę na Międzynarodową Listę Programu “Pamięć Świata” UNESCO, która skupia się na dziedzictwu dokumentacyjnym. Co dwa lata na listę wpisywane są kolejne obiekty o szczególnym ogólnoświatowym znaczeniu. I tak wśród polskich wpisów mamy kolekcję dzieł Fryderyka Chopina, amerykańskich – film “Czarnoksiężnik z Oz” (z główną bohaterką Dorotką), chińskich – “Złote listy” cesarskich wizytacji z czasów dynastii Qing, estońskich – Bałtycki łańcuch (żywy łańcuch łączący Estonię, Litwę i Łotwę w wyrazie poparcia starań o niepodległość), francuskich – filmy braci Lumière, czy słowackich – mapy i plany kopalni w Bańskiej Szczawnicy. Zapytaliśmy przewrotnie o czym pamięta Kuba – chodziło oczywiście o kraj. Wśród kubańskich wpisów mamy m.in. kolekcję dzieł José Martíego Péreza, dokumenty związanych z Che Guevarą, a także najnowsze (z 2023 r.) plakaty kina kubańskiego oraz akty Rady Miasta Hawany.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024:

Pytanie nr 9/2024

Mamy świadomość, że rozwiązywanie zagadek Konkursu Całorocznego bywa jak szukanie igły w stogu siana. Tym razem także prosimy Was o odnalezienie igły, ale bynajmniej nie w stogu siana, ale na chronionej przestrzeni dużo większej od stogu, choć najmniejszej w swojej kategorii. Odszukanie igły to oczywiście nie koniec zadania. Trzeba jeszcze odnaleźć jej właścicielkę – być może z wdzięczności zaśpiewa Wam coś o Karpatach. W odpowiedzi na to pytanie prosimy o napisanie nam co robi Podhalanka i jaki jest człowiek, który usiadł na skale.

Odpowiedź:

W tym pytaniu zachęcaliśmy Was do odszukania Igły Deotymy – ostańca z doliny Prądnika w Ojcowskim Parku Narodowym (najmniejszym polskim parku narodowym). Deotyma to grecka filozofka z V w p.n.e., ale też pseudonim literacki Jadwigi Łuszczewskiej, polskiej poetki i powieściopisarki okresu romantyzmu, autorki “Piosenki w Karpatach”, traktującej m.in. o Podhalance, które idzie steczką i jagody rwie do dzbanka oraz o kobziarzu bladym, który siadł na skale.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Ania i Ula Kłucjasz 1 pkt
Bartek Bogusz 1 pkt
Justyna Ferenc 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt

Pytanie nr 10/2024

Jest ich nieskończenie wiele, a że człowiek nie lubi bytów nieokiełznanych, nie raz już próbowano umówić się, który stanie na czele pozostałych. Lewa strona obrazka ma za zadanie naprowadzić Was na kilka takich umów, natomiast prawa bazuje na innych (acz spokrewnonych) bytach, których co prawda też jest nieskończenie wiele, ale raczej nie ma wątpliwości gdzie całość się zaczyna.

Napiszcie jaka liczba ukrywa się pod znakiem zapytania i który smakołyk spowoduje, że prawa strona obrazka stanie się dość ważna dla okolicy i nie tylko.

Odpowiedź:

W ten, jakże kolorowy, sposób szalony twórca zagadki dość skutecznie próbował Was naprowadzić na południki i równoleżniki. Jednych i drugich jest nieskończenie wiele – równoleżniki zaczynamy “liczyć” od równika, natomiast w przypadku południków umów definiujących ten zerowy było wiele. Lewa strona obrazka w smaczny sposób symbolizuje kilka z nich:

• fioletowe 0 to marcepan z Toledo. To tu, w ówczesnej stolicy Hiszpanii, w XI w. opracowano tablice ruchów planet względem zerowego południka Toledo.
• czerwone 0 to oczywiście krakowski obwarzanek. W XIV w. na podstawie tablic alfontyńskich (tych z Toledo) wyznaczono krakowski południk zerowy. Maczał w tym palce Herman z Przeworska, nadworny astronom i astrolog Władysława Jagiełły. 
• zielone 0 to londyńskie fish and chips i nawiązanie do obowiązującego do 1984 r. południka zerowego Greenwich.
• i pomarańczowe 0 to warszawska wuzetka. Warszawski Południk Zerowy został wytyczony w 1825 r. przez Franciszka Armińskiego i wykorzystywany był przy tworzeniu map topograficznych Królestwa Polskiego.

Z prawej strony obrazka mamy symbole trzech miejscowości (Zakopane, Łowicz i Kraków). Dla dwóch z nich podano szerokość geograficzną. Należało więc uzupełnić szerokość geograficzną Krakowa, czyli 50 04 (lub 50 03). Miejscowości wybrano nieprzypadkowo, wszystkie trzy leżą na krakowskim południku zerowym, w związku z tym smakołykiem który sprawia, że stają się jeszcze ważniejsze, jest obwarzanek (w naszym zadaniu symbol krakowskiego południka zerowego).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Justyna Ferenc 1 pkt
Mariusz Pietrzak 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Bartek Bogusz 0,5 pkt
Ania i Ula Kłucjasz 0,5 pkt
Bartłomiej Cisowski 0,5 pkt
Agnieszka i Jasiek Czerwińscy 0,5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2024: