Kłącze zawiera trujące substancje, którymi dawniej leczono z glist i tasiemców. Jednak ze względu na działania uboczne zaniechano tego sposobu…
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: lasy, zacienione zbocza, rumowiska, hale górskie, po piętro alpejskie
Występowanie: gatunek kosmopolityczny (z wyjątkiem Afryki, Australii i strefy arktycznej)
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Zarówno polska jak i łacińska nazwa (łac. digitalis grandiflora) pochodzi od kształtu kwiatów przypominających naparstek (łac. digitalis = naparstek). Podobnie jak inne gatunki naparstnic zawiera silnie trujące glikozydy nasercowe, używane do produkcji leków.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod częściową ochroną
Siedlisko: zręby, brzegi lasów i zarośli, kamieniste zbocza, po piętro kosówki
Występowanie: Europa, Azja Mniejsza, Syberia
Okres kwitnienia
Naparstnica sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Liść naparstnicy purpurowej został wprowadzony do lecznictwa konwencjonalnego już z końcem XVIII wieku przez szkockiego lekarza Whiteringa. Zawiera glikozydy nasercowe m.in. digitalinę i digitoksynę, będące podstawą leczenia przewlekłej niewydolności serca. Niestety bardzo łatwo kumulują się w mięśniu sercowym, co prowadzi do groźnego w skutkach zatrucia. Lepiej więc samodzielnie nie robić sobie herbatki z naparstnicy.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod częściową ochroną
Siedlisko: zręby, brzegi lasów i zarośli, często na glebach zawierających mangan
Występowanie: zachodnia i środkowa Europa, w Polsce w Beskidzie Śląskim i Żywieckim, sztucznie wprowadzona w Tatrach (pod Myślenickimi Turniami) i Karkonoszach
Okres kwitnienia
Naparstnica sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kłącza i korzenie mydlnicy zawierają trójpertenowe saponiny o właściwościach żółciopędnych, wykrztuśnych (wchodzą w skład popularnych syropów Tussipekt i Pectosol), zmiękczających i przeciwgrzybicznych. Rozpuszczone w wodzie obficie się pienią – w kosmetyce jest stosowana do wyrobu past do zębów, szamponów, żelów myjących i maseczek, a dawniej, gdy nie znano mydła (już w starożytności), odwarów z korzeni mydlnicy używano do mycia się i prania delikatnych materiałów. Stąd polska i łacińska nazwa rośliny (łac. saponaria officinalis#kk; łac. sapo = mydło). Holendrzy dodawali mydlnicę do piwa, by się pieniło. Niektóre pierwotne plemiona stosowały nasiona mydlnicy jako przynętę na ryby. Wytwarzano z niej także mydlik do odtłuszczania wełny. Od dawna wywary stosowano także jako odtrutki na jad węży. Mydlnica spożyta jednak w zbyt dużych ilościach drażni przewód pokarmowy i powoduje wymioty i biegunkę. Obecnie uprawiana na potrzeby przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Stosowana również w przemyśle cukierniczym do wyrobu chałwy.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: miedze, nieużytki, zarośla, brzegi cieków wodnych
Występowanie: środkowa i północna Europa, zachodnia Azja, Syberia, Japonia, sprowadzona przez kolonistów do Ameryki Północnej
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Rośnie jedynie na podłożu bogatym w węglan wapnia, tworząc zbitą darń chroniącą przed wiatrem i niską temperaturą. Nazwa gatunkowa pochodzi od nazwiska węgierskiego botanika – Pal Kitaibela, badacza flory Karpat z przełomu XVIII i XIX wieku.
Występowanie
Roślina chroniona
Siedlisko: skały i murawy naskalne, piargi, żwirowiska, na wapieniu, od regla dolnego po piętro kosówki
Występowanie: Alpy Wschodnie, Karpaty, w Polsce w Tatrach i Pieninach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jedna z najbardziej okazałych bylin naszych gór, dochodząca do 2m wysokości.
