Konkurs Całoroczny

Koleżanki i Koledzy!

Jak co roku serdecznie zapraszamy do udziału w kolejnej (już dwudziestej czwartej) edycji Konkursu Całorocznego SKPG Kraków!

Co miesiąc, od lutego do listopada, będziemy publikować po dwa pytania, a odpowiedzi prosimy przesyłać na naszę skrzynkę mailową konkurs.skpg@gmail.com. Przed każdą kolejną serią pytań będziemy publikować odpowiedzi i aktualną punktację, natomiast ostatecznych zwycięzców ogłosimy pod koniec roku (po min. 20-tu zadanych pytaniach). Pierwsza seria pytań >>tutaj<<, a regulamin Konkursu >>tutaj<<

Dla zwycięzców przewidujemy atrakcyjne nagrody, a dla wszystkich (niezależnie od pozycji zajętej w rankingu) dobrą zabawę i mnóstwo ciekawostek.

Liczymy na Was!

Ekipa Konkursu Całorocznego

Oficjalnie zakończyliśmy 23tą edycję Konkursu Całorocznego. W bieżącym roku Konkurs trwał od 1 lutego do 30 listopada. Opublikowaliśmy 20 pytań, na które odpowiedzi udzieliło w sumie 19 osób.

Zwycięzcą tegorocznego Konkursu został Hadrian Jakóbczak, który odpowiedział poprawnie na 19 pytań zdobywając 19 punktów. Rywalizacja o pozostałe miejsca na podium toczyła się do samego końca. Krzysztof Skowronek i Zbigniew Drapała zdobyli taką samą liczbę punktów (17 punktów) zajmując ex aequo drugie miejsce. Zgodnie z regulaminem Konkursu, każde miejsce na podium może być zajmowane tylko przez jedną osobę (lub zespół), dlatego rozegraliśmy między nimi dogrywkę. Ustaliliśmy następujące zasady: 6go grudnia o godzinie 20:00 wysyłamy do obydwu uczestników jedno pytanie dogrywkowe zaznaczając, że ten, kto jako pierwszy odpowie poprawnie, zajmie ostatecznie drugie miejsce w Konkursie. Pytanie brzmiało następująco:

Rzadko się zdarza, żeby sportowcy byli jednocześnie projektantami obiektów sportowych na których rywalizują. Tymczasem pewien wszechstronnie utalentowany polski sportowiec, na skutek niezwykłych kolei losu znalazł się w obcym kraju i tutaj współuczestniczył w projektowaniu konstrukcji, na której rozgrywane miały być zawody w jego dyscyplinie. Obiekt ten miał stać się częścią większego kompleksu i kto wie, być może stałby się kiedyś areną igrzysk olimpijskich. Tak się jednak nie stało, historia potoczyła się inaczej, obiekt dwukrotnie popadł w zapomnienie i współcześnie nie istnieje. Podajcie o jakiego polskiego sportowca chodzi i jak się nazywał ten obiekt sportowy.

Po niespełna dwóch godzinach otrzymaliśmy od Krzysztofa następującą odpowiedź: „W pytaniu chodzi o Stanisława Marusarza i nieistniejącą skocznię narciarską o nazwie Trambulina Tintina.”

Zatem tegoroczne konkursowe podium przedstawia się następująco:

miejsce I Hadrian Jakóbczak

miejsce II Krzysztof Skowronek

miejsce III Zbiegniew Drapała

Wszyscy uczestnicy, którzy stanęli na podium otrzymają kupony podarunkowe do wykorzystania w Księgarni Internetowej Bonito, książki oraz drobne upominki ufundowane przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, najnowsze wydanie śpiewnika SKPG, a także kalendarze ścienne z roślinami w kulturze ludowej Sądecczyzny wydane przez Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu.

Jak co roku wylosowaliśmy też dodatkową nagrodę spośród osób, które odpowiedziały poprawnie na minimum 4 pytania. W tym roku trafi ona do Dominiki Sobuli.

Gratulujemy wszystkim uczestnikom tegorocznego konkursu, a w szczególności zwycięzcom! Bardzo serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy wsparli Konkurs Całoroczny w 2023 roku! Mocno odświeżona ekipa już zaciera ręce do pracy w kolejnej edycji 🙂

– Ekipa Konkursu Całorocznego

Klasyfikacja Generalna Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 19/2023

W związku z naszym zamiłowaniem do wszelkich kategorii naj zapytamy Was dziś o cmentarz przedstawiony na poniższym zdjęciu. Mimo że pochowano nań niemal dwukrotnie więcej żołnierzy niż na cmentarzu Rakowickim, to znane są personalia zaledwie kilku. Wprawdzie to cmentarz wojenny, lecz sama jego idea miała przecież łączyć. Obiekt znajduje się na pewnym szlaku transgranicznym, a stosunkowo niedawno zakończony remont to owoc współpracy wielonarodowej. Dodatkowej symboliki dodaje nazwa odmiany drzew, które posadzono przy centralnym pomniku. Co tu więcej mówić – do cmentarza zaprowadzi nas Józefinka. Podajcie nam proszę nazwę miejscowości, w której się znajduję oraz co oznacza nazwa wspomnianej odmiany drzewa?

