Pytanie nr 19/2023
W związku z naszym zamiłowaniem do wszelkich kategorii naj zapytamy Was dziś o cmentarz przedstawiony na poniższym zdjęciu. Mimo że pochowano nań niemal dwukrotnie więcej żołnierzy niż na cmentarzu Rakowickim, to znane są personalia zaledwie kilku. Wprawdzie to cmentarz wojenny, lecz sama jego idea miała przecież łączyć. Obiekt znajduje się na pewnym szlaku transgranicznym, a stosunkowo niedawno zakończony remont to owoc współpracy wielonarodowej. Dodatkowej symboliki dodaje nazwa odmiany drzew, które posadzono przy centralnym pomniku. Co tu więcej mówić – do cmentarza zaprowadzi nas Józefinka. Podajcie nam proszę nazwę miejscowości, w której się znajduję oraz co oznacza nazwa wspomnianej odmiany drzewa?
Odpowiedź:
W ramach współpracy transgranicznej Rzeszowa i Stropkova w 2018 roku powstał cyfrowy szlak turystyczny „Za czasów Austro – Węgier”. Ma on 144 km długości, a jego przebieg wyznaczają miejsca po stronie polskiej i słowackiej związane ze stacjonowaniem wojsk austriackich i obiekty, które odtwarzają historyczny szlak zwany „Józefinką”. Na fotografiach przedstawiono cmentarz wojenny, który znajduje się w miejscowości Veľkrop koło Stropkova. Jest to największy cmentarz z okresu pierwszej wojny światowej, jaki znajduje się na terenie Słowacji. Przed centralnym pomnikiem posadzono nań dwa pamiątkowe dęby szypułkowe odmiany Concordia, co po łacinie oznacza ‚zgodę’ – cytując jednego z uczestników “w tym przypadku zarówno symboliczną zgodę miedzy poległymi z różnych armii, jak i międzynarodową współpracę, która doprowadziła do odnowienia tego miejsca pamięci”.
Prawidłowej odpowiedzi udzielili:
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 1 pkt
Drużyna Elfrydy 1 pkt
Zbigniew Drapała 1 pkt
Drużyna Elfyrdy 1 pkt
Andrzej Zbłocki 0.5 pkt
Pytanie nr 20/2023
Od wielu lat na terenach górskich toczy się nieustanny spór – na ile oddać góry naturze, a na ile zamienić je w kompleks narciarski. W Tatrach wydaje się, że dzięki parkom narodowym opcją przyrodnicza chwilowo wygrywa, oczywiście pomijając ogromny „resort” pod Łomnicą i nasze nieustanne zakusy na modernizację infrastruktury pod Kasprowym. Tak jednak nie musiało się skończyć. W Tatrach kiedyś istniało wiele więcej wyciągów narciarskich, obecnie często zapomnianych. Czy wiecie gdzie? Poszukajcie ich na aktualnych terenach TPN i TANAP. Ten z Was, kto wskaże najwięcej takich nie istniejących już wyciągów, ten zdobędzie jeden punkt.
Odpowiedź:
Tak jak się spodziewaliśmy, znalezienie wszystkich nieistniejących już w Tatrach wyciągów narciarskich było prawdziwym wyzwaniem godnym profesjonalnego górskiego historyka. Takich miejsc w dawnych czasach było sporo, niektóre istniały tylko kilka lat. Prawie każdy z Was wskazał inną liczbę, ale żadna osoba nie wskazała wszystkich. Przyznajemy też, że słowo “nieistniejące” mogło być nieprecyzyjne – chodziło nam o wyciągi, której na dobre przestały funkcjonować i których jedyną pozostałością są ruiny (praktycznie po każdym obiekcie pozostał jakiś mniejszy lub większy ślad, nawet jeżeli nie ma już urządzeń, to są miejsca po wykopach albo przecinki w lesie itp.). Niemniej jednak najwięcej miejsc wskazał Hadrian – aż 25 (pewnych lub domniemanych) – i to on otrzyma 1 punkt. Drugą największą liczbę – 12 – wskazała Dominika i otrzyma za to 0,5 punkta. A poniżej lista wszystkich takich wyciągów, o których nam wiadomo (cytujemy również Wasze odpowiedzi).
Po stronie polskiej:
- wyciąg saniowy, prowadzący z Kotła Gąsienicowego na Kasprowy Wierch, istniejący od roku 1938, zastąpiony później kolejką krzesełkową;
- wyciąg orczykowy prowadzący z Doliny Kondratowej na Łopatę, funkcjonujący w latach 1959-68;
- wyciąg krzesełkowy na Nosal, który nie funkcjonuje już od ponad 10 lat i w praktyce bez gruntownego remontu nie nadaje się do użytku;
- wątpliwy jest wyciąg na Polanie Kuźnickiej, który był zaznaczany na starszych mapach, a na mapach aktualnych już go nie ma, jednak w niektórych miejscach pojawia się wzmianka o tym, że na polanie jakiś wyciąg zimą funkcjonuje (HJ).
