Nazwę gatunkową zawdzięcza wyraźnej siatce nerwów na liściach.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: skały, utrwalone piargi, murawy naskalne, głównie na wapieniu, od regla dolnego po piętro turniowe
Występowanie: europejskie góry, arktyczne i subarktyczne rejony Europy, Azji i Ameryki Północnej, w Polsce na Babiej Górze (jedno stanowisko) i w Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest najmniejszym z naszych krajowych 24 gatunków wierzby – krzewinka osiąga 5-8 cm wysokości. Łacińska nazwa rodzajowa wierzby (łac. salix), znana już od starożytności, wywodzi się od miejsca występowania większości gatunków tego rodzaju, czyli miejsc nad wodą (celt. sal = sąsiedztwo, lis = woda).
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: wyleżyska, skały, na podłożu bezwapiennym, od piętra kosówki po turniowe
Występowanie: obszary arktyczne Europy i Ameryki, góry Europy
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Jest endemitem ogólnokarpackim. Podobna do wierzby alpejskiej, występującej na wapieniach.
Występowanie
Siedlisko: skały, piarżyska, murawy wysokogórskie, głównie na granicie, w piętrze halnym i kosodrzewiny
Występowanie: wyższe pasma Karpat, w Polsce w Tatrach i na Babiej Górze
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Kora wszystkich wierzb zawiera wiele garbników stosowanych do garbowania skór oraz salicylan o działaniu przeciwgorączkowym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym – prototyp znanej na całym świecie Aspiryny (czyli kwasu acetylosalicylowego).
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: skały, murawy, na podłożu bogatym w węglan wapnia, głównie w piętrze kosówki i halnym
Występowanie: Alpy Wschodnie, Karpaty, Macedonia, w Polsce tylko w Tatrach
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Łacińska nazwa rodzajowa (łac. polemonium coeruleum) pochodzi z greki (gr. polemos = wojna) i ma związek podobno ze sporem między dwoma władcami Polemonem z Pontu i Filetajrem z Kapadocji o to, który z nich pierwszy odkrył jego właściwości lecznicze. Ponownie „odkryto” roślinę w byłym ZSRR, przy okazji poszukiwania w miejscowej florze środka wykrztuśnego, zamiennika sprowadzanej krzyżownicy wirginijskiej. Okazało się, że zawiera również substancje silnie uspokajające (ok. 10 razy silniejsze od waleriany), obniżające cholesterol, ciśnienie krwi oraz przyspieszające krzepnięcie. Stosuje się go w chorobach układu oddechowego, nerwicy i chorobie wrzodowej. W krajach anglosaskich zwany jest jakubową drabiną („Jacob’s ladder”) z powodu charakterystycznego układu liści.
Występowanie
Roślina lecznicza, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: wilgotne łąki i torfowiska niskie, rumowiska skale, wilgotne lasy, brzegi potoków, do 1500mnpm
Występowanie: umiarkowane strefy Eurazji i Ameryki Północnej
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Łacińska nazwa rodzajowa (łac. hesperis matronalis) wiąże się z mocniejszym zapachem rośliny pod wieczór i pochodzi od greckiego słowa hesperos = wieczór. W Polsce początkowo był sadzony w ogrodach jako roślina ozdobna, skąd następnie „zbiegł” i zdziczał. Na terenach chronionych zwalczany, ponieważ stanowi konkurencję i wypiera rodzime gatunki.
Występowanie
Siedlisko: łąki, gaje, nad potokami, w sąsiedztwie zabudowań, w górach po regiel dolny
Występowanie: Europa środkowa i południowa, zachodnia i centralna Azja
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Przez górali zwany nietotą. Wroniec odróżnia się do pozostałych widłaków nieobecnością kłosów zarodnionośnych (zarodnie wykształcają się w kątach liści). Od wykiełkowania zarodnika do osiągnięcia pełnej dojrzałości mija ok. 20 lat. Ziele wrońca zawiera trujące alkaloidy (likopodynę i selaginę), a wywar z niego był niegdyś używany jako środek przeciw pchłom i wszom.