Odpowiedź:

W ramach współpracy transgranicznej Rzeszowa i Stropkova w 2018 roku powstał cyfrowy szlak turystyczny „Za czasów Austro – Węgier”. Ma on 144 km długości, a jego przebieg wyznaczają miejsca po stronie polskiej i słowackiej związane ze stacjonowaniem wojsk austriackich i obiekty, które odtwarzają historyczny szlak zwany „Józefinką”. Na fotografiach przedstawiono cmentarz wojenny, który znajduje się w miejscowości Veľkrop koło Stropkova. Jest to największy cmentarz z okresu pierwszej wojny światowej, jaki znajduje się na terenie Słowacji. Przed centralnym pomnikiem posadzono nań dwa pamiątkowe dęby szypułkowe odmiany Concordia, co po łacinie oznacza ‚zgodę’ – cytując jednego z uczestników “w tym przypadku zarówno symboliczną zgodę miedzy poległymi z różnych armii, jak i międzynarodową współpracę, która doprowadziła do odnowienia tego miejsca pamięci”.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Drużyna Elfyrdy 1 pkt
Andrzej Zbłocki 0.5 pkt

Pytanie nr 20/2023

Od wielu lat na terenach górskich toczy się nieustanny spór – na ile oddać góry naturze, a na ile zamienić je w kompleks narciarski. W Tatrach wydaje się, że dzięki parkom narodowym opcją przyrodnicza chwilowo wygrywa, oczywiście pomijając ogromny „resort” pod Łomnicą i nasze nieustanne zakusy na modernizację infrastruktury pod Kasprowym. Tak jednak nie musiało się skończyć. W Tatrach kiedyś istniało wiele więcej wyciągów narciarskich, obecnie często zapomnianych. Czy wiecie gdzie? Poszukajcie ich na aktualnych terenach TPN i TANAP. Ten z Was, kto wskaże najwięcej takich nie istniejących już wyciągów, ten zdobędzie jeden punkt.

Odpowiedź:

Tak jak się spodziewaliśmy, znalezienie wszystkich nieistniejących już w Tatrach wyciągów narciarskich było prawdziwym wyzwaniem godnym profesjonalnego górskiego historyka. Takich miejsc w dawnych czasach było sporo, niektóre istniały tylko kilka lat. Prawie każdy z Was wskazał inną liczbę, ale żadna osoba nie wskazała wszystkich. Przyznajemy też, że słowo “nieistniejące” mogło być nieprecyzyjne – chodziło nam o wyciągi, której na dobre przestały funkcjonować i których jedyną pozostałością są ruiny (praktycznie po każdym obiekcie pozostał jakiś mniejszy lub większy ślad, nawet jeżeli nie ma już urządzeń, to są miejsca po wykopach albo przecinki w lesie itp.). Niemniej jednak najwięcej miejsc wskazał Hadrian – aż 25 (pewnych lub domniemanych) – i to on otrzyma 1 punkt. Drugą największą liczbę – 12 – wskazała Dominika i otrzyma za to 0,5 punkta. A poniżej lista wszystkich takich wyciągów, o których nam wiadomo (cytujemy również Wasze odpowiedzi).

Po stronie polskiej:

• wyciąg saniowy, prowadzący z Kotła Gąsienicowego na Kasprowy Wierch, istniejący od roku 1938, zastąpiony później kolejką krzesełkową;
• wyciąg orczykowy prowadzący z Doliny Kondratowej na Łopatę, funkcjonujący w latach 1959-68;
• wyciąg krzesełkowy na Nosal, który nie funkcjonuje już od ponad 10 lat i w praktyce bez gruntownego remontu nie nadaje się do użytku;
• wątpliwy jest wyciąg na Polanie Kuźnickiej, który był zaznaczany na starszych mapach, a na mapach aktualnych już go nie ma, jednak w niektórych miejscach pojawia się wzmianka o tym, że na polanie jakiś wyciąg zimą funkcjonuje (HJ).

Po stronie słowackiej:

• w przewodniku Józefa Nyki „Tatry” wspomniano wyciąg narciarski prowadzący od wylotu Doliny Przednich Koperszadów na próg Doliny Białych Stawów, a w innym miejscu po prostu wyciąg w Dolinie Białych Stawów, przy czym nie jest jasne, czy chodzi tu o dwa różne wyciągi, czy o jeden i ten sam; z kolei dawne mapy wydawnictwa Slovenská kartografia wskazują w tej okolicy tylko jeden wyciąg, w lokalizacji, która odpowiada pierwszemu opisowi, wydaje się zatem właściwe przyjęcie, że istniał tu tylko jeden obiekt (HJ);
• niewielki wyciąg istniał powyżej Zielonego Stawu Kieżmarskiego, został zniesiony przez lawinę zimą 1991/92 roku;
• w Dolinie Dzikiej w latach 60. istniał krótki wyciąg do letnich treningów narciarskich;
• na zachód od Tatrzańskiej Łomnicy, w pobliżu hotelu Jamy istniał kompleks skoczni narciarskich i związane z nim dwa wyciągi;
• wyciąg od Łomnickiego Stawu na szczyt Wielkiej Łomnickiej Baszty, a także krótki istniejący w latach 80/90 wyciąg orczykowy równoległy do nowej kolejki;
• orczyk w Tatrzańskiej Leśnej;
• w Starym Smokowcu, powyżej Grand Hotelu Bellevue;
• wyciągi orczykowe na stokach Sławkowskiego Grzebienia na zachód od górnej stacji kolejki na Hrebienok;
• niewielki wyciąg istniał tuż przy Wielickim Stawie, od strony wschodniej;
• krótki wyciąg po wschodniej stronie Popradzkiego Stawu;
• najstarszym wyciągiem narciarskim w Tatrach Słowackich był wyciąg z okolic Szczyrbskiego Jeziora na Przednie Solisko, w linii obecnego szlaku niebieskiego, który istniał w latach 1943-69;
• na jednej z wersji mapy „Západné Tatry. Roháče” miniaturowy wyciąg zaznaczono tuż obok Schroniska Ważeckiego (HJ);
• w rejonie hotelu Mier w Przybylinie, a więc na granicy parku narodowego, istniał wyciąg narciarski Na Baraniec;
• wyciąg orczykowy istniejących w Dolinie Żarskiej, powyżej schroniska;
• w Zubercu na zachodnich, opadających do doliny Stefkowskiego Potoku stokach Madajki znajdował się dawniej jeden z dwóch wyciągów narciarskich, drugi był nieco wyżej, na stokach opadających z Redykalni do Doliny Przybyskiej, obecnie wyciągów już nie ma, ale wyręby pod trasy zjazdowe jeszcze nie zarosły lasem (DS)
• na mapie „Západné Tatry. Roháče” przebieg wyciągu pod Przednim Salatynem oznaczono zupełnie inaczej niż bieg współczesnych wyciągów w Salatyńskiej Dolinie, najprawdopodobniej początkowo trasa wyciągu biegła znacznie wyżej, choć jednocześnie stary obiekt był sporo krótszy niż wyciągi współczesne; na tej samej mapie pojawia się też miniaturowy wyciąg koło schroniska Chata Zverovka, którego nie ma na żadnej mapie aktualnej (HJ)

