Zwana też płucnym zielem z uwagi na swoje działanie lecznicze – w medycynie ludowej stosowana była w chorobach płuc. Stąd też jej łacińska nazwa (łac. pulmonaria obscura, pulmo = płuco). Kwiaty zmieniają swój kolor w trakcie kwitnienia z czerwonego na niebieski (po zapyleniu).
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: lasy liściaste i mieszane, zarośla
Występowanie: środkowa Europa
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwana też płucnym zielem z uwagi na swoje działanie lecznicze – w medycynie ludowej stosowana była w chorobach płuc. Stąd też jej łacińska nazwa (łac. pulmonaria obscura; pulmo = płuco). Kwiaty zmieniają swój kolor w trakcie kwitnienia (po zapyleniu przez trzmiele) z czerwonego na niebieski.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: lasy liściaste i mieszane, zarośla
Występowanie: środkowa Europa
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zwana także przeniewierką. Osiąga w Polsce północną granicę swojego zasięgu.
Występowanie
Siedlisko: brzegi potoków, wilgotne lasy, zarośla, od regla po piętro alpejskie, w Polsce w wyższych partiach Karpat i Sudetów
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest reliktem stepowym na siedliskach kserotermicznych. Nazwa (łac. adonis vernalis), podkreślająca piękno kwiatów, pochodzi od mitycznego Adonisa, pięknego myśliwego i kochanka Afrodyty. Zginął na polowaniu poraniony śmiertelnie przez dzika, a z jego krwi wyrosły miłki. Zrozpaczona Afrodyta wybłagała u Zeusa jego coroczny powrót na ziemię i od tej pory spędza z nią co roku wiosnę i lato, a na zimę i jesień wraca do Persefony do Hadesu. Ziele miłka zawiera glikozydy nasercowe, mające też działanie uspokajające, stosowane w lekkich postaciach niewydolności serca.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: ciepłe zbocza i zarośla, lasy sosnowe
Występowanie: południowo-wschodnia i środkowa Europa
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazywana także kobylą lub końską miętą, mimo że dla bydła i koni jest trująca. Miętę uważano zawsze za zioło o znaczeniu szczególnym. W starożytności i średniowieczu była uprawiana na przyprawę oraz jako roślina lecznicza. Używali jej starożytni Chińczycy, a starożytni Egipcjanie stosowali ją przy balsamowaniu zwłok. Jest o niej również wzmianka w papirusie Ebersa. Uczniowie rzymskich filozofów wieńczyli sobie nią głowy, bo uważano wtedy, że pobudza ona do myślenia. Biblia mówi o Faryzeuszach oddających dziesięcinę w postaci bukietów mięty, kopru czy kminku (Mt 23,23). Rzymianie używali mięty jako składnika zapachowego do win i sosów. Liczne zaś, rozsmakowane w winie Rzymianki, którym pod groźbą kary śmierci napoju tego pić nie zezwalano, zabijały sekretnie cierpki zapach wina żując aromatyczne liście mięty. Hebrajczycy ozdabiali nią podłogi synagog, a zwyczaj ten odrodził się parę wieków później w kulturze włoskiej, w rzymskich kościołach, gdzie miętą zwaną Ebra Santa Miaria dekorowano ołtarz i boczne nawy. Do dziś stosowana zarówno w kuchni jak i jako środek leczniczy. W medycynie ludowej używano jej jako lek uspokajający i przeciwbólowy. Obecnie znanych jest nam ponad 600 gatunków mięty – roślina bardzo zmienna, tworząca liczne podgatunki i odmiany, mięta długolistna z miętą nadwodną daje miętę pieprzową, z której uzyskiwany jest olejek mentolowy, wykorzystywany w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Mentol ma właściwość oddziaływania na receptory zimna wywołując uczucie chłodu, co wykorzystano przy produkcji napojów orzeźwiających i gum do żucia.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne łąki, brzegi strumieni, rowy, na glebach zawierających wapń i azot, do 1600mnpm