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: lasy zwłaszcza świerkowe, zarośla kosówki, wysokogórskie murawy
Występowanie: kosmopolityczna roślina górska, niewystępująca jedynie w rejonach suchych oraz strefie sub- i tropikalnej
Okres kwitnienia
Widłak sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazwa łacińska rodzaju widłaków (lycopodium) wywodzi się od dwóch greckich słów lycos = wilk, podion = łapka, a powstała z przekładu XVI-wiecznej niemieckiej jej nazwy. Polska nazwa nawiązuje do widlasto rozgałęzionych pędów. Zarodników (których zbiór do niedawna był dozwolony) używano w medycynie ludowej, a także w odlewnictwie, do wyrobu sztucznych ogni i w przemyśle farmaceutycznym do produkcji zasypek i pudrów. Ziele zawiera trujące alkaloidy (likopodynę i annotynę).
Występowanie
Roślina lecznicza, trująca, pod całkowitą ochroną
Siedlisko: cieniste, wilgotne lub torfiaste lasy iglaste, mieszane, zarośla kosówki
Występowanie: północna i środkowa Europa, północna Azja, Ameryka Północna
Okres kwitnienia
Widłak sp. roślina obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
Nazywana także królową łąk (krakowskie), kozią brodą (kieleckie) i kropidłem błotnym (kujawskie). Stosowana od Starożytności do zwalczania bólów stawowych, następnie popadła w zapomnienie. Ponowny renesans datuje się od XVI wieku, kiedy to podawano w zielnikach przepis, że „pijąc wywar z kwiatów gotowanych z winem pozbywasz się gorączki”, w XVII wieku umieścił ją w swoim „Dykcyonarzu Roślinnym” Kluk. Stosowano ją do zwalczania pasożytów przewodu pokarmowego, przy krwotokach i biegunkach, a na Ukrainie do leczenia nowotworów. W 1830r wyekstrahowano z wiązówki po raz pierwszy salicylany o właściwościach przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych. 60 lat później firma Bayer wyprodukowała sztuczny kwas acetylosalicylowy, nazywając go Aspiryną, od dawnej łacińskiej nazwy wiązówki Spirea almaria. Obecnie wykorzystuje się jej właściwości w leczeniu przeziębień i w chorobie reumatycznej. Ponadto dawniej otrzymywano z liści żółtozielony barwnik do tkanin. Stosowano ją także do aromatyzowania piwa i wódek. Roślina nie wytwarza nektaru, a zapylające ją owady przywabia jedynie jego obietnicą – lekkim zapachem.
Występowanie
Roślina lecznicza
Siedlisko: brzegi stawów i rzek, bagna, mokre łąki, rowy, w Karpatach po piętro kosodrzewiny
Występowanie: strefy umiarkowane Europy i północnej Azji
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
W Polsce występują 3 gatunki wiązów: szypułkowy (limak), górski (brzost) i polny. Wiąz górski żyje do 400 lat i osiąga do 40m wysokości. Kwitnie przed rozwojem liści, a owoce – oskrzydlone orzeszki podejmują fotosyntezę jak liście. Od 20-tych lat XX wieku jego populacja jest dziesiątkowana z powodu holenderskiej choroby wiązów – grafiozy, roznoszonej przez korniki ogłodki. Powodowana jest przez grzyba Ceratycystis ulmi, który zatykając naczynia przewodzące doprowadza do śmierci drzewa. Ciężkie, twarde, odporne na gnicie drewno jest powszechnie używane w meblarstwie oraz do budowy łodzi, wozów i maszyn rolniczych.
Występowanie
Siedlisko: lasy liściaste gór i pogórzy, cieniste stoki, wąwozy, nad ciekami wodnymi, nie tworzy zwartych drzewostanów, w górach do 1300mnpm (w Polsce w Tatrach do 1100mnpm)
Występowanie: Europa południowa i środkowa, Krym, Kaukaz, Azja Mniejsza
Okres kwitnienia
Roślina NIE obowiązująca na egzaminie wewnętrznym