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 0.5 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 17/2023

Lato, lato i … jesień. Czas wrócić na uczelnie, do pracy, cyferek i czasem trudnych równań do rozwiązania. I my mamy dla Was jedno karpackie równanie, które zostało nam po wakacjach. W ramach odpowiedzi prosimy o podanie co kwitnie pod numerem 20.

Odpowiedź:

Po wakacjach zostało nam trochę rumuńskich lei. Bardzo się nam one podobają nie tylko dlatego, że są trwałe (polimerowe), ale też dlatego, że na awersie każdego jest roślina (każdy nominał ma swoją roślinkę). I tak, na banknocie o nominale 1 lej jest goryczka trojeściowa, na 5-tce goździk, na 10-tce prawoślaz lekarski, na 200-tce mak polny itd. Banknot 20 lei, kluczowy w tym pytaniu, jest nowy – wprowadzono go w 2021 r. Awers zdobi szafran źółtokwiatowy. Ciekawostką dotyczącą tego banknotu jest fakt, że na awersie pojawia się też twarz Ecateriny Teodoroiu, oficer armii rumuńskiej. Jest to jedyna (nie fikcyjna) postać kobieca na obecnej serii banknotów rumuńskich.

Przyznajemy, że zimowit jesienny być dość bliskim strzałem, ale nie możemy uznać tej odpowiedzi, natomiast opis pomysłu, że liczby są odległościami w kilometrach od poszczególnych pasm górskich symbolizowanych przez rośliny wzbudził w nas wyrzuty sumienia.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt

Pytanie nr 18/2023

Z czego hipotetyczny geolog-jubiler uwięziony w podziemiach okazałej budowli (jednej z trzech największych w kraju), nazywanej (casus fortuitus!) klejnotem regionu, zrobiłby kanak, którego nie powstydziłaby się nawet Barbara Radziwiłłówna? A że to konkurs wiedzy o górach, to wypadałoby, żeby ów obiekt, w którym uwięziliśmy takiego specjalistę leżał chociaż na pogórzu.

Odpowiedź:

Barbara Radziwiłłówna ponad wszystko kochała perły. Hipotetyczny fachowiec, uwięziony w podziemiach Zamku Książ leżącego na Pogórzu Wałbrzyskim mógłby wydziergać dla królowej naszyjnik z pereł jaskiniowych. Są to wapienne kulki – okruchy skalne obrośnięte węglanem wapnia, będące formą krasu podziemnego.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 15/2023

W latach XVIII w. wojskowi kartografowie austriaccy sporządzili dokładną mapę Królestwa Galicji i Lodomerii. Trochę później trochę dalej kartografowie innej nacji rozpoczęli wielki projekt kartograficzny, trwający ok. 70 lat, zainicjowany przez pewnego oficera piechoty. Jego asystentem został człowiek, którego nazwisko jest na szczycie światowej listy. W projekt zaangażowany był jeszcze inny pan, który zostawił taki oto rysunek (żeby nie było zbyt prosto, to lekko go zmodyfikowaliśmy wymazując fragment i podpisy).

Patrząc na oryginał rysunku, osobie o zacięciu matematycznym chciałoby się wstawić znak większości pomiędzy górami. Co więcej, pewien matematyk zdecydował się uhonorować szczyt przedstawiony po lewej oraz trzech innych matematyków nazwą nadaną w swoich matematycznych rozważaniach. Jeśliby do rysunku dołożyć oznaczenie wprowadzone przez owego matematyka, to wskazywałoby ono (według pierwszej klasyfikacji) na jeszcze inny szczyt położony dalej na wschód. Które miejsce zająłby ów szczyt na wspomnianej światowej liście? Podajcie nam również nazwisko autora rysunku. 

Odpowiedź:

Autorem rysunku jest Thomas G. Montgomerie – brytyjski wojskowy, który brał udział w pomiarach geodezyjnych subkontynentu indyjskiego w ramach Wielkiego Przeglądu Trygonometrycznego, zapoczątkowanego w 1802 r. przez oficera piechoty Williama Lambtona, którego asystentem i następcą został George Everest (od jego nazwiska pochodzi nazwa najwyższego szczytu Ziemi – Mount Everest). Szkic wykonano podczas eksploracji Karakorum (stąd litera K w oznaczeniach), a najwyższe szczyty zostały ponumerowane zaczynając od Maszerbrum i dalej kolejno na wschód. Na rysunku szczyt z prawej to K1 (Maszerbrum), natomiast szczyt z lewej znany jest pod nadanym wówczas oznaczeniem K2, ponieważ ze względu na swoje położenie i brak widoczności z osad górskich, nie miał on powszechniejszej lokalnej nazwy.