Występowanie
Siedlisko: wilgotne lasy, ziołorośla, zręby, brzegi potoków, głównie w reglu górnym i piętrze kosówki
Występowanie: północna Europa oraz góry środkowej Europy
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Łacińską nazwę (łac. andromeda polifonia) roślina wzięła od mitycznej Andromedy, etiopskiej królewny, córki Cefeusza i Kasjopei. Jej matka chełpiła się dookoła, że jest piękniejsza nawet od nereid. To rozwścieczyło Posejdona, który w zemście zesłał na Etiopię morskiego potwora. Aby przebłagać bogów wyrocznia zażądała ofiary z Andromedy, którą przykuto do skały na pożarcie smoka. W ostatniej chwili uratował Andromedę Perseusz wracający z wyprawy po głowę Meduzy, z którym też wkrótce wzięła ślub. Drobne kwiatuszki modrzewnicy są jakoby tak piękne w monotonnym krajobrazie torfowiska jak księżniczka Andromeda. Roślina żyje w symbiozie z grzybami, ich strzępki przerastają całą roślinę, aż do okrywy nasion. Beczułkowate kwiaty są przystosowane do owadów o długich ssawkach. Roślina charakterystyczna dla mszarów.
Występowanie
Roślina trująca
Siedlisko: torfowiska przejściowe i wysokie
Występowanie: Europa (poza obszarem śródziemnomorskim), Ameryka Północna, północna Azja
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Modrzew to jedyne krajowe drzewo iglaste zrzucające na zimę igły. Dawniej wierzono, że przebywają w nim zaklęte dusze zmarłych ludzi i straszą żywych jękami. Uchodziło też za symbol młodości, urody i odnowy życia. Niezwykle trwałe drewno było używane do budowy dworków (Łopuszna), kościołów (Nowy Targ, Dębno), a nawet zamków (Czorsztyn zbudowany w XIV w. miał podwaliny i zręby właśnie z modrzewia), stosowano je także w szkutnictwie na burty statków. Modrzewiem nie gardzili też artyści – Rafael Santi z Urbino malował swoje obrazy na modrzewiowych deskach, a modrzewiową żywicę (tzw. wenecką) używano do wyrobu bardzo dobrych i trwałych farb, którymi malowali m.in. Rembrandt i Rubens. Od tłustawego połysku żywicy pochodzi też łacińska nazwa modrzewia (łac. larix decidua; łac. lardum = słonina, sadło). Drzewo dożywa 500 lat.
Występowanie
Siedlisko: lasy (głównie sadzony, jako naturalny – w Tatrach w reglu górnym)
Występowanie: pierwotnie w Alpach Centralnych, wschodnich Sudetach, Tatrach, obecnie poprzez uprawy szeroko rozpowszechniony
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Znany głównie jako mlecz lub dmuchawiec. Nazwa „mniszek” pochodzi stąd, że po zdmuchnięciu owocków z puchem pozostaje łysa główka otoczona zeschniętymi listkami, przypominająca ogoloną głowę mnicha. Roślina ta była niezbyt popularna w starożytności. Zaczęto ją stosować dopiero w XIII wieku. Słowianie uważali, że mniszek usuwa piegi i plamy wątrobowe – i rzeczywiście jego właściwości lecznicze mają „coś” z wątrobą wspólnego, bowiem ma działanie żółciopędne. We Francji młode liście mniszka są popularne jako składniki sałatek.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca
Siedlisko: łąki, pastwiska, przydroża, pola, do 3000mnpm
Występowanie: Europa, umiarkowane strefy Azji, jako roślina zawleczona prawie na całej kuli ziemskiej (z wyjątkiem rejonów arktycznych)
Okres kwitnienia
Roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. W Polsce występuje w Tatrach oraz w Karpatach Wschodnich. W Tatrach jest dość pospolity
Występowanie
Siedlisko: trawiaste upłazy, wilgotne szczeliny skalne i wyleżyska, głównie w piętrze kosodrzewiny i halnym
Występowanie: Alpy, Tatry, Niżne Tatry
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