Występowanie: południowa i środkowa Europa, Azja, południowa Afryka
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Owoc powstaje w postaci łuszczynki, z której po pęknięciu pozostaje srebrzysta przegroda, utrzymująca się nawet do zimy. Od niej właśnie roślina wzięła swoją nazwę. Górale z Podhala przyozdabiali swoje kapelusze zatykając pęki miesiącznicy za pasek kapelusza zamiast piór. W niektórych rejonach kraju zwana także srebrniki.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne, cieniste lasy, zwłaszcza bukowe, jaworzyny i olszyny
Występowanie: Europa z wyjątkiem północy, w Polsce głównie w górach
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
W Polsce dziko rosną 3 gatunki mieczyków, ale pozostałe 2 prawdopodobnie już wyginęły. Nazwa mieczyk (łac. gladiolus imbricatus) pochodzi od kształtu liści (łac. gladiolus = mieczyk), a nazwa gatunkowa nawiązuje do charakterystycznego kształtu kwiatów (łac. imbrex = dachówka). Roślina o podwójnych bulwach, umieszczonych jedna nad drugą, z których dolna jest starsza i z niej wyrasta w następnym roku bulwa potomna. Górale z okolic Nowego Targu nazywali mieczyk świńską cebulą i dodawali bulwy mieczyka bydłu do soli.
Występowanie
Roślina pod całkowitą ochroną
Siedlisko: wilgotne łąki, pola uprawne, zwłaszcza wśród owsa i jęczmienia, po regiel dolny
Występowanie: środkowa i wschodnia Europa, Półwysep Bałkański, Azja Mniejsza
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Soczyste i aromatyczne owoce zawierają wiele witamin oraz kwas salicylowy – podobny do tego w Aspirynie. Zawartość witaminy C dorównuje prawie jej zawartości w cytrynie. Stąd jest od wieków stosowana w przeziębieniach jako lek przeciwzapalny i napotny. Kwas salicylowy zawierają również liście. Wiele odmian hoduje się w ogródkach, a z owoców robi się różne przetwory (soki, dżemy, konfitury), ale najlepiej smakują te dzikie prosto z krzaka (niektórzy najbardziej zachwalają z wkładką mięsną). Łacińska nazwa (łac. rubus ideaus), użyta już przez Pliniusz Starszego, wskazuje jakoby malina pochodziła z Krety (łac. ideaus = pochodzący z góry Ida na Krecie), ale tam akurat malina nie występuje.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: widne lasy, zarośla, zręby, po piętro kosodrzewiny
Występowanie: strefy klimatu umiarkowanego półkuli północnej
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest chwastem segetalnym, towarzyszącym uprawom zbóż, zwłaszcza pszenicy. Ostatnio wytępiony w uprawach przez herbicydy zajmuje tereny ruderalne. Wykorzystywany był (być może jako pokarm) w środkowej Europie już w neolicie. Jako roślina ozdobna znany był w starożytnym Egipcie. W medycynie ludowej kwiatów używano w chorobach płucnych, a także… do usypiania dzieci.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: łany zbóż (zwłaszcza pszenicy), przydroża, wysypiska, nieużytki, do 1800mnpm
Występowanie: cała Eurazja, zawleczony do Ameryki, Australii i Nowej Zelandii
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Dawniej zwany także makiem Bursera na cześć niemieckiego lekarza i botanika Joachima Bursera (1583-1649). Uznawany za endemit karpacki. Jest rośliną pionierską w wysokich górach, zasiedlającą tereny kamieniste. Występuje w wielu odmianach barwnych m.in. białej, żółtej i czerwonej.
Występowanie
Roślina trująca
Siedlisko: piargi, osuwiska, głównie na podłożu wapiennym (rzadziej na granicie), w piętrze halnym i rzadziej kosówki
Występowanie: Alpy, Pireneje, Apeniny, góry Półwyspu Bałkańskiego, Syberii, Arktyki, w Polsce w Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