Co ciekawe, francuski matematyk André Weil zdecydował się uhonorować piękną górę K2 oraz trzech innych matematyków (Kummera, Kählera, Kodairę) wprowadzając do geometrii algebraicznej nazwę „powierzchnie K3”. Jeśliby do rysunku dołożyć oznaczenie K3, to według pierwszej klasyfikacji Karakorum wskazywałoby ono na położony dalej na wschód szczyt Broad Peak – dwunastą pod względem wysokości górę na świecie.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt

Pytanie nr 16/2023

Jak każdy klub sportowy musi mieć swój stadion, tak i każde towarzystwo turystyczne musi mieć swoje schronisko. Czy to stowarzyszenie, oddział, klub – każdy chce mieć swój dom w górach: chatkę czy co najmniej bazę namiotową. Bez wątpienia przez ostatnie 150 lat zdecydowana większość schronisk górskich powstała z inicjatywy różnorakich zrzeszeń mających na celu popularyzację turystyki. Zapytajmy zatem: które schronisko powstałe z inicjatywy wywodzącego się z polskiego – mówimy o granicach Rzeczypospolitej współczesnych lub historycznych – miasta oddziału pewnego towarzystwa turystycznego położone było (lub jest) najwyżej? Podajcie nazwę schroniska i nazwę towarzystwa.

Odpowiedź:

W miastach znajdujących się w historycznych lub współczesnych granicach Polski działało wiele stowarzyszeń turystycznych, nie tylko tworzonych przez Polaków i nie tylko działających w polskich górach – Karpatach i Sudetach – ale też w o wiele wyższych masywach. Na terenie Niemiec, w tym również na obszarach włączonych do Polski po 1945 r. szczególnie prężnie na początku XX wieku działało Niemiecko-Austriackie Towarzystwo Alpejskie (Deutsche und Österreichische Alpenverein – DuÖAV). Niemal w każdym niemieckim mieście działał oddział tej organizacji, a dla każdego z nich największą nobilitacją było właśnie wybudowanie własnej Hütte w Alpach. W ten sposób powstały takie obiekty jak na przykład Schronisko Gliwickie – Gleiwitzer Hütte na 2176 m n.p.m., Schronisko Katowickie – Kattowitzer Hütte na 2320 m n.p.m. (oba w Wysokich Taurach), czy Schronisko Wrocławskie – Breslauer Hütte –  w Alpach Ötztalskich na 2844 m n.p.m.. Choć oddziały te po II Wojnie Światowej musiały przestać funkcjonować w swoich macierzystych miastach, to historyczne nazwy schronisk pozostały niezmienione i funkcjonują do dziś. Część z Was wskazała jako odpowiedź właśnie ten ostatni obiekt. Ale… wyjaśnijcie nam, drodzy Uczestnicy, dlaczego nie podrążyliście tematu głębiej i nie dowiedzieliście się o istnieniu Schroniska Szczecińskiego – Stettiner Hütte? Choć nasz Szczecin leży najbliżej morza, to tamtejszy oddział wybudował swoje schronisko zdecydowanie najwyżej – na 2875 m n.p.m., też w Alpach Ötztalskich, ale o 30 metrów wyżej niż Breslauer Hütte. Schronisko to po I Wojnie Światowej znalazło się po włoskiej stronie granicy i dziś funkcjonuje pod dwoma nazwami: niemiecką i włoską – Rifugio Petrarca. Tylko tę odpowiedź mogliśmy uznać jako poprawną – szkoda że nikt jej nie wskazał. 

PS: Doceniamy spryt jednej odpowiedzi, która wskazała Chatę pod Rysami wybudowaną z inicjatywy popradzkiego oddziału KČST, uznając Poprad za polskie miasto ze względu na historię zastawu spiskiego. Niestety jednak, to było jedno z tych pytań którym chcieliśmy wyprowadzić Was poza Karpaty!

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Drodzy Uczestnicy,

Bardzo dziękujemy za wszystkie przesłane odpowiedzi oraz piękne pocztówkowe pozdrowienia! Ogromnie się cieszymy, że jesteście z nami 😊 W tym roku stęsknieni za urokami podróżowania po Ukrainie przygotowaliśmy dla Was tematyczne upominki – Miło nam poinformować, że wakacyjne nagrody trafią do Zbigniewa Drapały, Hadriana Jakóbczaka, Dominiki Sobuli i Krzysztofa Skowronka! Gratulacje!

Z pozdrowieniami

Ekipa Konkursu Całorocznego

Pytanie nr 11/2023

Lato, wakacje, długie wyprawy i krótkie wieczorne wycieczki, na które z racji dłuższego dnia można sobie pozwolić nawet „po robocie”, bo nie każdy ma wakacje. Czas dobrej pogody, choć bywa, że i deszczy, które życzymy by Was omijały i aby nad torem, który obraliście zawsze świeciło słońce. A jeśli już kiedyś przytrafi się Wam przelotna ulewa, to aby na Waszej drodze było wtedy klimatyczne schronisko albo chociaż altana. No i żeby było ciekawie, a tak jest zawsze, kiedy miejsce pamięta ubiegłe stulecia. I tak jest z tym, o które pytamy – przy jakim obiekcie turystycznym można znaleźć tablicę, której fragment przedstawiony jest na zdjęciu?