Po stronie słowackiej:
- w przewodniku Józefa Nyki „Tatry” wspomniano wyciąg narciarski prowadzący od wylotu Doliny Przednich Koperszadów na próg Doliny Białych Stawów, a w innym miejscu po prostu wyciąg w Dolinie Białych Stawów, przy czym nie jest jasne, czy chodzi tu o dwa różne wyciągi, czy o jeden i ten sam; z kolei dawne mapy wydawnictwa Slovenská kartografia wskazują w tej okolicy tylko jeden wyciąg, w lokalizacji, która odpowiada pierwszemu opisowi, wydaje się zatem właściwe przyjęcie, że istniał tu tylko jeden obiekt (HJ);
- niewielki wyciąg istniał powyżej Zielonego Stawu Kieżmarskiego, został zniesiony przez lawinę zimą 1991/92 roku;
- w Dolinie Dzikiej w latach 60. istniał krótki wyciąg do letnich treningów narciarskich;
- na zachód od Tatrzańskiej Łomnicy, w pobliżu hotelu Jamy istniał kompleks skoczni narciarskich i związane z nim dwa wyciągi;
- wyciąg od Łomnickiego Stawu na szczyt Wielkiej Łomnickiej Baszty, a także krótki istniejący w latach 80/90 wyciąg orczykowy równoległy do nowej kolejki;
- orczyk w Tatrzańskiej Leśnej;
- w Starym Smokowcu, powyżej Grand Hotelu Bellevue;
- wyciągi orczykowe na stokach Sławkowskiego Grzebienia na zachód od górnej stacji kolejki na Hrebienok;
- niewielki wyciąg istniał tuż przy Wielickim Stawie, od strony wschodniej;
- krótki wyciąg po wschodniej stronie Popradzkiego Stawu;
- najstarszym wyciągiem narciarskim w Tatrach Słowackich był wyciąg z okolic Szczyrbskiego Jeziora na Przednie Solisko, w linii obecnego szlaku niebieskiego, który istniał w latach 1943-69;
- na jednej z wersji mapy „Západné Tatry. Roháče” miniaturowy wyciąg zaznaczono tuż obok Schroniska Ważeckiego (HJ);
- w rejonie hotelu Mier w Przybylinie, a więc na granicy parku narodowego, istniał wyciąg narciarski Na Baraniec;
- wyciąg orczykowy istniejących w Dolinie Żarskiej, powyżej schroniska;
- w Zubercu na zachodnich, opadających do doliny Stefkowskiego Potoku stokach Madajki znajdował się dawniej jeden z dwóch wyciągów narciarskich, drugi był nieco wyżej, na stokach opadających z Redykalni do Doliny Przybyskiej, obecnie wyciągów już nie ma, ale wyręby pod trasy zjazdowe jeszcze nie zarosły lasem (DS)
- na mapie „Západné Tatry. Roháče” przebieg wyciągu pod Przednim Salatynem oznaczono zupełnie inaczej niż bieg współczesnych wyciągów w Salatyńskiej Dolinie, najprawdopodobniej początkowo trasa wyciągu biegła znacznie wyżej, choć jednocześnie stary obiekt był sporo krótszy niż wyciągi współczesne; na tej samej mapie pojawia się też miniaturowy wyciąg koło schroniska Chata Zverovka, którego nie ma na żadnej mapie aktualnej (HJ)
Prawidłowej odpowiedzi udzielili:
Hadrian Jakóbczak 1 pkt
Dominika Sobula 0.5 pkt
Klasyfikacja Konkursu Całorocznego 2023:
| Hadrian Jakóbczak | 19 pkt. |
| Zbigniew Drapała | 17 pkt. |
| Krzysztof Skowronek | 17 pkt. |
| Dominika Sobula | 14.5 pkt. |
| Drużyna Elfrydy | 14 pkt. |
| Bartłomiej Cisowski | 10 pkt. |
| Anna Piecuch | 6 pkt. |
| Andrzej Zabłocki | 5.5 pkt |
| Bartłomiej Chojna | 4 pkt. |
| Bogdan Mikuła | 4 pkt |
| Nikoletta | 3 pkt. |
| Kasia Węgrzyn | 3 pkt. |
| Waldemar Szczepańczyk | 2 pkt. |
| Agata Żak | 2 pkt. |
| Piotr Olczykowski | 2 pkt. |
| M&M | 2 pkt. |
| Misiek | 1 pkt. |
| Patryk Smółka | 1 pkt. |
| Wojciech Pawlus | 1 pkt. |