Odpowiedź:

Dzieło z roku 1911, którego fragment zaprezentowaliśmy w wakacyjnym pytaniu, przedstawia różne gatunki „na wpół wypchanych” ptaków – zarówno tych, które możemy zaobserwować w Beskidach, jak i bardziej egzotycznych. Autorem obrazu jest Heinrich Wolf (1873-1938), taksydermista rodem z czeskiego Javornika. Aby zobaczyć tę pracę w całej jej okazałości wystarczy odwiedzić schronisko na Koziej Górze (Beskid Śląski). Jego początki sięgają końca XIX w., kiedy powstała tam chatka służąca za schronienie robotnikom leśnym. W latach 30-tych XX w. obiekt służył turystom (głównie niemieckim – należał wtedy do Beskidenverein) korzystającym z toru saneczkowego prowadzącego do Cygańskiego Lasu. W polskim środowisku turystycznym funkcjonowało wtedy określenie “Schronisko nad Torem”. Nieco później używano już nazwy “Stefanka” – od stojącej nieopodal altany z tablicą poświęconą Karlowi Steffanowi, prezesowi Beskidenverein i burmistrzowi Bielska. I dziś na szczycie Koziej Góry stoi altana (choć już nie ta sama) i właśnie na ścianie schroniska „zwróconej” w stronę szczytu możemy odnaleźć interesujący nas obraz.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Krzysztof Skowronek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt

Pytanie nr 12/2023

Zanim zabierzecie się za rozwiązywanie tej zagadki przygotujcie sobie zdrową przekąskę, bo niewykluczone iż poszukiwanie odpowiedzi nie będzie obojętne dla waszych ślinianek. 

Smaczna, w Arce, niebrzydki, co prawda nie z doliny Roztoki, choć woda z Roztoki też tam trafi. Można ugotować i zjeść solo, albo z solą, a można też użyć do produkcji wysokoprocentowego alkoholu. I co jak co, ale fast food to nie jest.

Odpowiedź:

W tym smacznym pytaniu chcieliśmy zwrócić Waszą uwagę na Slow Food – organizację i ruch społeczny poświęcony ochronie tradycyjnej kuchni różnych regionów świata. Jednym z projektów tej organizacji jest Arka Smaku – internetowy katalog żywności, produktów należących do kultur i tradycji z całego świata, zagrożonych wyginięciem. Na liście znajduje się kilkadziesiąt pozycji związanych z Polską, między innymi fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca, która/który to jest poprawną odpowiedzią na nasze pytanie konkursowe.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Krzysztof Skowronek 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt

Pytanie nr 13/2023

Poszukujemy stałego (niegdyś) bywalca obu przedstawionych poniżej budynków kolejowych, syna kolejarza. Urodzony w Rumunii, kształcił się w Polsce i w świecie by finalnie umiłować sobie miejsce u podnóży „naszej Fuji”. Z jego życiem i działalnością wiąże się nurt, którego zwolennicy kształtowali formę i uprawiali gry barwne. Z jego pobytami przy budynku nr 2 łączy się w szczególności kolor biały. Powiedzcie nam, w jakich miejscowościach znajdują się przedstawione na zdjęciach budynki?

Odpowiedź:

Bohaterem naszej zagadki jest Wojciech Weiss, wybitny malarz, rektor krakowskiej ASP. Urodził się w 1875 r. w Rumunii. Kształcił się we Lwowie, Krakowie, Paryżu, Florencji i Rzymie. W budynku stacyjnym w Strzyżowie (zdjęcie nr 1) mieszkał i tworzył w latach 1898-1903, a pierwszym naczelnikiem stacji był szwagier Weissa, Stanisław Florek. Od 1904 łączył swoją działalność twórczą i pedagogiczną z długimi pobytami w domu rodziców położonym w Kalwarii Zebrzydowskiej. Często bywał więc w budynku kolejowym w tejże miejscowości (zdjęcie nr 2). To stąd jadąc pisał do żony „Przepraszam, że piszę może nieczytelnie, pociąg podrzuca. (…) Spieszę do miasta by uczniom swoim mówić o pięknie i harmonii. (…) Poradzę żeby kopnęli rozpoczęte studium, wyszli za miasto, otworzyli oczy i serce, a ujrzą tajemnice natury (…).” Jego twórczość związana jest z okresem Młodej Polski, a także z kapistowską koncepcją malarską (od K.P – Komitet Paryski – zainteresowanych zachęcamy do zgłębienia tematu koloryzmu). W Kalwarii zrodził się najbardziej prześwietlony słońcem okres twórczości Weissa, zwany „białym”, a w latach późniejszych paletę malarską artysty nasyciła intensywną kolorystyka, Jego fascynacja kulturą Japonii poskutkowała nazwaniem górującej nad okolicą Lanckorońskiej Góry „naszą Fuji”.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Krzysztof Skowronek 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt

Pytanie nr 14/2023

Wysyłacie pocztówki z wakacji? Uważamy, że to piękny zwyczaj. Tych kilku zdań nakreślonych ręcznie, zdjęcia miejsca pobytu, stempla (bywa, że egotycznej placówki pocztowej) nie zastąpi żaden e-mail. Być może niektórzy z Was mają jeszcze w swoich archiwach pocztówki ostemplowane pieczątką Poczty Samochodowej „Bieszczady” – poczty, którą w l. 60-tych XX w. obsługiwał mikrobus. „Nyska” jeździła wg wyznaczonego rozkładu i zatrzymywała się m.in. w Rabem za mostem, Kalnicy przed mostkiem, Stuposianach przy sklepie. A gdzie zatrzymywała się w Smolniku?

Odpowiedź:

Oto fragment rozkładu jazdy poczty samochodowej „Bieszczady” opublikowany przez Biuletyn Oddziału Stołecznego PTTK nr 9 z sierpnia 1964 r:

Odjazd 7.00 Nazwa przystanku: OUPT LESKO
…
Przyjazd 13.30 Odjazd 13.45 Nazwa przystanku: BEREHY skrzyż. do Nasicznego Odległość km: 65
Przyjazd 13.50 Odjazd 14.03 Nazwa przystanku: BEREHY skrzyż. – Ustrzyki Górne Pętla Odległość km: 69,5
Przyjazd 14.10 Odjazd 14.40 Nazwa przystanku: USTRZYKI GÓRNE za mostkiem Odległość km: 74
…
Przyjazd 16.10 Odjazd 16.30 Nazwa przystanku: SMOLNIK PGR Odległość km: 89
Przyjazd 19.00 Nazwa przystanku: LESKO Odległość km: 178

Po wysiedleniu mieszkańców w ramach wymiany terenów przygranicznych w 1951 r. w Smolniku nad Sanem utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, przejęte następnie przez Kombinat Rolno-Przemysłowy „Igloopol”. I tak poczta samochodowa zatrzymywała się przy zabudowaniach PGR (stąd nazwa przystanku) – dzisiejsze okolice przystanku autobusowego „Smolnik wieś”.

Przy uznawaniu odpowiedzi, które raczej bazowały na dzisiejszej infrastrukturze niż na oryginalnym rozkładzie jazdy, zastosowaliśmy tolerancję 500 m.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 9/2023

Gdzie znajduje się przedstawiony na poniższym zdjęciu szlakowskaz do nieba i jak długo według tabliczki zawieszonej nieopodal idzie się stamtąd na najwyższy szczyt wysokiego pasma (które umownie i dosłownie dzieli), w którym ten szlakowskaz się znajduje (prosimy o podanie czasu w minutach).

Odpowiedź:

Szlakowskaz do nieba znajduje się na terenie Studenckiej Bazy Namiotowej Rabe w Paśmie Wysokiego Działu w Bieszczadach – paśmie, które przyjmuje się za umowną granicę zamieszkiwania Łemków i Bojków. Trochę poniżej znaku odsyłającego do nieba znajduje się tabliczka kierująca m.in. na Wołosań (najwyższy szczyt pasma), jednak aby dowiedzieć się jak długo tam się idzie, trzeba obliczyć wyrażenie matematyczne. Z kalkulacjami nie mieliście najmniejszego problemu poprawnie wyliczając 165 min.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Pytanie nr 10/2023

Za pierwszą polską taterniczkę uznaje się Natalię Janothę. Według Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej Zofii i Witolda Paryskich była ona też pierwszą kobietą, która do wspinaczki ubierała się w spodnie („ale dopiero wysoko w górach”). Natalia wspięła się m.in. na szczyty wyższe niż ten, który w ówczesnym przewodniku określany był jako korona wypraw płci pięknej, gdyż wchodzenie wyżej uchodziło za brawurę nieodpowiednią dla kobiet. Dalej tekst przewodnika pocieszał panie, że na szczytach wyższych od wspomnianej korony wypraw i tak niczego piękniejszego nie zobaczą. Prosimy o podanie nazwy szczytu, który ową zalecaną granicę kobiecych wypraw stanowił, a także jak dużo czasu (według autora przewodnika) należy na szczycie tym zabawić przy sprzyjającej pogodzie, by uzyskać nagrodę odpowiednią.

Odpowiedź:

Według „Przewodnika do Tatr, Pienin i Szczawnic” Walerego Eljasza-Radzikowskiego „wycieczka na Rysy należy do najwdzięczniejszych i uznana za koronę wypraw płci pięknej. Na wyższe bowiem szczyty od Rysów wychodzenie dla kobiet musi uchodzić za brawurę nieodpowiednią tej płci i pociąga za sobą koniecznie zmianę stroju. Nic piękniejszego nie zobaczą śmiałe panie na wyższych wierzchołkach od Rysów, a dla czczej sławy, że lekką nóżką nadeptały nagi czub Łomnicy lub Gierlacha, nie warto poświęcać zdrowia i najpiękniejszych wrażeń… Na Rysach nie warto krócej zabawić niż dwie godziny, jeżeli sprzyja pogoda, bo należy stosownie do trudów podjętych wyzyskać nagrodę odpowiednią.”

W związku z różnicami pomiędzy poszczególnymi wersjami przewodnika (fragment o dwóch godzinach na Rysach pojawił się w 5-tym wydaniu) za poprawne uznaliśmy także powołanie się na zalecenie korzystania z każdej minuty i nie odkładanie na później “bo w górach nigdy nie można być pewnym pogody. W ciągu kwadransa chmurka się zdoła wyrobić z niczego, uczepić szczytu na którym podróżny się znajduje i zasłonić cały widnokrąg.”

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 7/2023

Zdobywcy odznaki turystycznej „Krzyż na górskim szlaku” zapewne nie będą mieli problemów z odpowiedzią na to pytanie: Na zdjęciu widnieje krzyż, którego kopię (choć nie wierną) możemy podziwiać w polskich Karpatach. W odpowiedzi prosimy o podanie jakimi szlakami (kolor lub kolory) można dotrzeć do „polskiego krzyża” oraz w jakiej grupie górskiej znajduje się oryginał, na którym się wzorowano (czyli krzyż ze zdjęcia).

Odpowiedź:

Krzyż ze zdjęcia znajduje się na górze Sass Pordoi (grupa Sella we włoskich Dolomitach). W 2010 r. na Lubogoszczu w Beskidzie Wyspowym postawiono (niezupełnie identyczną) replikę tego krzyża. Można tam dojść Małym Szlakiem Beskidzkim (czerwonym) lub zielonym szlakiem Jasień – Lubogoszcz.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 8/2023

Uwielbiamy w Konkursie wyciągać na światło dzienne niezwykłe, lecz zapomniane postaci związane z Karpatami.Tak będzie i w tym pytaniu. Był sobie ekscentryczny arystokrata, podróżnik, szpieg i domorosły naukowiec. Wiele lat swojego życia poświęcił badaniom pewnego europejskiego kraju, stworzył jego mapę geologiczną oraz opisywał jego etnografię. Tak się z nim zżył, że pewnego razu spróbował zostać głową tego państwa – do tego jednak nie doszło. Z Karpatami przede wszystkim wiążą go odkrycia z zakresu… paleontologii, których dokonywał w okolicach swojej rodowej siedziby. Cóż to za fascynująca osoba? Podajcie jego imię i nazwisko, jakiego kraju stworzył wspomnianą mapę geologiczną, a także podajcie nazwy gatunkowe (łacińskie) trzech odkrytych przez niego na terenie Karpat zwierząt.

Odpowiedź:

Ta barwna postać to baron Franz Nopcsa von Felső-Szilvás, pan na zamku Sacel w kotlinie Hațeg, u stóp gór Retezat w Rumunii. To właśnie tutaj w 1895 r. jego młodsza siostra Ilona znalazła podczas spaceru wzdłuż rzeki dziwnie wyglądającą czaszkę i przekazała ją swojemu starszemu bratu. Ten, podejrzewając, że jest to czaszka dinozaura, rozpoczął trwające kilka lat poszukiwania i pracę naukową, która doprowadziła do odkrycia i sklasyfikowania szeregu nowych gatunków tych prehistorycznych gadów, pierwszych takich na terenie Karpat. Te gatunki dinozaurów odkryte przez Nopcsę to między innymi: Struthiosaurus transylvanicus, Magyarosaurus dacus, Zalmoxes robustus, Telmatosaurus transylvanicus, Elopteryx nopcsai. Kariera naukowca to było jednak za mało dla naszego barona. Kiedy nie badał dinozaurów, oddawał się rozrywce, awanturnictwie i podróżom. Szczególnie upodobał sobie Albanię, którą również zaczął badać okiem naukowca. Poznawał lokalną etnografię, a takżę geografię i geologię – jako pierwszy stworzył mapę geologiczną tego wówczas młodego kraju. W swoim życiu przeżył jeszcze wiele przygód, ale nie będziemy ich tutaj opisywać wszystkich – zapoznajcie się sami z jego życiorysem, naprawdę warto!

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 5/2023

Ciekawe czy wiecie czego pilnuje przedstawiony na zdjęciu osobnik… Dla podpowiedzi zacytujemy znanego propagatora turystyki, który pisał o tym w taki sposób: znajduje się (…) na Jarmarcznym Groniku (…). Niedawno nabyty od (…) przez nasz rząd, urządzony po nowoczesnemu ma (…) charakter dużej fabryki czy kopalni. Warstwy (…), nieraz bardzo grube, tworzą czasem lite ściany, częściej cienkie, przetykane (…) warstwy, których wystające brzegi przybierają formy ostro ząbkowane, nawet misternie koronkowate, nie tylko dla badacza ciekawe, ale i dla oka ładne. Ze zwisających górą obrywów stuka sobie ustawny deszczyk kamienny lub z szelestem obsuwają się kamienne lawinki. 

W odpowiedzi powiedzcie nam od kogo nabył to rząd i podajcie nazwę opisywanej jednostki litostratygraficznej.

Odpowiedź:

Powyższe zdjęcie przedstawia rzeźbę „Terranus” umieszczoną w 2021 roku na ruinach infrastruktury kamieniołomu w Kozach. Miejsce to zostało opisane przez Kazimierza Sosnowskiego w tekście dotyczącym Beskidu Małego, który opublikowano w trzecim wydaniu „Wierchów” w 1925 roku. Kamieniołom w Kozach powstał z inicjatywy właściciela tych ziem, Mariana Czecza de Lindenwald, a następnie przedsiębiorstwo zostało sprzedane państwu. W Kozach możemy spotkać największe i najokazalsze w całych Karpatach odsłonięcie warstw lgockich fliszu karpackiego. Natomiast dalsze przywołane fragmenty tekstu opisują odkrywki skalne w dolinie Soły w rejonie Porąbki, gdzie występują łupki i piaskowce warstw godulskich.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Kasia Węgrzyn 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
M&M 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 6/2023

„Wszystko płynie i nic nie pozostaje takie samo”. Nawet płynie inaczej – tak jak Białka, której koryto jest dziś w innym miejscu niż przed wiekami i przez to jakże spiska Nowa Biała rezyduje po jej podhalańskiej stronie. Oczywiście Białka nie jest wyjątkiem – inna karpacka rzeka niegdyś podzieliła na dwie części osadę z określeniem „królewska” w nazwie. Dziś na miejscu tej osady istnieją dwie wsie – jedna z nich zachowała pierwszy człon dawnej nazwy, natomiast nazwa drugiej nie należy do przyjemnych i zupełnie nie pasuje do lat dobrobytu, którymi tamtejsza okolica żyła w XVI w. A przyczyna tego dobrobytu ma swoje odzwierciedlenie w drugim członie nazwy pierwszej wspomnianej miejscowości (tym, który zastąpił dawny przymiotnik „królewska”). Od tego samego słowa (określającego wspomniany powód dobrobytu) wywodzi się nazwa pasma górującego nad okolicą. W odpowiedzi prosimy o podanie skąd dokąd prowadzi szlak, który wiedzie przez najwyższy szczyt tego pasma.

Odpowiedź:

Nikt dzisiaj o tobie sławnej nie pamięta
O wielu zaszczytach, które posiadałaś,
w zachwycie poetów jesteś pominięta,
A taka mocarna byłaś i wspaniała.

Tak o Tyrawie Królewskiej (Tirafa Regalis) w wierszu „Pominięta” napisał Szczepan Rudnicki. To właśnie tę osadę u podnóża Gór Słonnych na dwie części podzielił San (który początkowo opływał miejscowość od zachodu). Dziś istnieją tu dwie wsie: Tyrawa Solna (solna od żupy solnej, która istniała tu w XVI w.) oraz Mrzygłód (wg miejscowej tradycji „morzenie głodem” było spowodowane epidemią tyfusu oraz powodzią, która zniszczyła zbiory). Od tyrawskiej soli biorą swoją nazwę także Góry Słonne – pasmo Gór Sanocko-Turczańskich. Ich grzbietem biegnie czerwony szlak Przemyśl – Sanok. Idąc tym szlakiem można wejść na szczyt Słonny (668 m n.p.m.) położony po wschodniej stronie przełęczy Przysłup i trawersować szczyt o tej samej nazwie (na niektórych mapach znany też jako Słonny Wierch) położony po zachodniej stronie przełęczy Przysłup (667/668 m n.p.m.).

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Anna Piechuch 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:

Pytanie nr 3/2023

Pewien wersalski ogrodnik w XVIII w. opisał dla potomnych spotykaną obecnie i w Polsce roślinkę wydającą smaczne, soczyste owoce. Nazwa jednej z podkarpackich miejscowości z tą roślinką kojarzy się bez wątpienia, lecz przypuszczenie, że pochodzi ona właśnie od niej jest zupełnie absurdalne. Mniej absurdalny wydaje nam fakt, że w miejscowości tej są wody mineralne, sądzimy oczywiście, że znacie je wszystkie, natomiast wystarczy nam zupełnie, gdy jako odpowiedź podacie nazwę tej najsłynniejszej, zwykle uznawanej za mniej smaczną niż wspomniane na początku owocki.

Odpowiedź:

Ogrodnik, a właściwie botanik, o którym mowa, to Antoine Nicolas Duchesne, który w 1766 roku stworzył pierwszy naukowy opis truskawki. Podkarpacka miejscowość, której nazwa może kojarzyć się z tą roślinką, to słynący z wód mineralnych Truskawiec. Zaś najcenniejsza z nich „Naftusia” ma bardzo specyficzny smak i zapach ropy naftowej.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Nikoletta 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Piotr Olczykowski 1 pkt
M&M 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Pytanie nr 4/2023

Sezon w pełni, a jak widać na zdjęciu, narciarzom też należy się odpowiedni patronat i ‚sanktuarium”. Sama budowla ulokowana jest rzec można egzotycznie, gdyż wzięty spod niej rozbieg przecinałby… winnicę. Winnica też ma patrona – nazwano ją bowiem na cześć osoby, której również zdarzyło się założyć winnicę, w pewnych kategoriach pierwszą w Polsce (wprawdzie oddaloną od miejsca o którym mówimy i w dodatku po drugiej stronie Wisły, jednak nie można im odmówić punktów wspólnych). W okolicy widocznego na zdjęciu budynku (w promieniu 3 km) znaleźć można co najmniej trzy inne obiekty sakralne (w tym jeden martyrologiczny, a jeden przeniesiony tutaj z pewnej znanej smakoszom miejscowości), dwa nie byle jakie obiekty noclegowe (wyjątkowość jednego z nich polega jednakże na podobieństwie do kilku innych), wieżę widokową i rezerwat przyrody. Ale do rzeczy, bo przecież mieliśmy mówić o nartach – gdzie znajduje się najbliższy względem widocznej na zdjęciu budowli wyciąg narciarski?   

Odpowiedź:

Na zdjęciu widoczna jest Kaplica Matki Bożej Różańcowej „Narciarskiej” w Jamnej. Usytuowana na stoku góruje nad winnicą świętego Jacka, który na początku XIII wieku założył w Sandomierzu pierwszą dominikańską winnicę w Polsce. W okolicy kapliczki znajduje się kościół pw. MB Niezawodnej Nadziei, Kaplica Męczeństwa, a w promieniu 3 km budynek cerkwi, przemianowanej na kościół i przeniesionej do Bukowca z Kamiannej (która słynie z produkcji miodu). Nad miejscowością wznosi się wzgórze Bukowiec z rezerwatem Diable Skały. Bazę noclegową w okolicy stanowi Chatka Włóczykija prowadzona przez wieloletniego gospodarza Bacówki Jamna – jednej z bacówek turystyki kwalifikowanej, obok której znajduje się wieża widokowa. Bacówką zarządzają obecnie inwestorzy pobliskiego wyciągu narciarskiego Jastrzębia-Ski.

Prawidłowej odpowiedzi udzielili:

Dominika Sobula 1 pkt
Anna Piecuch 1 pkt
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Bartłomiej Chojna 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Kasia Węgrzyn 1 pkt
Krzysztof Skowronek 1 pkt
Piotr Olczykowski 1 pkt
M&M 1 pkt
Bartłomiej Cisowski 1 pkt
Bogdan Mikuła 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Andrzej Zabłocki 1 pkt

Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023: